Bài của Nguyễn Văn Hảo

Trong năm nay, giá lithium xuống mức rẻ nhất trong hai năm, giá cobalt xuống mức thấp nhất trong bốn năm và giá nickel rơi về mức yếu nhất kể từ đại dịch Covid-19.

Giá kim loại pin thấp hơn giúp xe điện và các hệ thống pin trữ năng lượng cho lưới điện rẻ hơn trong thời gian tới. Song một khía cạnh bất lợi của tình trạng giá thấp kéo dài là các tập đoàn khai khoáng có thể trì hoãn khoản đầu tư cần thiết để tăng nguồn cung các kim loại chuyển đổi năng lượng quan trọng. Thiếu nguồn cung các kim loại này trong tương lai có thể kìm hãm quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế xanh đồng thời khiến chi phí chuyển đổi xanh đắt đỏ hơn.

Các công ty khai thác mỏ và các nhà đầu tư pin xe điện đã đặt cược rằng doanh số bán xe điện sẽ tăng vượt dự kiến ​​trong năm 2023. Đồng thời, các nhà phân tích dự báo, nhu cầu kim loại pin xe điện sẽ phục hồi trong năm nay khi Trung Quốc thoát khỏi tình trạng phong tỏa kiểm soát Covid-19. Nhưng tốc độ tăng trưởng kinh tế chậm lại ở Trung Quốc lẫn toàn cầu, kết hợp với lãi suất tăng, đã gây cản trở cho cả nhu cầu xe điện lẫn kim loại pin trong năm 2023.

Theo Công ty tài chính năng lượng mới Bloomberg (BloombergNEF), doanh số xe điện toàn cầu năm 2023 dự kiến đạt 14 triệu chiếc, trong đó khoảng 63% đến từ Trung Quốc. Con số này thấp hơn kỳ vọng.

Theo nhà cung cấp dữ liệu hàng hóa Fastmarkets, trên thế giới, có hơn 20 mỏ lithium đi vào hoạt động vào năm 2023. Các công ty khai khoáng mở rộng sản xuất với tầm nhìn dài hạn vì trung bình, kể từ khi phát hiện, các mỏ lithium mất 10-15 năm mới đi vào hoạt động.

Với nguồn cung ngày càng tăng và nhu cầu không như mong đợi, giá lithium đã giảm mạnh. Dữ liệu của Benchmark Mineral Intelligence cho thấy, giá lithium carbonate, vật liệu thô của pin, giảm 70% trong năm nay. Trong khi đó, giá cobalt giảm 25%, và giá nickel giảm 45%.

“Trước Covid-19, đã có nhiều lo ngại về nguồn cung lithium”, Kwasi Ampofo, người đứng đầu bộ phận kim loại và khai khoáng của tại BloombergNEF nói và cho biết thêm, các nhà sản xuất ở Trung Quốc và Úc đã tăng cường nguồn cung khi nền kinh tế mở cửa trở lại, nhưng nhu cầu không theo kịp.

Ampofo nhận định, nguồn cung của cả ba kim loại pin lithium, cobalt và nickel dự kiến vượt nhu cầu trong năm tới, vì vậy, giá có khả năng vẫn ảm đạm.

Theo Jordan Roberts, nhà phân tích vật liệu pin của Fastmarkets, giá lithium có thể sắp chạm đáy vì các nhà sản xuất hiện bán với giá bằng hoặc thấp hơn chi phí sản xuất. “Các nhà sản xuất sẽ xem xét cắt giảm sản lượng lithium hơn nữa để cân bằng thị trường và ngăn chặn tổn thất thêm”, ông nhận định

Roberts dự báo, nguồn cung lithium sẽ tăng 30% vào năm 2024 và nhu cầu lithium sẽ tăng 30% trong năm tới, có thể giúp nâng giá kim loại này. Tuy nhiêm, ông lưu ý những người tham gia thị trường Trung Quốc dự kiến nhu cầu lithium vẫn yếu, chỉ tăng 10-15% so với cùng kỳ năm ngoái. Theo ông, nếu nhu cầu chỉ tăng ở mức đó, kết quả sẽ là lithium sẽ thặng dư đáng kể trên thị trường. Benchmark Mineral Intelligence dự đoán, thị trường lithium toàn cầu sẽ dư thừa 30.000 tấn trong năm tới.

Giá cobalt dường như cũng sẽ chịu áp lực trong năm tới. Benchmark dự báo, nguồn cung cobalt trên toàn thế giới sẽ vượt nhu cầu 20.000 tấn vào năm 2024. Jack Bedder, người sáng lập Công công ty tư vấn khoáng sản Project Blue, cho biết, thị trường cobalt đang dư cung do nhu cầu chậm chạp và hàng tồn kho cao. “Tất cả những điều này đều là tin xấu đối với giá cobalt”, Bedder nói.

Và thị trường nickel cũng đang gặp vấn đề tương tự. “Không có nhiều chuyển động tích cực và chúng tôi không kỳ vọng tình trạng dư cung nickel hiện nay sẽ thay đổi”, nhà phân tích Spencer Ingall của Benchmark nói. Ông cho biết một số nhà sản xuất nickel ở Indonesia đã ngừng sản xuất do giá thấp. Theo Benchmark, lượng dư thừa nickel toàn cầu sẽ vượt xa lượng dư thừa của lithium và cobalt vào năm tới, ở mức 200.000 tấn.

Nhu cầu xe điện và các kim loại pin dự kiến tăng mạnh trong dài hạn. BloombergNEF dự báo nhu cầu pin toàn cầu là 3,6 TWh vào năm 2030, tăng từ 0,95 TWh vào năm 2023. Chỉ riêng thị trường pin lithium-ion dự kiến sẽ vượt 300 tỉ đô la vào năm 2031, cao hơn gấp đôi so với hiện nay.

Nhưng nguồn cung các kim loại pin phụ thuộc vào các điều kiện thị trường, bao gồm cả mức giá đủ cao để thúc đẩy các công ty khai khoáng đầu tư và tăng cường sản xuất. Nếu giá cobalt, lithium và nickel liên tục thấp, điều này có thể trì hoãn các kế hoạch phát triển các nguồn mới và cần thiết, dẫn đến tình trạng thiếu hụt và đẩy giá pin tăng cao trong dài hạn, do đó, làm chậm nỗ lực khử carbon.

Giá các kim loại pin suy giảm không phải là tin tốt cho các công ty khai khoáng nhưng có thể cho phép nhà sản xuất pin cắt giảm chi phí của một bộ pin, từ đó, giúp giá xe điện phải chăng hơn. Theo BloombergNEF, giá pin xe điện dự báo giảm hơn nữa vào năm 2024, xuống còn 133 đô la Mỹ/kWh, sau khi giảm xuống 139 đô la/kWh trong năm nay từ mức 161 đô la/kWh vào năm 2022. Giá pin hiện thấp hơn nhiều so với mức 780 đô la/kWh vào năm 2013, nhưng một phần chi phí giảm là nhờ tăng quy mô sản xuất và giảm lượng vật liệu pin được sử dụng, chứ không phải do giá kim loại pin giảm.