Giữa "cơn lốc" lạm phát, dự báo cơ hội cho thị trường chứng khoán sinh lời tốt nhất?

Thống kê trong 22 năm kể từ năm 2000, trong môi trường lạm phát dưới 5%, chỉ số VNIndex ghi nhận mức sinh lời 1,8%/tháng. Trong khi đó, lạm phát từ 5 - 10% sẽ mang lại tỷ suất sinh lời cao nhất.

Lạm phát đang là tâm điểm của kinh tế thế giới và giới đầu tư toàn cầu do lo ngại những ảnh hưởng lớn đến chính sách điều hành của mỗi quốc gia, về suy thoái kinh tế và dòng vốn đầu tư vào thị trường chứng khoán.

Các số liệu gần đây cho thấy chỉ số CPI tại Mỹ và các quốc gia thuộc Liên minh châu Âu (EU) đang ở mức cao nhất trong 30 năm. Tháng 5/2022, lạm phát của Mỹ tăng 8,6%, EU khoảng 8,1% so với cùng kỳ.

Lạm phát ở Mỹ tăng cao do sự mất cân bằng cung cầu. Nhu cầu tiêu dùng hồi phục mạnh sau khi Mỹ chi hơn 6.000 tỷ USD, chiếm 26% GDP để bơm tiền kích thích nền kinh tế. Trong khi đó, nguồn cung sản xuất bị gián đoạn do đứt gãy chuỗi cung ứng đã dẫn đến lạm phát tăng cao.

Bên cạnh đó, ở EU lạm phát chủ yếu do giá năng lượng tăng mạnh. Trong tháng 5, giá năng lượng đã tăng 39,2% so với cùng kỳ (số liệu từ Eurostat). Xung đột tại Nga – Ukraine cùng các lệnh trừng phạt Nga đẩy giá nhiên liệu và khí đốt tăng mạnh.

Nhiều nghiên cứu quốc tế đã đánh giá ảnh hưởng của lạm phát đến chỉ số chứng khoán. Theo đó, các nghiên cứu thường đưa ra các kết quả trái ngược nhau.

Tuy nhiên, hầu hết các nhà nghiên cứu đều nhận thấy rằng lạm phát tăng cao sẽ khiến tỷ suất lợi nhuận của doanh nghiệp trên sàn giảm đi.

Lạm phát vừa phải lại là dấu hiệu tốt cho cổ phiếu vì nó có xu hướng gắn liền với tăng trưởng kinh tế, lợi nhuận tăng và giá cổ phiếu cũng mang lại tỷ suất cao.

Theo thống kê của bộ phận nghiên cứu tại Agriseco Research, lạm phát và thị trường chứng khoán có mối quan hệ tương quan với nhau. Lạm phát sẽ tác động đến thị trường chứng khoán theo các mức độ khác nhau.

Nhìn lại diễn biến lịch sử, lạm phát tăng chưa chắc đã làm giảm giá chứng khoán mà lạm phát tăng mức độ vừa phải lại là điều tốt cho nền kinh tế.

Thống kê chỉ số S&P500 trong 50 năm trở lại đây, chỉ số S&P500 tăng trưởng với tỷ suất cao khi lạm phát ở mức 2-3%.

Ngược lại, lạm phát tăng sốc từ 3% trở lên, chỉ số S&P500 ghi nhận mức giảm mạnh trung bình 10%/năm.

Điển hình là giai đoạn khủng hoảng dầu mỏ 1973-1974 khiến lạm phát vượt ngưỡng 10%, chỉ số S&P500 đã sụp đổ với mức giảm lần lượt 17,3% và 29,7% trong 2 năm 1973 và 1974.

Tại Việt Nam, lạm phát đang có những dấu hiệu gia tăng. Với nền kinh tế mở và chịu tác động từ những yếu tố "chi phí đẩy" và "cầu kéo" thì áp lực lạm phát giai đoạn tới có thể ảnh hưởng đến mục tiêu kiểm soát lạm phát của Chính phủ.

Tuy nhiên, theo Agriseco Research, thị trường chứng khoán vẫn có thể tăng trưởng trong điều kiện lạm phát tăng cao. Hiện, mức lạm phát bình quân 5 tháng đầu năm vẫn ở mức thấp so với giai đoạn 2017 – 2020, CPI tháng 5/2022 tăng 2,86% so với cùng kỳ.

"Hiện có nhiều lo ngại về giá xăng dầu và nhu cầu hồi phục sau đại dịch sẽ gia tăng áp lực lạm phát trong nửa cuối năm. Mặc dù vậy, Agriseco Research đánh giá lạm phát có thể tăng vượt mục tiêu 4% của Chính phủ trong thời gian tới, tuy nhiên nếu lạm phát tăng ở ngưỡng cho phép dưới 10% thì chứng khoán vẫn là kênh đầu tư hợp lý, nhất là trong bối cảnh GDP vẫn tiếp tục tăng trưởng", bộ phận nghiên cứu tại Agriseco Research nhấn mạnh.

Cũng theo các chuyên gia, thống kê trong 22 năm kể từ năm 2000, trong môi trường lạm phát dưới 5%, chỉ số VN-Index ghi nhận mức sinh lời 1,8%/tháng. Trong khi đó, lạm phát từ 5 - 10% sẽ mang lại tỷ suất sinh lời cao nhất.

Cụ thể, kinh tế Việt Nam đã trải qua 81 tháng có mức CPI từ 5- 10%, trong các tháng này VN-Index tăng trưởng trung bình 2,71%/tháng – cao nhất so với các mức độ lạm phát khác.

Quan sát dự báo tăng trưởng GDP và lạm phát Việt Nam giai đoạn 2022 – 2023 của các tổ chức lớn như ADB, IMF, WorldBank; hầu hết nhận định đều cho rằng GDP Việt Nam tăng trưởng trong khoảng 6 – 7%, lạm phát quanh ngưỡng 3 - 5%, điều này là động lực quan trọng để thị trường chứng khoán Việt Nam tiếp tục tăng trưởng trong 2 năm tới – theo Agriseco Research.

Sẽ rất nguy hiểm nếu lạm phát vượt quá 10%

Ngược lại, khi lạm phát tăng tốc vọt lên trên vùng 2 chữ số, chứng khoán thường lao dốc rất mạnh và thiệt hại lớn cho nhà đầu tư.

Thống kê cho thấy VN-Index đã trải qua 37 tháng có mức lạm phát cao hơn 10%. Tỷ suất thị trường giai đoạn này sụt giảm tới 2,83%/tháng.

Đặc biệt hơn có những tháng giảm rất mạnh trên 20%/tháng như các tháng trong giai đoạn 2008-2009. Do hệ lụy của nới lỏng tiền tệ, tài khóa quá mức, lạm phát đã tăng vượt 10% từ cuối 2007 và tăng liên tục, tạo đỉnh giữa 2008 với mức gần 30%. VN-Index đã sụt tới 70% trong giai đoạn này.

Một ví dụ khác diễn ra vào năm 2011 khi lạm phát duy trì trong ngưỡng 12 - 23% suốt cả năm (chủ yếu do kích thích tài khóa không hiệu quả), chứng khoán đã sụt giảm gần như cả năm với mức sụt giảm lên tới 30% tính riêng trong năm 2011.