Giữa 'cơn bão' giá thịt heo

Giá thịt heo trong nước tăng cao chưa từng có. Thịt heo ngoại nhập đang mở rộng thị phần. Người chăn nuôi bỏ chuồng, bỏ nghề và những bữa ăn đang tăng giá.

Tăng giá, rồi bỏ chuồng không?

Chuồng heo nhà có hơn 70 con. "Bão" dịch tả heo châu Phi quét qua khiến đàn heo ngã ra chết khoảng 20 con rồi tự nhiên không chết nữa. Số còn lại, bà nuôi cầm cự bán dần dần. Mấy con cuối cùng bà mới bán cách nay một tuần, trọng lượng mỗi con chừng hơn tạ, thương lái trả giá dứt khoát 10 triệu đồng/con, khỏi cân.

Tính ra là gần 100.000 đồng một ký heo hơi. Cái giá chưa từng có này đủ để chi trả cho những công sức và nỗi thắt thỏm của bà suốt 5 tháng nay. Đó còn hơn là "của trời cho" bởi khu vực này, số heo chết do dịch tả heo châu Phi tính từ đầu tháng 6-2019 đến nay lên đến hơn 90% tổng đàn.

Ở xã Tân Bình lân cận, tình trạng cũng tương tự. Kỳ lạ là trong xã cũng còn vài hộ, có chuồng nuôi sát với các chuồng có heo chết, thậm chí trong chuồng của các hộ này cũng có heo chết, nhưng cuối cùng có hộ sót lại vài con, có hộ vài chục con. Lực lượng thú y địa phương đến quan sát rồi cũng không kết luận được gì ngoài suy đoán là do hệ miễn dịch của những con heo còn sót lại tốt hơn những con đã chết.

Thành ra, dù bán heo với giá gần 100.000 đồng/kg nhưng bán xong thì bà Chín đành bỏ chuồng không. Bởi đến thời điểm này, chính quyền và ngành chức năng địa phương vẫn đang duy trì khuyến cáo các hộ nuôi heo không được tái đàn vì dịch tả heo châu Phi vẫn còn diễn biến phức tạp.

Khi "cơn bão" đi qua, nuôi heo có an toàn hơn?

Theo Bộ NN&PTNT, nguồn cung thịt heo trong nước trong ba tháng tới sẽ thiếu hụt khoảng 200.000 tấn. Còn theo Ipsos Business Consulting (Công ty nghiên cứu toàn cầu Ipsos) thì trong dịp Tết Nguyên đán 2020, Việt Nam có thể thiếu hụt tới 500.000 tấn thịt heo, chiếm gần 20% tổng nhu cầu.

Hiện tại, nhiều địa phương trong cả nước, bao gồm "thủ phủ" chăn nuôi heo như tỉnh Đồng Nai, vẫn đang duy trì khuyến cáo người dân không nên tái đàn vì ảnh hưởng của virút tả heo châu Phi vẫn còn dai dẳng.

Tại huyện Châu Thành, nơi có tổng đàn heo lớn nhất tỉnh Đồng Tháp trước khi xuất hiện dịch tả heo châu Phi, một số hộ nuôi nóng ruột tái đàn sớm đã tiếp tục chịu thiệt hại. Nhiều hộ tự phát tái đàn (với tổng số hàng trăm con) sau đó đã bán tháo heo.

Theo thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến, tổng số heo bệnh dịch tả heo châu Phi phải tiêu hủy trong tháng 8 giảm 20% so với tháng 7 và giảm từ 35-40% so với tháng 5. Nhiều địa phương số lượng heo chết đã giảm hẳn so với hồi mới bùng phát dịch bệnh.

Tuy nhiên, thực tế số lượng heo chết do dịch tả heo châu Phi gần đây giảm hẳn là vì nhiều nơi đã trắng chuồng. TP Cần Thơ có thống kê cho thấy đàn heo đã giảm đến 60%; còn tại tỉnh Đồng Nai, dịch tả heo châu Phi đã cướp đi 16% tổng đàn.

