Hàng loạt sai phạm tại các dự án điện gió ở Gia Lai

Mới đây, Thanh tra Chính phủ đã có kết luận việc thanh tra trách nhiệm của UBND tỉnh Gia Lai trong quản lý, sử dụng đất đai, đất có nguồn gốc từ các nông, lâm trường; hoạt động khai thác cát, đất, đá, sỏi và quản lý đầu tư xây dựng trên địa bàn. Qua đó, Thanh tra Chính phủ đã chỉ ra loạt sai phạm tại các dự án điện gió trên địa bàn tỉnh Gia Lai.

Cụ thể, dự án Nhà máy Điện gió Phát triển Miền núi do Công ty Cổ phần điện gió Chư Prông Gia Lai làm chủ đầu tư (Công ty điện gió 1) và dự án Nhà máy Điện gió Chế biến Tây Nguyên do Công ty Cổ phần Năng lượng gió Chư Prông làm chủ đầu tư (Công ty điện gió 2). Công suất mỗi dự án là 50MW, tổng mức đầu tư 2 dự án nói trên lần lượt là 1.916 tỷ đồng và 1.917 tỷ đồng và được xây dựng tại xã Bàu Cạn, huyện Chư Prông. Đáng chú ý, cả 2 Công ty điện gió 1 và 2 đều đăng ký vốn điều lệ là 25 tỷ đồng, cổ đông chi phối là bà Nguyễn Thị Sen - Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần chè Bàu Cạn.

Quá trình thực hiện dự án, Sở KH&ĐT cùng các sở ngành chức năng không tổ chức thẩm định năng lực tài chính của các công ty này mà đã tham mưu UBND tỉnh Gia Lai ban hành 2 quyết định trong cùng 1 ngày (ngày 21/7/2020) cấp chủ trương cho chủ đầu tư không đảm bảo năng lực tài chính (không có tài liệu thuyết minh năng lực tài chính, không có tài liệu chứng minh vốn góp chủ sở hữu tương đương 20% tổng mức đầu tư dự án) là vi phạm quy định pháp luật.

Điều đó đã dẫn đến sau khi được cấp chủ trương đầu tư, chưa hoàn thành thủ tục đất đai, chưa đầu tư nhưng trong vòng 1 tháng, 2 công ty điện gió trên đã bắt đầu chuyển nhượng cổ phần. Đến tháng 11/2021, 2 công ty này đã bán 99,7% cổ phần cho nhà đầu tư nước ngoài (Công ty EPVN W2 (HK) Company Limited).

Ngoài ra, quá trình thực hiện dự án, chủ đầu tư sử dụng lao động nước ngoài thực hiện các công việc về xây dựng mà lao động trong nước hoàn toàn đủ điều kiện nhưng không báo cáo và cơ quan chức năng đã buông lỏng quản lý, không xử phạt vi phạm.

Đồng thời, các công ty cũng không tổ chức xác định mốc giới, bàn giao đất trên thực địa, cung cấp bản vẽ thiết kế kĩ thuật thi công dẫn đến khi thực hiện dự án làm ảnh hưởng quyền lợi hợp pháp của người dân nhưng không thực hiện bồi thường, hỗ trợ, dẫn đến khiếu kiện kéo dài; triển khai khởi công xây dựng khi chưa được bàn giao đất ngoài thực địa, chưa thẩm định phê duyệt thiết kế kĩ thuật và bản vẽ thi công là chưa đủ điều kiện khởi công theo quy định.

Thanh tra Chính phủ cũng xác định, dự án Nhà máy điện gió Hưng Hải Gia Lai do Công ty Cổ phần đầu tư và phát triển phong điện Gia Lai làm chủ đầu tư tại xã Chư Krey và Yang Trung, huyện Kông Chro, công suất 100MW, tổng mức đầu tư hơn 3.700 tỷ đồng. Quá trình thực hiện dự án, Sở KH&ĐT không tổ chức thẩm định năng lực tài chính của chủ đầu tư nhưng đã tham mưu UBND tỉnh Gia Lai cấp chủ trương đầu tư (không có tài liệu chứng minh vốn góp chủ sở hữu tương đương 20% tổng mức đầu tư dự án).

Ngoài ra, dự án này không nằm trên các xã Yang Bắc, An Thành, Hà Tam (huyện Đăk Pơ) theo Văn bản 795/TTg-CN, 991/TTg-CN của Thủ tướng Chính phủ nhưng các sở, ngành vẫn tham mưu và UBND tỉnh Gia Lai ra quyết định chấp thuận điều chỉnh chủ trương đầu tư, bổ sung phần diện tích các xã Yang Bắc, An Thành, Hà Tam mà không xin ý kiến của Thủ tướng, dẫn đến việc một phần dự án thực hiện trên đất không có quy hoạch năng lượng.

Dự án điện gió khác có nhiều sai phạm, được Thanh tra Chính phủ chỉ ra là dự án nhà máy điện gió Chơ Long (công suất 155MW, tổng mức đầu tư 6.246 tỷ đồng) và dự án nhà máy điện gió Yang Trung (công suất 145MW, tổng mức đầu tư 6.593 tỷ đồng) xây dựng tại huyện Krông Chro, tỉnh Gia Lai.

Quá trình thực hiện các dự án này, chủ đầu tư không có vốn góp chủ sở hữu tương ứng với 20% tổng mức đầu tư. Người đại diện pháp luật 2 dự án này là ông Nguyễn Nam Chung có vi phạm về sử dụng đất và đã bị UBND tỉnh Hòa Bình xử lý năm 2020 về hành vi sử dụng đất không đúng mục đích (xây dựng cây xăng, siêu thị không phép) nhưng Sở KH&ĐT vẫn tham mưu UBND tỉnh Gia Lai cấp chủ trương đầu tư là thiếu trách nhiệm, vi phạm quy định.

Đáng nói hơn, chủ đầu tư khởi công xây dựng dự án khi chưa được UBND tỉnh Gia Lai cho thuê đất là hành vi chiếm đất bị nghiêm cấm, chưa được bàn giao đất ngoài thực địa, chưa phê duyệt thiết kế kĩ thuật, bản vẽ thi công và không thực hiện lập kế hoạch bảo vệ môi trường trước khi thực hiện dự án nhưng cơ quan chức năng đã buông lỏng quản lý.

UBND tỉnh Gia Lai cấp chủ trương đầu tư dự án có 98.533,1m2 đất quy hoạch lâm nghiệp là không đúng với chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Thực tế, chủ đầu tư đã thi công dự án điện gió trên đất quy hoạch lâm nghiệp trước khi chuyển mục đích sử dụng đất, vi phạm Luật Đất đai nhưng cơ quan chức năng của tỉnh buông lỏng quản lý, không phát hiện xử lý theo quy định.

Thanh tra Chính phủ kết luận, trách nhiệm để xảy ra các sai phạm nói trên thuộc về Chủ tịch, Phó Chủ tịch phụ trách UBND tỉnh Gia Lai; UBND huyện Chư Prông, UBND huyện Kông Chro; Giám đốc các Sở KH&ĐT, TN&MT, NN&PTNT, LĐ-TB&XH, Công thương và các tổ chức, cá nhân liên quan qua các thời kỳ.

Để phục vụ điều tra, Cơ quan An ninh điều tra (Bộ Công an) đã yêu cầu Tập đoàn Điện lực Việt Nam cung cấp các thông tin, tài liệu các dự án điện gió trên để làm rõ, xử lý theo pháp luật.