Google, Amazon lọt vào tầm ngắm của các cơ quan quản lý Mỹ

Quyền lực quá lớn của hai công ty công nghệ hàng đầu Mỹ, Google và Amazon, đang làm dấy lên các lo ngại độc quyền khiến các cơ quan quản lý ở Mỹ phải vào cuộc.

Quyền lực quá lớn của hai công ty công nghệ hàng đầu Mỹ, Google và Amazon, đang làm dấy lên các lo ngại độc quyền khiến các cơ quan quản lý ở Mỹ phải vào cuộc.

Hôm 1-6, tờ Washington Post dẫn các nguồn tin cho biết Bộ Tư pháp Mỹ và Ủy ban Thương mại liên bang Mỹ (FTC), hai cơ quan chịu trách nhiệm xử lý các vấn đề độc quyền, đã đạt được thỏa thuận phân chia vai trò giám sát của họ đối Google và Amazon.

Theo đó, Bộ Tư pháp Mỹ sẽ giám sát Google, còn FTC sẽ chịu trách nhiệm xử lý các cáo buộc độc quyền liên quan đến Amazon.

Quyết định này không có nghĩa là hai cơ quan trên chính thức mở các cuộc điều tra chống độc quyền nhằm vào Google và Amazon nhưng với việc phân chia trách nhiệm, Bộ Tư pháp Mỹ và FTC bắn tín hiệu rằng họ sẽ siết chặt giám sát hai "ông lớn" công nghệ này.

Với mức lợi nhuận và lực lượng nhân sự khổng lồ, Google và Amazon đang thống trị nhiều khu vực rộng lớn của nền kinh tế. Amazon, trên thực tế, đang thống trị ngành bán lẻ trực tuyến và Google là sự lựa chọn số một cho các hoạt động tìm kiếm trực tuyến đối với nhiều người.

Các công ty công nghệ này đang nắm trong tay nhiều tiền mặt, dữ liệu và có những tham vọng lớn nhưng họ cũng ngày càng lún sâu vào các tranh cãi. Gần đây, hàng loạt lo ngại đeo bám dai dẳng Google, Amazon, Facebook và Apple, bao gồm các cáo buộc về lạm dụng dữ liệu cá nhân của người dùng và các phàn nàn về điều kiện làm việc.

Các tổ chức bảo vệ người tiêu dùng và các nhà bán lẻ đang phàn nàn Amazon sử dụng quyền lực để bóp nghẹt cạnh tranh, đặc biệt khi tập đoàn thương mại điện tử này nhảy vào các mảng kinh doanh mới như thực phẩm và thời trang.

Bộ Tư pháp Mỹ đang cân nhắc mở cuộc điều tra chống độc quyền nhằm vào mảng kinh doanh quảng cáo và tìm kiếm trực tuyến của Google.

Nếu Bộ Tư pháp Mỹ và FTC quyết liệt theo đuổi các cáo buộc độc quyền, Google và Amazon chắc chắn sẽ đối mặt với các tai tiếng, làm gia tăng sự ngờ vực của người dùng và giảm nhuệ khí của các nhân viên.

Một cuộc điều tra chống độc quyền nhằm vào Google sẽ nhắc nhở mọi người rằng Google, với khẩu hiệu trước đây là “Đừng làm điều xấu” (Don’t be evil), đã theo đuổi những tiêu chuẩn mà đôi khi công ty này không thể thực hiện được.

“Đây là lời cảnh báo mạnh mẽ đối với các công ty công nghệ rằng họ đang bị giám sát chặt chẽ và họ cần thận trọng, không được hành xử thiếu trách nhiệm khi họ đang nắm giữ các vị thế thống lĩnh trên thị trường số hóa”, Gene Kimmelman, cựu quan chức chống độc quyền ở Bộ Tư pháp Mỹ, nói.

Một kịch bản thực sự khiến Google và Amazon lo ngại là họ sẽ bị điều tra chống độc quyền như đã từng xảy ra với hãng công nghệ Microsoft vào thập niên 1990.

Trong vụ kiện chống độc quyền nhằm vào Microsoft cách đây hai thập niên, chính phủ Mỹ đã không đạt được mục tiêu tách đôi Microsoft nhưng vụ kiện này đã khiến Microsoft hao tâm tổn lực trong ít nhất một thập kỷ và điều này tạo ra không gian phát triển của các hãng công nghệ mới nổi như Google. Ngoài ra, danh tiếng của Microsoft cũng bị tổn hại nặng nề.

Luật sư nổi tiếng Gary Reback, người đại diện cho Bộ Tư pháp Mỹ trong vụ kiện chống lại Microsoft, giờ đây hợp tác với công ty đang cáo buộc rằng họ bị thiệt hại bởi các hành vi cạnh tranh không công bằng của Google.

Ông nói: “Tổn thất cho vị thế của một công ty độc quyền đến từ việc công bố các sự thật”.

Dù chính phủ Mỹ chưa chính thức mở các cuộc điều tra chống độc quyền nhằm vào Google và Amazon nhưng áp lực chính trị để tiến hành các hành động như vậy đang gia tăng.

