Giá vật liệu xây dựng cùng nhiều hàng hóa tăng nhưng CPI lại giảm, có hợp lý?

CPI tháng 4/2021 giảm 0,04% so với tháng trước, đặc biệt là nhóm nhà ở và vật liệu xây dựng giảm 0,43%, trong khi thực tế giá vật liệu xây dựng lại tăng cao đã khiến nhiều người đặt dấu hỏi về "con số" của cơ quan thống kê.

Từ đầu năm đến nay giá cả nhiều loại hàng hóa đại diện tiêu dùng phổ biến của người dân chứng kiến sự tăng giá, đặc biệt, giá của các loại vật liệu xây dựng chính như ximăng, thép, đá, cát và gạch đều cùng tăng, thậm chí, giá thép còn tăng đến mức 30-40%.

Thế nhưng, theo công bố của Tổng cục Thống kê chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 4/2021 giảm 0,04% so với tháng trước. Điều này khiến cho một số chuyên gia cho rằng cơ quan thống kê nên xem lại cách tính CPI cho sát với thực tế giá cả thị trường.

752 mặt hàng ảnh hưởng tới CPI, vật liệu xây dựng chỉ chiếm 0,02%

Trả lời phỏng vấn của báo điện tử Chính phủ mới đây, ông Nguyễn Trung Tiến, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê khẳng định kết quả CPI tháng 4 phản ánh sát với biến động giá tiêu dùng trên thị trường và phương pháp tính CPI mà Tổng cục Thống kê áp dụng theo đúng chuẩn mực quốc tế.

"CPI hàng tháng được chúng tôi tính dựa trên thông tin thu thập tại khoảng 40.000 điểm điều tra giá từ 63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương với 752 loại hàng hoá và dịch vụ đại diện tiêu dùng phổ biến của người dân và phù hợp với cơ cấu tiêu dùng của hộ gia đình hiện nay", ông Nguyễn Trung Tiến cho biết.

Theo phân tích của Phó tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê, trong 11 nhóm hàng hóa và dịch vụ cấp 1, chỉ 4 nhóm hàng có chỉ số giá tháng 4/2021 giảm so với tháng trước, còn 6 nhóm hàng có chỉ số giá tăng, riêng nhóm may mặc, mũ nón, giày dép giữ giá ổn định làm cho CPI của tháng 4 giảm 0,04% so với tháng 3/2021.

"Xét trong tổng chi tiêu dùng của người dân, 4 nhóm hàng giảm giá chiếm 60,1%, 6 nhóm hàng tăng giá chiếm 34,2% và nhóm hàng may mặc, mũ nón, giày dép có giá không đổi chiếm 5,7%. Do 4 nhóm hàng giảm giá với tỷ trọng lớn đã làm cho chỉ số giá chung giảm so với tháng trước", ông Tiến giải thích.

Cụ thể, theo vị lãnh đạo Tổng cục Thống kê, CPI tháng 4 giảm so với tháng 3 chủ yếu do giá lương thực, thực phẩm giảm nhờ nguồn cung dồi dào làm cho nhóm hàng ăn và dịch vụ ăn uống giảm 0,13%.

Cùng với đó, giá điện, nước sinh hoạt, giá gas lần lượt giảm 0,73%; 1,57%; 4,86% làm cho nhóm nhà ở và vật liệu xây dựng giảm 0,43% so với tháng trước. Nhóm bưu chính, viễn thông giảm 0,2% chủ yếu do các doanh nghiệp đẩy mạnh chương trình khuyến mại giảm giá đối với các sản phẩm điện thoại mẫu mã cũ. Nhóm văn hóa, giải trí và du lịch chịu ảnh hưởng của dịch Covid-19 giảm 0,11%.

Trong khi đó, các nhóm hàng tăng giá so với tháng trước đã tác động đến CPI tháng 4 có: Nhóm giao thông tăng 0,87% do ảnh hưởng của các đợt điều chỉnh giá xăng, dầu; nhóm đồ uống và thuốc lá tăng 0,14%; nhóm thiết bị và đồ dùng gia đình tăng 0,11%; nhóm giáo dục tăng 0,03%; nhóm thuốc và dịch vụ y tế tăng 0,01%; nhóm hàng hóa và dịch vụ khác tăng 0,07%.

Về ý kiến cho rằng nhóm nhà ở và vật liệu xây dựng tháng 4 giảm 0,43% so với tháng trước trong khi hiện nay giá các vật liệu xây dựng đang tăng cao là không hợp lý, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê giải thích, nhóm nhà ở và vật liệu xây dựng được cơ quan thống kê bao gồm giá thuê nhà ở, điện nước, chất đốt và vật liệu xây dựng. Trong tháng 4, nhóm này giảm giá so với tháng trước chủ yếu do giá điện, nước sinh hoạt và giá gas giảm.

