'Giảm sở hữu cổ phần không đủ ngăn chặn những vụ việc như SCB'

Theo đại biểu Quốc hội, nếu chỉ khống chế tỷ lệ sở hữu cổ phần thì không đủ ngăn chặn tình trạng sở hữu chéo hoặc chi phối ngân hàng như vụ việc tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB).

Chiều 15/1, Quốc hội thảo luận về dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi). Một trong những vấn đề được các đại biểu Quốc hội quan tâm là tỷ lệ sở hữu cổ phần tại các tổ chức tín dụng, ngăn chặn sở hữu chéo.

Theo Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) sau chỉnh lý, tỷ lệ sở hữu cổ phần với cổ đông cá nhân được đề nghị giữ như hiện hành, tức 5%. Giới hạn cho cổ đông là tổ chức (gồm cổ phần cổ đông đó sở hữu gián tiếp) giảm từ 15% xuống 10%, cổ đông và người có liên quan giảm từ 20% xuống 15%.

Góp ý về nội dung này, đại biểu Đoàn Thị Lê An - Đoàn ĐBQH tỉnh Cao Bằng cho rằng, việc khống chế tỷ lệ sở hữu cổ phần có thể ảnh hưởng tới các ngân hàng. Do đó, đại biểu kiến nghị cần xem xét các thủ tục, làm rõ cơ cấu sở hữu cổ phần, đặc biệt là những trường hợp cố ý làm trái quy định.

Cụ thể là tỷ lệ sở hữu cổ phần của cổ đông là tổ chức và người có liên quan của cổ đông đó không vượt quá 15% và 20% giảm xuống còn 10% và 15%. Mục đích của việc giảm tỷ lệ sở hữu cổ phần này nhằm hướng tới việc loại bỏ tình trạng sở hữu chéo, loại bỏ tình trạng sử dụng tỷ lệ sở hữu cổ phần để thao túng, chi phối hoạt động của các tổ chức tín dụng từ một số cổ đông, nhóm cổ đông lớn.

Tuy nhiên, đại biểu Đoàn Thị Lê An cho rằng, nếu chỉ riêng giải pháp điều chỉnh tỷ lệ sở hữu này sẽ không có nhiều ý nghĩa để hạn chế sở hữu chéo, điều này chỉ kiểm soát được về mặt hồ sơ.

"Việc khống chế tỷ lệ không quan trọng bằng việc giám sát thực thi quy định, chưa nói đến việc có thể tạo ra rào cản ngăn cản dòng vốn ngoại chảy vào hệ thống ngân hàng khi những người chủ ngân hàng nắm giữ 15 - 20% vốn ngân hàng không thể lũng đoạn các hoạt động cho vay của chính tổ chức đó", đại biểu nêu ý kiến.

Theo đại biểu, trên thực tế, những trường hợp sai phạm vừa qua cho thấy tỷ lệ sở hữu thực sự của những chủ thể này cao hơn rất nhiều so với quy định thông qua các công ty con, công ty liên kết hoặc các cá nhân đứng tên.

Nữ đại biểu cho rằng, việc sửa đổi pháp luật để phù hợp thực tiễn rất cần thiết. Tuy nhiên, việc khống chế tỷ lệ sở hữu tại ngân hàng không đủ ngăn tái diễn vụ việc tương tự như tại ngân hàng SCB bởi sở hữu chéo hay thao túng ngân hàng bản chất rất phức tạp.

"Nếu nhìn trên giấy tờ, nhiều cổ đông sở hữu tỷ lệ thấp hơn tỷ lệ cho phép nhưng vẫn nắm quyền chi phối. Do đó, bên cạnh việc siết tỷ lệ sở hữu với hiệu quả còn khá mơ hồ thì cần xem xét quy định thật chặt chẽ về điều kiện, thủ tục cấp tín dụng cho khách hàng liên quan", đại biểu Đoàn Thị Lê An nêu giải pháp.

Đại biểu cũng đề xuất cổ đông có hệ thống giám sát chéo, thiết lập một khung pháp lý cụ thể trong lĩnh vực tài chính để làm rõ cơ cấu sở hữu, chủ sở hữu thực và trách nhiệm giải trình, xử lý nghiêm minh với những trường hợp cố ý làm trái.

Đồng tình quan điểm trên, đại biểu Võ Mạnh Sơn - Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa nhận định giảm sở hữu cổ phần chưa phải là giải pháp phù hợp ở thời điểm hiện tại để tăng sự an toàn cho hệ thống ngân hàng.

Ông Sơn dẫn chứng, tỷ lệ sở hữu cổ phần tối đa như hiện nay của Việt Nam đã tương đối thấp so với nhiều nước trên thế giới. Mặc dù vậy, tình trạng cấp tín dụng tập trung cho một số nhóm khách hàng có liên quan vẫn thường xuyên diễn ra, gây rủi ro cho hệ thống.

Như vậy, quy định sở hữu cổ phần tối đa đã không thực sự phát huy tác dụng. Một số cổ đông dù không rơi vào trường hợp như quy định trong luật nhưng vẫn liên kết chặt chẽ với nhau, đồng thuận cấp tín dụng rất tập trung.

Mặt khác, đại biểu Sơn còn lo ngại sự ảnh hưởng đến hoạt động quản trị ngân hàng, vì nếu sở hữu tỷ lệ vốn quá thấp, các cổ đông sẽ không thực sự gắn bó với hoạt động kinh doanh của ngân hàng nữa.

"Các cổ đông lớn không chỉ đầu tư tiền bạc, họ còn mang công nghệ, quản trị để hỗ trợ hoạt động ngân hàng hiệu quả hơn", ông Sơn nói và đề xuất nên giữ nguyên tỷ lệ sở hữu như hiện nay. Nhưng đồng thời, đề nghị bổ sung quy định chặt chẽ hơn điều kiện cấp tín dụng cho ngân hàng liên quan tới cổ đông sở hữu cổ phần.