Vấn đề lớn nhất hiện nay là chưa có văcxin phòng dịch bệnh này. Số lượng chuồng trại nuôi heo theo tiêu chuẩn an toàn sinh học, được xem là có khả năng phòng tránh cao sự lây nhiễm của dịch tả heo châu Phi trên cả nước vẫn còn rất thấp. Trước sự "uy hiếp" dai dẳng của dịch, hiện rất nhiều hộ nuôi heo nhỏ lẻ đã chấp nhận bỏ nghề.

Ông Nguyễn Văn Nương - chủ nhiệm Hội quán Làng bột ở TP Sa Đéc, tỉnh Đồng Tháp - cho biết cả hội quán hơn 50 hộ chuyên làm bột nuôi heo hiện giờ chỉ còn chuyên làm bột, không còn ai nuôi heo nữa. Ông Phạm Hoàng Sơn - một chủ trại nuôi heo rất có tiếng ở xã Mỹ Hòa, huyện Tháp Mười, Đồng Tháp, với cách nuôi heo cho nghe nhạc ngủ ngày - mới đây cho biết sau khi gần 2.000 con heo cả nái lẫn thịt của ông bị chết hết, ông đã bỏ nghề, chuyển sang nuôi cá...

"Bão" dịch tả heo quét qua, người nuôi heo đã ngưng nuôi hoặc chuyển sang nghề khác. Ngoài chuyện chăn nuôi an toàn sinh học, có người nói đến chăn nuôi có mua bảo hiểm.

Cái rủi lớn này có thể thành "cú hích" để thay tập quán chăn nuôi cũ sang chăn nuôi hiện đại, an toàn hơn được không? Mong có những thông tin định hướng từ cơ quan chức năng để người chăn nuôi heo sẵn sàng tái đàn khi có thể với cách làm "ngon lành" hơn trước nay.

Từng bữa ăn đang tăng giá

"Bão giá" đến thật rồi! Từng bữa ăn với những món từ thịt heo, từng ổ bánh mì thịt ăn sáng cũng tăng giá vài ngàn, người nội trợ tính lại túi tiền và món ăn hằng ngày khi thịt heo ở chợ tăng 30-50% so với trước. Thêm chuyện thịt heo bị "thổi giá" ở vài địa phương (từ đầu tháng 11 đến nay), giá thịt heo bị đẩy lên xấp xỉ 200.000 đồng/kg. Kéo theo đó, thịt heo và tất cả các loại thực phẩm chế biến từ thịt heo đều tăng giá.

Các bữa ăn công nghiệp của công nhân, học sinh đã thưa vắng hơn những món từ thịt heo. Dù thế nào, các món từ thịt heo vẫn là thực phẩm được chuộng nhất vì dễ chế biến, phù hợp với người già và trẻ nhỏ. Thực tế cho thấy thịt bò, thịt trâu chưa thể thay thế được; nhiều loại cá cũng tăng giá...

Hậu quả dịch tả heo châu Phi đang hiển hiện trong từng bữa ăn người Việt. Số liệu thống kê cho thấy tính từ đầu năm đến giữa tháng 10, tổng sản lượng nhập khẩu thịt heo đã đạt hơn 10.000 tấn, kim ngạch nhập khẩu 21,3 triệu USD, tăng 155% so với cùng kỳ năm 2018. Chính phủ đã tính tới phương án nhập khẩu thịt heo để bù đắp thiếu hụt nguồn cung trong nước.

Đây được xem là giải pháp tránh giảm đàn, tăng giá thịt heo. Thêm nguồn thịt heo nhập từ các nước châu Âu, châu Mỹ đã có mặt và ngày càng nhiều, nhất là khi năm hết tết đến.

Nhưng đây không thể là giải pháp lâu dài khi người chăn nuôi heo khắp nơi đang phải bỏ chuồng, chưa biết đến bao giờ có thể tái đàn. Thị trường thịt heo biến động sẽ kéo theo biến động giá nhiều loại thực phẩm, thêm "gánh nặng" từng bữa ăn, đó là một thực tế trước mắt và có thể còn kéo dài nhiều tháng nữa.