Ông cho biết thêm, ở chiều ngược lại, từ cuối năm 2020 đến nay, giá các loại nguyên liệu đầu vào như quặng sắt, phôi thép, phế liệu và chi phí vận chuyển liên tục tăng làm cho chỉ số giá sản xuất (PPI) nhóm sản phẩm sắt, thép tháng 4/2021 tăng 4,23% so với tháng trước và tăng 27,68% so với cùng kỳ năm 2020, bình quân 4 tháng đầu năm tăng 23,15% so với cùng kỳ năm trước.

"Trong nhóm nhà ở và vật liệu xây dựng, nhóm vật liệu bảo dưỡng nhà ở bao gồm xi măng, sắt thép, đá, cát được tính trong CPI tăng 1,12% so với tháng 3/2021 nhưng nhóm hàng này có quyền số tính CPI hay tỷ trọng chi tiêu trong tổng chi tiêu của dân cư là 2,03% nên chỉ tác động làm tăng CPI chung 0,02%", ông Nguyễn Trung Tiến giải thích thêm.

Ngoài ra, lãnh đạo Tổng cục Thống kê lưu ý, các sản phẩm thuộc nhóm vật liệu xây dựng trong chi tiêu dùng của dân cư được tính trong CPI bao gồm các hoạt động bảo dưỡng, sửa chữa nhỏ, không bao gồm sửa chữa lớn và xây dựng nhà mới.

Có thể kiểm soát lạm phát cả năm ở mức 4%

Về vấn đề áp lực lạm phát của Việt Nam trong năm 2021, ông Nguyễn Trung Tiến cho rằng CPI bình quân 4 tháng đầu năm nay của Việt Nam tăng 0,89% so với cùng kỳ năm trước, là mức tăng bình quân 4 tháng thấp nhất kể từ năm 2016, đây là điều kiện thuận lợi, tạo dư địa để có thể kiểm soát lạm phát cả năm 2021 đạt mục tiêu Quốc hội đặt ra.

Tuy vậy, theo ông vẫn không nên chủ quan bởi áp lực lạm phát năm 2021 vẫn hiện hữu và sẽ tăng dần từ nay đến cuối năm do một số yếu tố.

Yếu tố thứ nhất, theo ông Kiên là các tổ chức quốc tế đều đưa ra những dự báo khả quan về triển vọng kinh tế toàn cầu trong năm nay do việc triển khai tiêm chủng vaccine phòng dịch Covid-19 đã và đang được khẩn trương triển khai trên toàn thế giới. Ở trong nước, các doanh nghiệp cũng đang thích ứng với trạng thái bình thường mới, các hoạt động sản xuất, thương mại dịch vụ từng bước sôi động trở lại, nhu cầu về vốn, nguyên nhiên vật liệu tăng lên.

"Khi kinh tế phục hồi, nhu cầu về hàng hóa, dịch vụ tăng, từ đó sẽ đẩy mặt bằng giá lên cao và tạo áp lực lên lạm phát của cả năm 2021", ông nói.

Yếu tố thứ hai là giá nguyên nhiên vật liệu thế giới nhiều lĩnh vực tăng mạnh, việc nhập khẩu nguyên liệu với mức giá cao sẽ ảnh hưởng đến giá thành, chi phí sản xuất, từ đó đẩy giá hàng hóa tiêu dùng trong nước lên cao.

Thứ ba là các nước tiếp tục chính sách tiền tệ nới lỏng phục vụ việc phục hồi kinh tế tạo thành yếu tố cầu kéo sẽ đẩy giá cả hàng hóa cơ bản đều đi lên.

Thứ tư, ông Kiên cho rằng việc điều hành giá một số mặt hàng do Nhà nước quản lý thực hiện theo lộ trình như dịch vụ y tế, giáo dục cũng sẽ tác động tới chỉ số giá tiêu dùng năm nay.

Theo Phó tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê, để giảm bớt áp lực lạm phát vào cuối năm 2021, kiểm soát bền vững lạm phát năm 2022, các cơ quan chức năng cần theo dõi sát diễn biến cung cầu, giá cả thị trường các mặt hàng thiết yếu; chủ động trong việc điều hành giá các mặt hàng do Nhà nước quản lý đúng thời điểm với liều lượng phù hợp; liên Bộ Công Thương - Tài chính theo dõi sát diễn biến giá xăng dầu thế giới, sử dụng quỹ bình ổn giá xăng dầu hợp lý để hạn chế mức tăng giá của mặt hàng này đến CPI chung.

"Quan sát kinh nghiệm điều hành của Chính phủ trong kiểm soát lạm phát những năm vừa qua, chúng tôi tin là mục tiêu CPI bình quân khoảng 4% trong năm nay do Quốc hội đề ra là có thể thực hiện được", ông Kiên khẳng định.