Già nhưng không giàu: 'Quả bom hẹn giờ' của Thái Lan

Là một trong những quốc gia có tốc độ già hoá dân số nhanh nhất thế giới nhưng nền kinh tế lại chưa đủ mạnh để đảm bảo an sinh xã hội cho người dân, Thái Lan đang phải đối mặt với một vấn đề vô cùng nan giải.

Già hoá và nghèo khó

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Thái Lan hiện là nơi sinh sống của hơn 12 triệu người trên 60 tuổi, chiếm khoảng 18% dân số, là một trong những xã hội già hóa nhanh nhất thế giới.

Đến năm 2029, quốc gia này sẽ gia nhập danh sách các xã hội siêu già hóa với hơn 20% dân số trên 65 tuổi, theo một nghiên cứu từ ngân hàng cho vay Kasikorn.

Tuy nhiên, Thái Lan vẫn chưa đạt được mức độ giàu có như một số xã hội già hóa khác như Nhật Bản và Đức. Điều này làm nảy sinh một vấn đề nan giải, đó là chế độ an sinh cho người già không được bảo đảm, đi kèm đó là gánh nặng tài chính rất lớn cho đất nước.

Theo ước tính của ông Burin Adulwattana, nhà kinh tế trưởng của Ngân hàng Kasikorn, để nghỉ hưu tốt ở Bangkok cần phải tiết kiệm ít nhất 100.000 USD, nhưng nhiều người Thái đang nghỉ hưu với số tiền dưới 1.300 USD.

Trên thực tế, thu nhập thấp, tiền tiết kiệm hạn chế và lương hưu không hậu hĩnh đã đẩy nhiều người lớn tuổi ở Thái Lan vào cảnh nghèo đói.

Nghiên cứu của ngân hàng Kasikorn cũng cho thấy tình trạng nghèo đói ở người lớn tuổi đã lan rộng, với 34% người cao tuổi Thái Lan sống dưới mức nghèo khổ, tức là sống với mức thu nhập dưới 830 USD/năm.

Như bà Noi, 73 tuổi và đã nghỉ hưu, chỉ có khoảng 82 xu mỗi ngày để chi tiêu theo khoản lương hưu. Số tiền ít ỏi này khiến bà Noi gần như không thể mua được một bữa ăn đầy đủ nào trừ bánh mì sốt cà chua tại cửa hàng tiện lợi 7-Eleven.

Nếu muốn có một bữa ăn, bà sẽ phải xếp hàng dưới cái nắng gay gắt để nhận một bữa cơm miễn phí từ Tổ chức Trợ giúp Cộng đồng Bangkok - nơi cung cấp bữa ăn cho 500 người vô gia cư và người nghèo của thành phố hàng ngày.

Nhà kinh tế trưởng Burin Adulwattana của Ngân hàng Kasikorn cho biết: “Dân số đã già trước khi trở nên giàu có. Chúng ta vẫn chưa sẵn sàng cho điều này”.

Trong khi đó, chuyên gia Kirida Bhaopichitr từ Viện Nghiên cứu Phát triển Thái Lan cho rằng đây là "một quả bom hẹn giờ" cho Thái Lan.

Vấn đề mang tính hệ thống

Thủ tướng Thái Lan Srettha Thavisin, ở thời điểm tranh cử, đã cam kết xóa đói giảm nghèo vào năm 2027 và “không để ai bị bỏ lại phía sau”, đồng thời đưa ra gói phúc lợi người cao tuổi trị giá 8,1 tỷ USD, nhưng cho tới thời điểm hiện tại, chính phủ của ông vẫn chưa công bố bất kỳ khoản tăng lương hưu nào.

Tháng trước, Bộ trưởng Phát triển Xã hội Warawut Silpa-archa đã bác bỏ lời kêu gọi tăng lương hưu lên 81 USD/tháng, nói rằng vương quốc không đủ khả năng chi trả.

Trước đó nữa, hồi tháng 8, chính phủ thậm chí còn thông báo sẽ hạn chế lương hưu phổ thông, giảm khoảng 16-27 USD/tháng cho những người có thu nhập thấp. Biện pháp này làm ảnh hưởng tới khoảng 6 triệu người trong độ tuổi nghỉ hưu.

Chusri Kaewkhio, 73 tuổi ở khu ổ chuột Khlong Toei ở Bangkok, cho biết: “Tôi ước chính phủ có thể hỗ trợ nhiều hơn vì hiện tại chi phí sinh hoạt đang tăng vọt”.

Chồng của bà, ông Suchart Kaewkhio, 75 tuổi, không còn khả năng lao động và phải nằm 1 chỗ trong căn nhà chật hẹp, trần nhà đã dột nát mà không có tiền để sửa chữa. Bà Chusri phải vay tiền mặt hàng tháng để mua sữa cho chồng và đã chậm trả tiền điện tới 5 tháng.

Bên cạnh đó, như nhiều quốc gia châu Á, văn hóa Thái Lan có kỳ vọng rằng con cái trưởng thành sẽ chăm sóc cha mẹ khi về già.

Tuy nhiên, nhà kinh tế học Burin cho rằng điều này không hợp lý. Trong khi đàn ông thường làm việc tới 65 tuổi, thì phụ nữ Thái Lan bắt đầu nghỉ việc từ độ tuổi 50 để ở nhà chăm sóc cha mẹ chồng. Khi lực lượng lao động thu hẹp, kéo theo đó là chi tiêu thu hẹp, số người đóng thuế giảm và tốc độ tăng trưởng kinh tế cũng chậm lại. Điều này tạo ra gánh nặng kinh tế lớn cho đất nước.

Thay vào đó, ông Burin cho rằng nên tăng cường xây dựng các trung tâm chăm sóc người già có giá cả phải chăng, để phụ nữ có thể nghỉ hưu muộn hơn, tăng số năm lao động và kiếm được nhiều tiền hơn trước khi về hưu.

Những biện pháp chỉ nằm trên giấy

Tất nhiên, đi kèm với những vấn đề này là những thay đổi lớn về thể chất và văn hóa cũng như đầu tư.

Được biết, Bộ lao động Thái Lan đang xem xét nâng tuổi nghỉ hưu lên trên mức 55-60 tuổi hiện nay. Đồng thời, chính phủ trong tương lai có thể được yêu cầu nâng thuế giá trị gia tăng từ 7 lên 10% cũng như xem xét đánh thuế tài sản và tài sản thừa kế.

Thống đốc Bangkok Chadchart Sittipunt đang tăng cường các trung tâm hoạt động dành cho người cao tuổi và phòng khám sức khỏe.

Nhưng kể cả khi các biện pháp này được hiện thực hoá, không gì có thể đảm bảo cuộc sống của những người trong độ tuổi về hưu tại Thái Lan sẽ thay đổi hoàn toàn.

Bởi lẽ, bất kỳ sự thay đổi nào cũng cần có thời gian để xem xét hiệu quả. Chưa nói tới việc, ở thời điểm hiện tại, tất cả những giải pháp hay sáng kiến, mới chỉ nằm trên giấy dưới dạng đề xuất mà thôi.