Hai điểm nghẽn lớn đang "kìm hãm" ngành công nghiệp ô tô

Hai điểm nghẽn hạn chế sự phát triển của ngành công nghiệp ô tô hiện nay đó là dung lượng thị trường và chênh lệch chi phí sản xuất với các quốc gia trong khu vực...

Ngày 30/6, Bộ Công Thương công bố một báo cáo về thực trạng ngành công nghiệp ô tô của Việt Nam với so sánh rất đáng lưu ý. Theo đó, quy mô thị trường ô tô Việt Nam hiện tại mới chỉ bằng 1/3 của Thái Lan và 1/4 của Indonesia. Lý giải về điều này, báo cáo nêu ra mấy lý do.

Thứ nhất, thị trường nhỏ, bị phân tán bởi nhiều nhà lắp ráp và nhiều model khác nhau khiến cho các công ty sản xuất rất khó đầu tư, phát triển.

Thứ hai, GDP bình quân đầu người của Việt Nam trong giai đoạn vừa qua chưa đủ để đa số người dân có thể sở hữu ô tô cũng như thúc đẩy ngành công nghiệp ô tô trong nước phát triển, tạo ra lợi nhuận.

Thứ ba, hệ thống giao thông yếu kém cũng đã ảnh hưởng không nhỏ tới cầu của thị trường, làm cho nhu cầu về sử dụng ô tô của nền kinh tế chưa lớn.

Để xử lý điểm nghẽn chi phí sản xuất, theo Bộ Công Thương, hiện nay chi phí sản xuất ô tô trong nước cao hơn các quốc gia trong khu vực từ 10 – 20%. Chính điều này khiến giá thành xe sản xuất trong nước chịu nhiều bất lợi so với xe nhập khẩu nguyên chiếc từ ASEAN trong bối cảnh hàng rào thuế quan được gỡ bỏ.

Dung lượng thị trường hiện tại của ngành công nghiệp ô tô Việt Nam còn nhỏ, nên không tận dụng được lợi thế kinh tế theo quy mô của ngành, khiến các chi phí cao hơn so với các nước ASEAN khác vốn đã có thị trường và ngành công nghiệp ô tô đi trước rất lâu.

Bên cạnh đó, các linh kiện, phụ tùng để sản xuất, lắp ráp ô tô hầu hết phải nhập khẩu từ nước ngoài phải chịu thêm các chi phí đóng gói, vận chuyển, lưu kho, bảo hiểm…từ đó ảnh hưởng đến giá thành của xe sản xuất, lắp ráp trong nước.

Để khắc phục các điểm nghẽn nêu trên, Bộ Công Thương đang phối hợp với các Bộ, ngành và cơ quan liên quan đề xuất, triển khai một số giải pháp căn cơ.

Cụ thể, giải pháp đầu tiên đưa ra đó là tạo dựng thị trường. Để tạo ra dung lượng thị trường lớn, cần quy hoạch và phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng nhằm đáp ứng nhu cầu sử dụng xe ô tô của người dân, đặc biệt tại các đô thị lớn như thành phố Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh.

Đồng thời, có các biện pháp hợp lý bảo đảm sự phát triển minh bạch, lành mạnh của thị trường ô tô trong nước thông qua các hàng rào kỹ thuật, các biện pháp chống gian lận thương mại. Đảm bảo sự cạnh tranh bình đẳng giữa xe nhập khẩu và xe sản xuất trong nước trong vấn đề kiểm soát chất lượng sản phẩm.

Ngoài ra, có thể xem xét, cân nhắc một số giải pháp khác để phát triển thị trường như: chính sách cho vay ưu đãi mua ô tô trong nước; rà soát các loại thuế, phí liên quan đến ô tô trên toàn chuỗi giá trị để điều chỉnh theo hướng thuận lợi hoá sản xuất và tiêu dùng ô tô, phát triển lành mạnh thị trường ô tô trong nước.

Muốn tháo gỡ điểm nghẽn thứ hai của ngành công nghiệp ô tô là chênh lệch chi phí sản xuất giữa ô tô trong nước và ô tô nhập khẩu, Bộ Công Thương cho rằng phải tiếp tục duy trì và triển khai có hiệu quả Chương trình ưu đãi thuế suất thuế nhập khẩu linh kiện, phụ tùng cho hoạt động sản xuất, lắp ráp ô tô và Chương trình ưu đãi thuế suất thuế nhập khẩu đối với nguyên vật liệu nhập khẩu phục vụ sản xuất các sản phẩm công nghiệp hỗ trợ ngành sản xuất, lắp ráp ô tô quy định tại Nghị định số 57/2020/NĐ-CP để hỗ trợ các doanh nghiệp giảm chi phí lắp ráp ô tô trong nước.

Đặc biệt, cần nghiên cứu sửa đổi, bổ sung các quy định về thuế tiêu thụ đặc biệt theo hướng áp dụng chính sách ưu đãi về thuế tiêu thụ đặc biệt cho ô tô kèm theo điều kiện khuyến khích các doanh nghiệp nâng cao sản lượng sản xuất, nâng cao giá trị gia tăng tạo ra trong nước.