Giao dịch cổ phiếu chưa niêm yết như thế nào?

Tôi có 100 cổ phiếu của một công ty ở Đà Nẵng chưa niêm yết. Giờ tôi muốn bán 100 cổ phiếu này nhưng không biết bán cho ai và bán như thế nào. Nhờ chuyên gia tư vấn giúp.

Nguyễn Đức Chánh

Người dân giao dịch chứng khoán tại một công ty ở quận 1 (TP HCM), tháng 1/2020. Ảnh: Quỳnh Trần

Chuyên gia tư vấn:

Cổ phiếu chưa niêm yết (over the counter - OTC) là những cổ phiếu đã được doanh nghiệp phát hành nhưng chưa niêm yết và giao dịch tại trung tâm giao dịch chứng khoán chính thức. Cổ phiếu OTC được giao dịch phi tập trung, không qua các sàn như HoSE hay HNX. Thị trường OTC hoạt động dựa trên nguyên tắc "thuận mua vừa bán", cả người mua và bán trong thị trường tự đưa ra mức giá kỳ vọng của mình.

Đối với giao dịch cổ phiếu OTC, bạn cần tìm đáp án cho hai câu hỏi quan trọng sau.

Thứ nhất là cổ phiếu có được phép chuyển nhượng không? Hầu hết lượng cổ phiếu OTC trên thị trường đều xuất phát từ cổ phiếu ưu đãi bán, tặng nhân viên nội bộ doanh nghiệp, thường bị hạn chế quyền chuyển nhượng trong một khoảng thời gian nhất định. Nhà đầu tư có thể kiểm tra xem cổ phiếu có được chuyển nhượng hay chưa bằng cách kiểm tra trong sổ cổ đông (giấy chứng nhận sở hữu chứng khoán). Trường hợp cổ phiếu chưa được phép chuyển nhượng, việc mua bán vẫn có thể diễn ra dưới hình thức thỏa thuận mua bán ủy quyền công chứng.

Thứ hai là cổ phiếu có mã lưu ký hay chưa? Đây là bước quan trọng cần thực hiện nhằm tránh lãng phí thời gian cũng như rủi ro khi quy trình, địa điểm và cách thức giao dịch có sự khác biệt rõ rệt giữa cổ phiếu đã có mã lưu ký và cổ phiếu chưa có.

Trong đó, chứng khoán chưa lưu ký được ghi nhận dưới dạng sổ cổ đông hoặc giấy chứng nhận sở hữu chứng khoán. Khi làm thủ tục chuyển nhượng, nhà đầu tư cần đem theo căn cước công dân (hoặc chứng minh thư nhân dân) và sổ cổ đông tới phòng quản lý cổ đông của chính công ty phát hành hoặc công ty chứng khoán giữ sổ cổ đông để giao dịch.

Còn chứng khoán lưu ký là loại đã được lưu ký và tồn tại dưới hình thức dữ liệu điện tử, tích hợp vào tài khoản đầu tư chứng khoán của khách hàng trên cơ sở đăng ký ở công ty chứng khoán hoặc Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (VSD). Khi làm thủ tục chuyển nhượng, người bán chỉ cần đem theo căn cước công dân ra một trong hai địa điểm lưu ký là được.

Quy trình giao dịch cổ phiếu OTC

Bước đầu tiên là tìm người mua. Sau khi xác nhận xong hai vấn đề kể trên, nhà đầu tư sẽ đi tìm người mua để giao dịch. Với đặc thù riêng của cổ phiếu OTC, việc tìm đối tác giao dịch sẽ khó hơn bình thường rất nhiều. Chúng tôi khuyến nghị nhà đầu tư nên tìm kiếm ở các trang trung gian, sàn giao dịch OTC hoặc thông qua môi giới; liên hệ trực tiếp sàn OTC để đăng bán cổ phiếu với giá mong muốn trên nền tảng của họ.

Quy trình giao dịch có thể tóm lược như sau. Hoạt động mua bán sẽ diễn ra ở trung tâm lưu ký, phòng quản lý cổ đông công ty hoặc địa điểm đang lưu ký chứng khoán (tùy theo mã có lưu ký hay chưa). Hai bên cần phải mang theo căn cước công dân còn thời hạn, bên bán cầm theo sổ sở hữu cổ phiếu (nếu chuyển nhượng cổ phiếu chưa lưu ký). Tại quầy giao dịch, hai bên sẽ điền thông tin vào mẫu do nơi chuyển nhượng cung cấp. Sau khi hai bên xác nhận, bên mua chuyển tiền cho bên bán theo đúng thỏa thuận của hai bên.

Khi giao dịch, bạn cần lưu ý tính chất đặc thù của cổ phiếu OTC là giá biến động liên tục, bên mua và bán thường có thỏa thuận một khoản tiền cọc trước khi chuyển nhượng. Bản chất việc chốt cọc không phải thủ tục bắt buộc, nên sẽ tùy vào thỏa thuận giữa hai bên.

Phạm Hoàng Quang Kiệt

Phó phòng Nghiên cứu và Phân tích đầu tư

Công ty Tư vấn đầu tư và Quản lý gia sản FIDT