Giá trị của cổ tức tiền mặt, ngay cả khi doanh nghiệp không hề tăng trưởng

Nhân lúc thị trường khó khăn, điều níu giữ nhiều hoạt động đầu tư sắp tới, có khi lại là cổ tức tiền mặt.

Một số nhà đầu tư mới tham gia thị trường thường thắc mắc về “hiện tượng” nhận cổ tức tiền mặt và giá cổ phiếu giảm một phần tương ứng. 1 cổ phiếu thị giá 20 được chuyển thành 1 cổ phiếu giá 18 và 2 nghìn đồng tiền mặt. Liệu khác gì nhau?

Hiểu nhanh, thì cổ phiếu đại diện cho tỉ lệ lợi ích của bạn tại Doanh nghiệp, nếu thể hiện về mặt tài chính, có thể nhìn vào EPS. Khi chia cổ tức tiền mặt, bạn nhận được tiền, trong khi tỉ lệ lợi ích hay EPS nhận về trong tương lai đều không thay đổi. Đó là mấu chốt lợi ích từ cổ tức tiền mặt. Cũng vì vậy mà sau chia cổ tức tiền mặt và điều chỉnh giá, cổ phiếu thực sự “rẻ” đi, và có xu hướng trở lại vùng giá trước đó.

Minh họa bằng 2 trường hợp trả cổ tức thường xuyên ở mức cao là DSN và NT2. Thị giá là giá cổ phiếu chưa điều chỉnh cho cổ tức, phản ánh giá trị mà thị trường đang nhìn vào doanh nghiệp, trong khi giá sau điều chỉnh, phản ánh đầy đủ những gì mà cổ đông thực sự nhận về. Hai con số này ở 2 ví dụ dưới đây đều có một số đặc điểm:

(1) Thị giá DSN đi ngang gần 10 năm không có xu hướng. Thậm chí DSN còn giảm khá mạnh trong giai đoạn dịch bệnh. NT2 còn “downtrend” về mặt thị giá khi kết quả kinh doanh nhiều năm ghi nhận tăng trưởng âm.

(2) Giá điều chỉnh (thể hiện trên đồ thị kỹ thuật), lại là uptrend, tức là cổ đông vẫn thực sự “hạnh phúc” khi đồng hành với các doanh nghiệp downtrend về vốn hóa thị trường này. Khác biệt ở đây chính là cổ tức tiền mặt.

Lựa chọn cổ phiếu để hưởng cổ tức theo ý tưởng trên đây thường là đề tài quen thuộc mỗi lần thị trường khó khăn. Tuy nhiên chọn được cổ phiếu như ý không dễ, và thậm chí vẫn có rủi ro nhất định như trường hợp của DSN 2020. Nhưng nhìn chung, các bài toán các bạn cần giải cho hướng đi này sẽ là:

(1) Tỷ suất cổ tức so với thị giá: Tại thị trường VN, theo quan sát của mình thì Tỷ suất này đối với các doanh nghiệp không có tăng trưởng sẽ vào khoảng 8-12%. Mức 10-12% là hấp dẫn cho dạng rủi ro dưới trung bình này. Thậm chí nếu tinh ý thì hoàn toàn có thể xây dựng chiến lược “trading” trong cái range khá hấp dẫn và ít rủi ro nói trên.

(2) Động lực cho việc đánh đổi tăng trưởng và cổ tức. Thường là các doanh nghiệp không có động lực và dư địa để tăng trưởng công suất. Lợi nhuận hàng năm dùng để trả cổ tức cho cổ đông. Một trường hợp khác là các doanh nghiệp nhà nước, với hoàn cảnh buộc phải chuyển tiền về cho Tập đoàn mẹ.

(3) Mô hình kinh doanh ổn định: Điều kiện tiên quyết trả lời cho câu hỏi liệu mức cổ tức nhìn thấy trong quá khứ tiếp tục duy trì trong tương lai.

(4) Pay Out Ratio (Chi trả cổ tức so với tổng lợi nhuận tạo ra): Cho doanh nghiệp không có nhu cầu tăng trưởng, con số này thường ở mức 70-80% là phù hợp (phần còn lại là trích quỹ). Có một số trường hợp vượt quá 100%, tức là làm ra 10 đồng nhưng trả tới 15 20 đồng cho cổ tức (TND, WCS) . Lý do là lấy từ lợi nhuận chưa phân phối để trả trong 1 năm đặc biệt nào đó, việc tham chiếu mức trả này để tính tỷ suất cổ tức trong tương lai là phi lí.