Giá lương thực thế giới tăng 30% vì thiếu hụt nguồn cung

Giá lương thực đã tăng 30% trên toàn thế giới trong năm qua. Các quan chức Liên hợp quốc cho rằng, giá tăng là do nhu cầu ngày càng tăng và sản lượng thu hoạch kém hơn trên toàn thế giới. Theo chỉ số giá lương thực của Tổ chức Nông lương Liên hợp quốc (FAO) công bố ngày 4/11 vừa qua, trong tháng 10, giá lương thực đã tăng 3% so với tháng 9. Mức tăng là do giá dầu thực vật và lúa mì tăng mạnh.

Chỉ số giá lương thực thế giới hiện đang ở mức cao nhất kể từ tháng 7/2011. Giá lúa mì tăng 5% trong tháng 10 do các mùa vụ thất thu ở Canada, Nga và Mỹ. Giá lúa mạch, gạo và ngô cũng tăng.

Tổ chức Nông lương cũng cho biết giá dầu cọ, đậu nành, hướng dương và hạt cải đều tăng, dẫn đến chỉ số giá rau của FAO tăng 9,6%. Các quan chức của FAO cho biết, nguồn cung cấp lương thực thế giới đang bị đe dọa trong khi giá cả đang bị ảnh hưởng bởi thời tiết khắc nghiệt, chuỗi cung ứng khó khăn, tình trạng thiếu nhân công và chi phí gia tăng. Ngoài ra, các siêu thị ở một số nền kinh tế lớn nhất thế giới đã không thể giữ cho các kệ hàng chứa đầy hàng. Tại Vương quốc Anh, nơi tình trạng thiếu công nhân ngày càng trầm trọng hơn do Brexit, các nhà hàng thức ăn nhanh đã phải giảm số lượng các mặt hàng cung cấp cho công chúng. Giá hàng hóa thực phẩm tăng khiến các nhà sản xuất thực phẩm Unilever, Kraft Heinz và Mondelez phải trả giá cao hơn cho người tiêu dùng.

Tuy nhiên, một số biện pháp hỗ trợ có thể được đưa ra khi nhu cầu tiêu thụ lợn tại Trung Quốc giảm đã giúp đẩy chỉ số giá thịt của Tổ chức Nông lương xuống mức giảm hàng tháng thứ ba liên tiếp. Đồng thời, giá đường giảm trong tháng 10 lần đầu tiên trong sáu tháng. Diễn đàn Kinh tế thế giới đã nhận định rằng, các yếu tố thúc đẩy giá lương thực quốc tế trung bình luôn phức tạp. Giá cả của các mặt hàng khác nhau tăng và giảm dựa trên các yếu tố phổ biến, cũng như các yếu tố cụ thể cho từng hàng hóa và khu vực. Ví dụ, đợt tăng giá dầu bắt đầu từ tháng 4/2020 đã ảnh hưởng đến giá của tất cả các mặt hàng lương thực trong chỉ số FAO, do làm tăng chi phí sản xuất và vận chuyển lương thực.

Tình trạng thiếu lao động do đại dịch Covid đã làm giảm khả năng sẵn có của công nhân để trồng trọt, thu hoạch, chế biến và phân phối thực phẩm, một nguyên nhân phổ biến khác khiến giá hàng hóa tăng. Giá lương thực thực tế bình quân đã tăng kể từ năm 2000, đảo ngược xu hướng giảm đều đặn từ đầu những năm 1960. Bất chấp những nỗ lực toàn cầu - phần nào đã đáp ứng các mục tiêu của cả Phát triển Thiên niên kỷ của Liên hợp quốc và các mục tiêu phát triển bền vững tiếp theo nhằm giảm nạn đói - giá cả đã khiến lương thực ngày càng ít được tiếp cận hơn.

Không một loại hàng hóa nào liên tục chịu trách nhiệm về việc tăng giá thực tế trung bình từ năm 2000. Nhưng chỉ số giá của cây dầu ăn đã tăng đáng kể kể từ tháng 3/2020, chủ yếu là do giá dầu thực vật tăng 16,9% trong giai đoạn 2019 và 2020.

Theo theo báo cáo về vụ mùa của FAO, điều này là do nhu cầu ngày càng tăng đối với dầu diesel sinh học và các kiểu thời tiết không thuận lợi. Nhóm thực phẩm khác góp phần làm tăng giá thực phẩm nói chung là đường. Ở đây, một lần nữa, thời tiết không thuận lợi, bao gồm cả thiệt hại do băng giá ở Brazil, đã làm giảm nguồn cung và tăng giá. Ngũ cốc đã khiến giá cả tăng ít hơn, nhưng khả năng tiếp cận của chúng trên toàn thế giới là đặc biệt quan trọng đối với an ninh lương thực. Lúa mì, lúa mạch, ngô, lúa miến và gạo chiếm ít nhất 50% dinh dưỡng toàn cầu, và tới 80% ở các nước nghèo nhất. Nguồn cung đệm toàn cầu của những loại cây trồng này đã bị thu hẹp kể từ năm 2017, do nhu cầu vượt xa nguồn cung.

Một lần nữa, lý do cho những biến động riêng lẻ rất phức tạp. Nhưng điều đáng chú ý là số lần kể từ năm 2000 “không dự đoán được” và “thời tiết bất lợi” đã được FAO báo cáo là đã gây ra “giảm kỳ vọng thu hoạch”, “thu hoạch gặp khó khăn do thời tiết” và “giảm sản lượng”. Người châu Âu có thể lo lắng về giá mì ống khi hạn hán ở Canada làm giảm thu hoạch lúa mì.

Tuy nhiên, khi chỉ số giá thực tế của ngũ cốc tăng dần theo mức làm leo thang bạo loạn về giá bánh mì trong cuộc nổi dậy chung vào năm 2011, cần phải xem xét cấp bách làm thế nào để cộng đồng ở các khu vực ít giàu có hơn có thể vượt qua những căng thẳng này và tránh tình trạng bất ổn. Năng lực công nghệ và tổ chức kinh tế xã hội không thể quản lý thành công thời tiết khó lường và bất lợi. Nếu không có những thay đổi căn bản, tình trạng suy thoái khí hậu sẽ tiếp tục làm giảm khả năng tiếp cận của quốc tế đối với thực phẩm nhập khẩu, vượt xa mọi tiền lệ lịch sử. Giá cao hơn sẽ làm giảm an ninh lương thực và những người đói phải thực hiện các bước triệt để để đảm bảo sinh kế.