Giải bài toán khan hiếm nhà ở xã hội

Từ đầu năm 2021 đến nay, TP HCM mới hoàn thành và đưa vào sử dụng 1 dự án nhà ở xã hội với 260 căn hộ. Trong khi đó, hàng loạt dự án động thổ, khởi công năm 2022 hầu hết đang chững lại.

Năm 2022, TP HCM tổ chức lễ động thổ, khởi công 4 dự án nhà ở xã hội, 1 nhà lưu trú công nhân.

Điểm sáng hiếm hoi

Trong đó, dự án nhà ở xã hội tại phường Long Trường, TP Thủ Đức dự kiến khi hoàn thành sẽ cung cấp gần 600 căn hộ. Tuy nhiên, đến nay, dự án vẫn chỉ là khu đất trống với bốn bề được quây tôn, bên trong chỉ có nhóm công nhân làm việc cạnh xe cẩu cùng những khối bê-tông đúc sẵn xếp chồng lên nhau để thử tải, tính toán kết cấu móng nền cho công trình.

Dự án nhà ở xã hội tại phường Long Trường, TP Thủ Đức, TP HCM thiếu sự sôi động của một công trường đang thi công

Dự án Dragon E-Home ở phường Phú Hữu, TP Thủ Đức gồm 5 tòa tháp chung cư, cung cấp 764 căn với diện tích linh hoạt từ 28-85 m2. Sau 10 tháng động thổ, hiện dự án vẫn là bãi cỏ xanh nằm giữa khu dân cư sang trọng.

Khu vực dự án Dragon E-Home vẫn là bãi cỏ xanh mướt

Cũng tại TP Thủ Đức, dự án nhà lưu trú công nhân ở KCX Linh Trung II giai đoạn 2 được khởi công cuối tháng 4-2022, dự kiến hoàn thành sau 18 tháng với quy mô 360 căn hộ, đáp ứng chỗ ở cho hơn 1.000 công nhân. Tuy nhiên, đã hơn 1 năm, việc triển khai xây dựng dự án này giẫm chân tại chỗ.

Xuôi về phía Nam TP HCM, khu nhà ở xã hội MR1 thuộc dự án khu dân cư Tân Thuận Tây, quận 7 được động thổ đầu tháng 9-2022. Theo chủ đầu tư, công trình này sau khi hoàn thành cung cấp trên 700 căn hộ cho người lao động có thu nhập trung bình với đầy đủ tiện ích. Tuy nhiên, theo ghi nhận, hiện trạng khu đất này không khác thời điểm cuối năm ngoái với hình ảnh bãi đậu xe và cửa hàng vật liệu xây dựng.

Trong khi đó, dự án nhà ở xã hội tại khu dân cư Nguyên Sơn, huyện Bình Chánh, với quy mô 242 căn hộ, động thổ tháng 4-2022, là điểm sáng hiếm hoi khi không khí công trường luôn nhộn nhịp.

Dự án nhà ở xã hội tại khu dân cư Nguyên Sơn (huyện Bình Chánh, TP HCM) có không khí nhộn nhịp hơn cả

Nhiều nhóm giải pháp

Theo Sở Xây dựng TP HCM, trên địa bàn có tổng cộng 9 dự án nhà ở xã hội đang triển khai (5 trong số này chuyển tiếp từ giai đoạn 2016-2020) với diện tích đất hơn 17,5 ha, 517.690 m2 sàn xây dựng, quy mô 6.383 căn. Do nhiều nguyên nhân mà tiến độ xây dựng chưa đạt.

Vì vậy, giải pháp sắp tới, Sở Xây dựng rà soát quỹ đất xây dựng nhà ở xã hội trong các dự án nhà ở thương mại có quy mô sử dụng đất trên 10 ha; đôn đốc chủ đầu tư khẩn trương đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, nhà lưu trú cho công nhân. Trường hợp chậm hoặc không thực hiện thì thu hồi, tổ chức đấu thầu lựa chọn chủ đầu tư xây dựng nhà ở xã hội tại khu đất này theo quy định. Đồng thời, ghi vốn đầu tư công và ngân sách để thực hiện các dự án, nhiệm vụ trọng tâm gồm dự án nhà ở xã hội thuộc sở hữu nhà nước.

