Giải ngân khó cán đích vì tâm lý đủng đỉnh, chậm giao vốn

Chỉ còn hơn hai tháng nữa là hết năm 2019 nhưng giải ngân đầu tư công năm nay vẫn ì ạch. Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính - Ngân sách vừa trình lên Quốc hội liên quan đến nội dung này cho biết, vốn đầu tư phát triển tiếp tục giải ngân rất chậm, mới c

Nguyên nhân giải ngân chậm vẫn tập trung vào các yếu tố như tình trạng chậm giao vốn, giao nhiều đợt và chậm điều chỉnh vốn đầu tư phát triển vẫn chưa được khắc phục. Trên thực tế thủ tục giao vốn vẫn còn phức tạp, chưa được xử lý kịp thời, có khó khăn, vướng mắc. Khi giao xong đến nhiều địa phương, đơn vị thì thường vào mùa mưa, làm ảnh hưởng đến tiến độ thi công, khiến nhiều dự án có ý nghĩa lớn đến phát triển kinh tế - xã hội chậm được triển khai, bị dở dang, chuyển tiếp kéo dài… Các vấn đề này đã kéo dài nhiều năm, nhưng biện pháp khắc phục chưa thật sự quyết liệt, khiến hiệu quả đạt thấp.

Bên cạnh đó, tình trạng chuyển nguồn vẫn còn lớn, đặc biệt là có vướng mắc về phạm vi chuyển nguồn đối với một số khoản chi sự nghiệp kinh tế có tính chất chi đầu tư theo Luật Ngân sách Nhà nước, về nguồn vốn bổ sung có mục tiêu từ ngân sách trung ương… Cá biệt có tình trạng chuyển nguồn qua nhiều năm, gây lãng phí, phản ánh không đúng thực chất tình trạng chi và bội chi ngân sách nhà nước. Theo ghi nhận của Ủy ban Tài chính - Ngân sách, từ đầu năm đến nay, ở nhiều bộ, ngành và địa phương, trong khi có nhu cầu ngân sách lớn để đầu tư xây dựng cơ bản thì có nhiều khoản giải ngân thấp, khả năng phải chuyển nguồn khá lớn.

Về phía Bộ Tài chính, cơ quan này cho rằng, việc điều chỉnh kế hoạch vốn giữa các dự án còn chưa kịp thời, gây khó khăn cho công tác giải ngân vốn đầu tư công. Khi có quyết định điều chỉnh kế hoạch thì gần thời điểm cuối năm nên các dự án không kịp triển khai và phải xin gia hạn dự án, gia hạn thời gian giải ngân, kéo theo nhiều thủ tục pháp lý.

Đồng thời, khi dự án được điều chỉnh chậm thường lỡ thời gian triển khai, chậm trễ trong công tác đấu thầu và triển khai các bước tiếp theo của dự án hoặc gặp điều kiện thời tiết không thuận lợi để triển khai công tác thi công. Từ đầu năm đến nay đã có 3 đợt đề xuất điều chỉnh vốn nước ngoài với 350 dự án, nhưng đến nay các đề xuất này vẫn chưa được các cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Trong các năm gần đây, việc rà soát, tổng hợp trình Chính phủ, Quốc hội và hoàn thành thủ tục điều chỉnh thường đến gần cuối năm mới hoàn thành, dẫn đến khi điều chỉnh xong dự án lại không kịp giải ngân vốn trong niên độ ngân sách.

Việc chậm quyết toán các dự án hoàn thành cũng là một trong những nguyên nhân. Một số dự án sử dụng vốn trong nước chậm tiến độ giải ngân do chưa hoàn thành công tác nghiệm thu, bàn giao, quyết toán hợp đồng, quyết toán dự án hoàn thành, như dự án kết nối khu vực trung tâm đồng bằng Mê Kông, dự án đường sắt đô thị Cát Linh – Hà Đông, dự án đường Hồ Chí Minh đoạn tránh Chư Sê…

Về phía cơ quan phê duyệt quyết toán, thủ trưởng một số đơn vị chưa quan tâm chỉ đạo quyết liệt công tác quyết toán các dự án; chưa thực hiện nghiêm quy định tại Chỉ thị số 27 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường, đẩy mạnh công tác quyết toán vốn đầu tư các dự án hoàn thành sử dụng vốn ngân sách nhà nước…

Trước tính cấp bách của tình hình giải ngân, vào cuối tháng 9, lần đầu tiên Chính phủ triệu tập Hội nghị trực tuyến toàn quốc về thúc đẩy phân bổ và giải ngân vốn đầu tư công. Chủ trì Hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhắc đích danh một số nơi chậm như Bộ Y tế khi tính đến 20/9, Bộ này mới giải ngân 24% dự toán. “Bộ Y tế có nhiều dự án, công trình dang dở, không đưa vào sử dụng được, cụ thể là các dự án bệnh viện Bạch Mai, Việt Đức 2 đến nay mới đạt 35%, trong khi nhu cầu xã hội về y tế rất lớn”, Thủ tướng nhắc nhở và nhấn mạnh “đây là khuyết điểm rất lớn mà Bộ Y tế phải rút kinh nghiệm, phải chỉ đạo làm rõ trách nhiệm, xử lý nghiêm”.

Được biết, trong thời gian tới, Chính phủ sẽ ban hành riêng một Nghị quyết để thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công.