Giá nguyên vật liệu tăng mạnh trên toàn cầu

Giá cả nguyên vật liệu thô dùng trong hoạt động sản xuất đang nhảy vọt. Xu hướng leo dốc này được dự báo sẽ tiếp diễn khi nền kinh tế thế giới tiếp tục khởi sắc.

Từ sắt thép, nhôm, gỗ cho đến bắp ngô, giá cả hàng hóa khởi đầu năm 2021 bằng đà tăng vọt và hiện đang dao động ở mức cao chưa từng thấy trong nhiều năm. Đây chính là điềm báo trước cho tình trạng vật giá leo thang từ những bữa ăn trưa cho đến việc xây dựng các công trình cao tầng.

Tình trạng này cũng châm ngòi cho làn sóng đặt cược vào đà phục hồi kinh tế (reflation trade) và thúc đẩy kỳ vọng về lạm phát. Giữa lúc nền kinh tế Mỹ tăng tốc nhờ những gói kích thích tài khóa, châu Âu bắt đầu mở cửa hoạt động trở lại, thật sự chẳng có lý do để cho rằng xu hướng tăng giá hiện tại sẽ đảo chiều.

JPMorgan Chase gần đây cho rằng giá hàng hóa sẽ tiếp tục tăng. Đồng thời, các cú đặt cược dựa trên kỳ vọng lạm phát và quá trình tái mở cửa kinh tế cũng sẽ tiếp diễn. Tuy nhiên, Fed và nhiều NHTW khác đến nay vẫn chưa quá lo ngại về lạm phát. Nói cách khác, các nước có thể để cho tình trạng này tiếp diễn.

“Đà hồi phục hồi kinh tế toàn cầu và việc đẩy nhanh quá trình tái mở cửa kinh tế đang hỗ trợ giá hàng hóa”, Giovanni Staunovo, Chuyên viên phân tích hàng hóa tại UBS Group AG, nhận định. UBS cũng kỳ vọng giá hàng hóa sẽ tăng khoảng 10% vào năm tới.

Trung Quốc đang là nguồn cung ứng nguyên vật liệu quan trọng, đồng thời cũng là nơi tiêu thụ hàng hóa lớn trên thế giới. Do đó, nền kinh tế châu Á này đang đóng vai trò ngày càng lớn trên thị trường hàng hóa, nhất là khi Chính phủ nước này cố gắng giảm sản lượng kim loại cơ bản như sắt và nhôm.

Trung Quốc cũng đang mua lượng lớn ngũ cốc. Ngoài ra, tại các nước mạnh về nông nghiệp như Brazil và Pháp, thời tiết khắc nghiệt đã gây ra thiệt hại lớn đến các vụ mùa và do đó, giá thực phẩm cũng bị ảnh hưởng nhiều.

Trong bối cảnh mọi vật liệu cơ bản tăng giá nhanh chóng, sự ảnh hưởng của nó đang lan dần trên phạm vi toàn cầu. Vậy ai sẽ hưởng lợi và ai sẽ bị thiệt.

Làn sóng xanh hóa

Giá kim loại đồng tăng phi mã trong hơn 1 năm qua khi các nước cam kết thúc đẩy năng lượng tái tạo và sử dụng xe điện. Điều đó khiến tất cả hình thức khác nhau của công nghệ xanh cũng trở nên đắt đỏ hơn.

Hệ thống lưới điện lớn hơn là minh chứng cho việc đó. Theo BloombergNEF (BNEF), khoảng 1.9 triệu tấn kim loại đồng đã được sử dụng để xây dựng các mạng lưới điện. Trong bối cảnh kim loại này tăng hơn 90% trong năm 2020, chi phí xây dựng đang ngày càng đắt đỏ hơn.

BNEF dự báo, nhu cầu sử dụng đồng sẽ tăng gần gấp đôi vào năm 2025 giữa lúc các công nghệ hạn chế khí thải khác như xe điện và các tấm năng lượng mặt trời cũng sẽ bùng nổ.

Người mua - kẻ bán

Đối với một số nước, tác động của xu tăng giá nguyên vật liệu phụ thuộc vào việc họ là nước xuất khẩu hay nhập khẩu. Đối với các nước phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu nguyên vật liệu, giá tăng mạnh chỉ có thể là tin tốt cho ngân sách Nhà nước, nhất là khi họ vừa trải qua trận đại dịch “trăm năm có một”. Các nước như Australia (quặng sắt), Chile (kim loại đồng) và Indonesia (dầu cọ), tất cả đã thu về một lượng tiền khổng lồ từ việc xuất khẩu những hàng hóa này.

Trái lại, đối với các nước hướng tới xây dựng lại cơ sở hạ tầng, họ sẽ cảm thấy nguồn ngân sách giờ mua được ít nguyên vật liệu hơn trước đây. Kế hoạch hạ tầng 2,300 tỷ USD của Tổng thống Joe Biden là một dẫn chứng.

Các hệ thống lưới điện, đường sắt và việc tân trang các tòa nhà cao tầng là những hạn mục nằm trong danh sách mua sắm sẽ cần đến một lượng lớn kim loại.

Tập đoàn Consultancy CRU ước tính, ngoài 80 triệu tấn thép Mỹ sử dụng mỗi năm, chương trình này của Tổng thống Biden sẽ tiêu tốn thêm 5 triệu tấn thép nữa. Chương trình của Tổng thống Mỹ cũng sẽ thúc giá kim loại bạc và đồng.

Doanh nghiệp sản xuất thịt

Năm 2020 là một năm đầy khó khăn đối với các doanh nghiệp sản xuất thịt, từ sự tàn phá của đại dịch Covid-19 cho đến dịch tả lợn châu Phi tấn công vào nước Đức rồi quay sang bùng phát tại Trung Quốc.

Tiếp đến, trong bối cảnh giá nông sản tăng mạnh, nông dân chăn nuôi gia cầm, lợn và gia súc là những người bị ảnh hưởng trước tiên vì giá ngũ cốc tăng mạnh.

Giá ngô làm thức ăn chăn nuôi đã tăng gấp đôi trong năm 2020, còn bột đậu nành đã tăng hơn 40%. Tại các cửa hàng thức ăn nhanh, tuy sự tác động có độ trễ hơn nhưng các dấu hiệu tăng giá đang dần xuất hiện.

Các nhà máy thép cũ

Các nhà sản xuất thép tại Mỹ và châu Âu đã bị tác động bởi giá thép thấp vì tình trạng dư thừa công suất thép toàn cầu trong nhiều năm.

Các nhà máy thép đã phải vật lộn để sinh lãi và đảm bảo việc làm cho nhân viên trong bối cảnh giá thép thấp. Trong giai đoạn từ năm 2008-2019, ngành thép tại làm Liên minh châu Âu (EU) đã mất hơn 85,000 việc, theo Hiệp hội Thép Châu Âu (EUROFER).

Tuy nhiên, tình hình đã thay đổi đáng kể giữa lúc giá thép bùng nổ. Các hợp đồng tương lai tại Trung Quốc – đất nước sản xuất thép lớn nhất thế giới – lập kỷ lục mới khi nước này áp đặt các biện pháp cắt giản sảm lượng. Đây là tin vui cho các nhà máy thép cũ. Giờ các nhà máy này phải đẩy mạnh công suất để đáp ứng nhu cầu cao ngất ngưỡng hiện tại.