“Đã đến lúc phải chống trả”, thượng nghị sĩ Elizabeth Warren, một ứng cử viên tổng thống Đảng Dân chủ trong cuộc bầu cử tổng thống 2020, nói sau khi nắm được các thông tin về việc Bộ Tư pháp Mỹ sẽ giám sát Google.

Các thượng nghị sĩ khác bao gồm thượng nghị sĩ Josh Hawley thuộc Đảng Cộng hòa và thượng nghị sĩ Richard Blumenthal của Đảng Dân chủ đều cho rằng việc giám sát Google lẽ ra phải được tiến hành từ lâu.

Nhà Trắng không phản hồi các câu hỏi về việc liệu Tổng thống Donald Trump có ủng hộ một cuộc điều tra chống Google hay không. Song hai nguồn tin nắm rõ suy nghĩ của ông Trump cho biết ông sẽ hoan nghênh bất kỳ cuộc điều tra nào.

Ông Trump, cũng giống như nhiều nghị sĩ Đảng Cộng hòa khác, đã công khai phàn nàn rằng Google ngăn chặn các thông tin tích cực về phe Cộng hòa trong các kết quả tìm kiếm. Tổng thống Trump cũng cáo buộc Amazon né thuế và gọi tờ Washington Post, thường đưa tin bài chỉ trích mạnh mẽ chính phủ của ông, là một tổ chức vận động hành lang cho Amazon. Ông chủ Amazon, Jeff Bezos, đã mua lại Washington Post với giá 250 triệu đô la Mỹ vào năm 2013.

Hồi tháng 2-2019, FTC đã thành lập tổ chuyên trách chống độc quyền để giám sát ngành công nghệ. FTC đang chuẩn bị kết thúc cuộc đàm phán xử phạt Facebook với mức lên đến 5 tỉ đô la Mỹ vì vụ bê bối liên quan đến việc công ty phân tích dữ liệu Cambridge Analytica thu thập và sử dụng trái phép thông tin riêng tư của hàng chục triệu người dùng Facebook bị báo chí khui ra vào tháng 3 năm ngoái.

Vẫn chưa rõ FTC sẽ giám sát Amazon như thế nào nhưng các nguồn tin cho biết dường như FTC sẽ không mở cuộc điều tra chính thức.

Amazon bị chỉ trích vì sử dụng nền tảng thương mại điện tử khổng lồ để chèn ép các đối thủ cạnh tranh và gây tổn hại cho các bên bán hàng thứ ba đang sử dụng nền tảng này để bán hàng.

Khi hai giáo sư đăng một bài viết trên tạp chí Yale Law Journal, chỉ rõ cách mà Amazon cấm các bên bán hàng thứ ba bán hàng hóa của họ rẻ hơn trên các nền tảng khác, thượng nghị sĩ Richard Blumenthal đã gửi bức thư dài bốn trang cho FTC và Bộ Tư pháp nói rằng ông cực kỳ lo ngại về hành vi chống cạnh tranh này của Amazon. Sau đó, Amazon đã phải lặng lẽ từ bỏ thực hành này.

Vụ kiện chống độc quyền công nghệ gây chú ý nhất của FTC trong thập kỷ qua liên quan đến Google. Năm 2011, FTC mở cuộc điều tra để làm rõ liệu có phải Google sắp xếp kết quả tìm kiếm bất lợi cho các trang mua sắm, đặt phòng và đánh giá doanh nghiệp đang cạnh tranh với các dịch vụ của Google hay không. Tuy nhiên, vụ điều tra này kết thúc với kết quả gây thất vọng vì FTC chỉ buộc Google đưa ra một số cam kết nhỏ.

Các tổ chức bảo vệ người tiêu dùng chỉ trích quyết định trên của FTC đã mở đường cho các ông lớn công nghệ vươn lên các vị thế độc quyền.

Các cơ quan quản lý ở Liên minh châu Âu (EU) cũng cáo buộc Google lạm dụng vị thế thống lĩnh về hệ điều hành Android trong ngành công nghiệp smartphone. Hồi tháng 7 năm ngoái, họ đã xử phạt Google 5,1 tỉ đô la Mỹ vì tự động cài đặt công cụ tìm kiếm và các ứng dụng khác vào các smartphone chạy trên hệ điều hành Android.

Sundar Pichai, Giám đốc điều hành Google, bác bỏ các cáo buộc nói Google vi phạm luật chống độc quyền và thành kiến trong các kết quả tìm kiếm. Sau khi bị EU xử phạt, ông Pichai viết trên Twitter rằng hệ điều hành Android đã thúc đẩy sáng tạo, mở rộng sự lựa chọn, giúp giảm giá các dịch vụ và đó là dấu ấn điển hình của sự cạnh tranh mạnh mẽ.

Lập luận “giá giảm” có thể gây cản trở cho bất cứ cuộc điều tra chống độc quyền nào nhằm vào Google. Các thuyết chống độc quyền hiện đại xoay quanh quan điểm cho rằng các công ty chỉ bị khép tội độc quyền nếu gây thiệt hại trực tiếp cho người tiêu dùng. Hiện nay, các dịch vụ của Google được cung cấp miễn phí cho người dùng, trong khi đó Amazon giúp giảm giá các sản phẩm.

Theo New York Times