Bên cạnh đó, phân bổ nguồn vốn ngân sách thu được từ tiền sử dụng đất của các chủ đầu tư khi thực hiện nghĩa vụ tài chính đối với 20% quỹ đất xây dựng nhà ở xã hội trong các dự án nhà ở thương mại bổ sung cho Quỹ Phát triển nhà ở TP HCM, hoặc giao cho Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình dân dụng và công nghiệp để đầu tư phát triển nhà ở xã hội thuộc sở hữu nhà nước… cũng là một trong những giải pháp quan trọng.

Ngoài ra, thực hiện nhiệm vụ được giao tại đề án của Chính phủ về "Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030", Sở Xây dựng TP HCM đã tổng hợp 87 khu đất hoặc dự án có mục tiêu đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, nhà lưu trú công nhân trên địa bàn.

Đề cập những dự án quy mô dưới 10 ha, ông Nguyễn Ngọc Thảo, Phó Giám đốc Sở Tài chính TP HCM, cho hay có 188 dự án như vậy. Về nguyên tắc, chủ đầu tư được đóng bằng tiền thay cho nghĩa vụ 20% nhà ở xã hội, song hiện còn 142 chủ đầu tư chưa chọn hình thức nộp bằng tiền hay đóng quỹ đất.

Theo ông Thảo, đối với các dự án đã hoàn thành nghĩa vụ tài chính, trong đó có tách 20% thực hiện nghĩa vụ nhà ở xã hội, Cục Thuế TP HCM sẽ rà soát dữ liệu để xác định đơn vị nào nộp bằng tiền, đơn vị nào nộp bằng quỹ đất. Sở Tài chính sẽ tổng hợp số liệu báo cáo UBND TP HCM và cũng đề xuất ưu tiên dành nguồn đóng bằng tiền thực hiện nghĩa vụ 20% nhà ở xã hội để tập trung phát triển đúng tiêu chí, dành nguồn vốn này ưu tiên phát triển nhà ở xã hội.

Theo báo cáo giữa nhiệm kỳ chương trình phát triển nhà ở TP HCM giai đoạn 2021-2030, từ năm 2021 đến tháng 6-2023, nhà ở xã hội phát triển 32.668 m2 sàn, chiếm 1,31% so với chỉ tiêu đề ra trong giai đoạn 2021-2025.

Kết quả khiêm tốn

Theo Sở Xây dựng TP HCM, từ khi Luật Nhà ở năm 2005 có hiệu lực, chủ trương của Thành ủy, UBND thành phố là tập trung phát triển các khu nhà ở xã hội đồng bộ về hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội. Điều này bảo đảm không gian sống, nâng cao chất lượng sống cho công nhân, người lao động và người có thu nhập thấp.

Kết quả, giai đoạn 2006-2010, 2 dự án được xây dựng hoàn thành với quy mô sử dụng đất gần 0,5 ha, diện tích sàn xây dựng 10.090 m2, 118 căn hộ. Giai đoạn 2011-2015, đưa vào sử dụng 10 dự án với quy mô sử dụng đất 10,1 ha, diện tích sàn xây dựng 347.184 m2, 3.768 căn hộ.

Giai đoạn 2016-2020, xây dựng, hoàn thành, đưa vào sử dụng 19 dự án, với tổng diện tích đất 24,67 ha, diện tích sàn xây dựng 1,23 triệu m2, quy mô 14.954 căn hộ. Đây là giai đoạn nhà ở xã hội phát triển mạnh mẽ nhất từ trước đến nay. Tháng 3-2022, thành phố hoàn thành, đưa vào sử dụng 1 dự án với diện tích đất 4.300 m2, 32.670 m2 sàn xây dựng, quy mô 260 căn hộ.