Hà Tĩnh: Vẫn chưa dừng “chảy máu” khoáng sản

Những năm qua vấn nạn khai thác khoáng sản “lậu” trên địa bàn Hà Tĩnh chưa có dấu hiệu “giảm nhiệt”, mặc dù các ngành chức năng của tỉnh đã đưa ra nhiều biện pháp mạnh đề ngăn chặn tình trạng này.

Những năm gần đây tốc độ đô thị hóa ngày càng nhanh, hoạt động xây dựng trên địa bàn Hà Tĩnh diễn ra rất sôi động kéo theo nhu cầu về đất, cát phục vụ các công trình xây dựng tăng đột biến. Nhu cầu tăng cao trong khi công tác quản lý tài nguyên khoáng sản trên địa bàn còn khá lỏng lẻo đã tạo nhiều kẻ hở để các doanh nhiệp lợi dụng khai thác, mua bán tài nguyên khoáng sản trái phép. Do vậy, một khối lượng lớn tài nguyên khoáng sản đang từng ngày bị “chảy máu”.

Cung không đủ cầu

Theo báo cáo của UBND tỉnh, Hà Tĩnh hiện có 27 mỏ khoáng sản đất, cát được cấp phép hoạt động. Thực tế, so với nhu cầu trên thị trường thì các mỏ được cấp phép khai thác đối với san lấp mới chỉ đáp ứng được hơn 28% nhu cầu, cát xây dựng 3%; 5/21 nhà máy sản xuất gạch tuynel có mỏ sét vật liệu…

Tình trạng cung không đủ cầu nên các doanh nghiệp đã ngang nhiên khai thác “lậu” gây hậu quả khôn lường. Hơn nữa, lợi nhuận từ khai thác trái phép cát, sỏi cao mà công tác quản lý buông lỏng nên nhiều đối tượng bất chấp pháp luật, ngang nhiên vi phạm.

Huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh là một trong những địa phương hoạt động khai thác cát lòng sông trên địa bàn giáp ranh khá "sôi động". Trên địa bàn hiện có 2 mỏ cát được cấp phép hoạt động là khai thác lộ thiên, nhưng gần như cả 2 mỏ đều sử dụng vòi để hút cát. Dù vậy vẫn không đáp ứng đủ so với nhu cầu sử dụng của người dân.

"Là doanh nghiệp không ai muốn làm sai nhưng để "chạy" được một mỏ đúng quy định phải tốn rất nhiều thời gian và chi phí. Hơn nữa chỉ sử dụng cát khô thì không đáp ứng đủ nhu cầu của người dân, nhiều xe tải phải chờ từ sáng sớm đáp ứng đủ nhu cầu của người dân, nhiều xe tải phải chờ từ sáng sớm đến chiều tối, thậm chí phải qua ngày mới có cát chở đi" - anh Việt, một chủ doanh nghiệp khai thác cát trên địa bàn than thở.

Hầu hết, các đối tượng lợi dụng địa hình sông nước, khu vực giáp ranh, đêm tối khó kiểm tra, kiểm soát để hoạt động khai thác cát trái phép và sử dụng nhiều phương thức, thủ đoạn tinh vi để theo dõi đối phó với cơ quan chức năng, gây khó khăn, trở ngại cho công tác kiểm tra, truy quét, xử lý.

Chia sẻ về những khó khăn trong công tác quản lý, ông Đặng Giang Trung, Phó Chủ tịch UBND huyện Đức Thọ cho biết: “Mặc dù lực lượng chức năng và chính quyền địa phương đã nỗ lực ngăn chặn tình trạng khai thác khoáng sản trái phép. Tuy nhiên, các đối tượng vẫn tìm mọi cách khai thác “lậu” như chọn những thời điểm nhạy cảm, có hệ thống cảnh báo để chủ động tháo chạy… nên rất khó xử lý”.

Giải pháp nào cho tài nguyên đất, cát?

Trước thực trạng đó, vừa qua, tỉnh Hà Tĩnh đã siết chặt công tác khai thác đất, cát lậu.
Theo đó, công tác quản lý khoáng sản để làm vật liệu xây dựng trên địa bàn đã có những chuyển biến tích cực. Hoạt động khai thác, vận chuyển, tập kết, tiêu thụ đất, cát trái phép phần nào được kiểm soát. Các địa phương phối hợp với các ngành chức năng thường xuyên tổ chức giám sát, kiểm tra, phát hiện nhiều trường hợp vi phạm. Số liệu thống kê cho thấy, từ tháng 7/2018 đến nay, tổ công tác liên huyện Đức Thọ - Vũ Quang – Hương Sơn đã phát hiện 48 vụ khai thác trái phép đất, cát lòng sông.

Để không phát sinh thêm những điểm nóng và lập lại trật tự, hạn chế thấp nhất việc “chảy máu” tài nguyên, tỉnh Hà Tĩnh yêu cầu các đơn vị tăng cường kiểm tra, kịp thời phát hiện, kiên quyết xử lý các tổ chức, cá nhân và quy trách nhiệm cho người đứng đầu địa phương nếu để xảy ra tình trạng khai thác, vận chuyển, lập bến bãi thu mua khoáng sản trái phép.

Theo ông Hồ Huy Thành, Giám đốc Sở TN&MT Hà Tĩnh thì trong quá trình khai thác, các đơn vị chưa chú trọng tuân thủ thiết kế và yêu cầu kỹ thuật, khai thác mỏ, sử dụng vượt diện tích cấp phép. Trong khi đó, mặc dù đã bị cơ quan chức năng xử phạt hành chính nhưng các nội dung vi phạm vẫn tiếp tục tái diễn.

Chia sẻ về vấn đề này, ông Đặng Quốc Khánh, Chủ tịch UBND tỉnh cho biết, mục tiêu công tác quản lý, khai thác các mỏ đất, cát hiện nay là quản lý triệt để, chống khai thác trái phép để đảm bảo sự phát triển bền vững. “Tỉnh đã giao Sở Tài nguyên và Môi trường trong thời gian tới phải rà soát, bổ sung quy hoạch các mỏ khoáng sản gắn với nhu cầu theo từng giao đoạn, thành lập tổ liên ngành kiểm tra toàn bộ các mỏ đã được cấp về khối lượng, mốc giới, hóa đơn. Giao Công an tỉnh xây dựng đề án và chỉ đạo xử lý nghiêm việc khai thác đất, cát trái phép, lập chuyên án xử lý triệt để”, ông Khánh khẳng định.