EU "lỏng tay" trong các biện pháp trừng phạt Nga và động thái của Tổng thống Putin

Chưa rõ chiến sự Nga - Ukraine còn kéo dài bao lâu, nhưng động thái của EU trong nới lỏng các biện pháp trừng phạt đối với các ngân hàng Nga cho thấy những diễn biến mới sẽ diễn ra trong thời gian tới.

Hiện tại, Ukraine đang kêu gọi chính quyền của Tổng thống Joe Biden trừng phạt tất cả các ngân hàng tư nhân của Nga để giúp chấm dứt khả năng gây chiến của Tổng thống Vladimir Putin, theo đặc phái viên của Kyiv tại Washington.

Theo Đại sứ Oksana Markarova, chính phủ của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy muốn Mỹ thêm một vài ngân hàng mỗi tuần vào danh sách các tổ chức tài chính bị trừng phạt.

Markarova, cũng là cựu bộ trưởng tài chính Ukraine, cho biết hôm 11/8 trong một cuộc phỏng vấn tại văn phòng Bloomberg tại Washington rằng: "Các biện pháp trừng phạt cũng quan trọng như vũ khí".

Vốn dĩ, Mỹ, Anh, Liên minh châu Âu và các nước khác đã áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với lĩnh vực kinh doanh và chính trị của Nga kể từ cuộc chiến tại Ukraine vào cuối tháng 2, bao gồm cả tổ chức tài chính lớn nhất của họ, Sberbank PJSC, cũng như hàng trăm cá nhân bao gồm Putin và Ngoại trưởng Sergei Lavrov.

Oksana Markarova phát biểu trong một cuộc phỏng vấn tại Washington, DC, vào ngày 11 tháng 8. Nhiếp ảnh gia: @Ting Shen / Bloomberg.

Bà nói, bất kỳ ngân hàng nào của Nga cũng đều là mục tiêu trừng phạt hợp pháp vì tất cả họ đều tham gia hiệu quả vào việc tài trợ cho chiến dịch tranh cử của Putin.

"Ngay sau khi một ngân hàng bị trừng phạt, một số ngân hàng tư nhân khác đột nhiên trở thành nhà tài chính cho ngành công nghiệp hoặc quân sự của Nga", và nói thêm rằng bà cũng đang thúc đẩy Bộ Ngoại giao Mỹ chỉ định các ngân hang tư nhân của Nga là nhà tài trợ của nhà nước phát động khủng bố.

Bà nói, trong khi một số ngân hàng có thể được tha cho một số mục đích nhất định, "mọi thứ khác nên bị trừng phạt, bởi vì tất cả chúng đều tham gia tài trợ cho cỗ máy khủng bố đang tiến hành chiến tranh của Nga".

Putin cho phép các ngân hàng Nga bị trừng phạt ngừng một số hoạt động ngoại hối

Các ngân hàng Nga bị đóng băng tiền ngoại tệ do các lệnh trừng phạt của phương Tây có thể đình chỉ hoạt động thông qua các loại tiền tệ như vậy với các khách hàng doanh nghiệp của họ, theo một sắc lệnh được Tổng thống Vladimir Putin ký hôm 8/8.

Như vậy, có thể thấy, các nhà chức trách Nga đã đẩy mạnh quá trình giảm sử dụng tiền tệ của các quốc gia được coi là quốc gia "không thân thiện" kể từ khi các nước phương Tây áp đặt các biện pháp trừng phạt sâu rộng sau khi Nga đưa hàng chục nghìn quân vào Ukraine hôm 24/2.

Các ngân hàng tư nhân Nga đang hỗ trợ cuộc chiến tại Ukraine, đặc phái viên của Kyiv nói. Ảnh: @AFP.

Sắc lệnh của Putin cho biết các biện pháp mới có thể được duy trì cho đến khi các lệnh trừng phạt vốn làm suy giảm các giao dịch bằng ngoại tệ của Phương Tây áp vào được dỡ bỏ. Trước mắt, sắc lệnh vừa ký mới đã và sẽ tiếp tục làm hạn chế việc chuyển tiền ngoại tệ mà các ngân hàng Nga có thể thực hiện từ nguồn này sang người khác.

EU nới lỏng các biện pháp trừng phạt đối với các ngân hàng Nga để cho phép thương mại lương thực

Liên minh châu Âu sẽ sửa đổi các biện pháp trừng phạt đối với Moscow, bằng cách cho phép mở một số quỹ của các ngân hàng hàng đầu của Nga có thể được yêu cầu để giảm bớt tắc nghẽn trong thương mại thực phẩm và phân bón toàn cầu, một tài liệu dự thảo cho thấy.

Động thái này diễn ra trong bối cảnh các nhà lãnh đạo châu Phi chỉ trích tác động tiêu cực của các lệnh trừng phạt đối với thương mại, vốn có thể làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu hụt chủ yếu do cuộc chiến tại Ukraine và phong tỏa các cảng ở Biển Đen.

Theo quy định dự kiến được thay đổi từ các đặc phái viên EU, các quốc gia EU sẽ có thể giải phóng các nguồn lực kinh tế bị phong tỏa trước đây thuộc sở hữu của các công ty cho vay hàng đầu của Nga là VTB (VTBR.MM) , Sovcombank, Novikombank, Otkritie FC Bank, VEB, Promsvyazbank và Bank Rossiya.

Dự thảo tài liệu cho biết, nguồn tiền từ các ngân hàng đó có thể được phát hành "sau khi xác định rằng các quỹ hoặc nguồn lực kinh tế có liên quan đó là cần thiết cho việc mua, nhập khẩu hoặc vận chuyển các sản phẩm nông nghiệp và thực phẩm, bao gồm lúa mì và phân bón".

EU nới lỏng các biện pháp trừng phạt đối với các ngân hàng Nga để cho phép thương mại lương thực. Ảnh: @AFP.

Theo các biện pháp trừng phạt sửa đổi, EU cũng có kế hoạch tạo điều kiện thuận lợi cho việc xuất khẩu thực phẩm từ các cảng của Nga, nơi các thương nhân đã ngừng phục vụ sau các lệnh trừng phạt của EU bất chấp các biện pháp miễn trừ xuất khẩu thực phẩm rõ ràng, một quan chức cho biết. Trước mắt, EU cho đến nay vẫn phủ nhận các lệnh trừng phạt của họ ảnh hưởng đến thương mại lương thực.

Nhưng các biện pháp trừng phạt của phương Tây đối với Nga đã đạt được điều gì?

Các biện pháp trừng phạt của phương Tây có thành công hay không? Điều đó phụ thuộc phần lớn vào kỳ vọng. Có một điều chắc chắn: các lệnh trừng phạt không thể ngăn chặn chiến tranh. Nga đã hóa giải được cú đánh đầu tiên thông qua các chính sách tài khóa và tiền tệ thông minh. Các biện pháp trừng phạt cũng không có khả năng đưa cuộc chiến ở Ukraine kết thúc sớm hơn. Trong bối cảnh này, vấn đề đặt ra là liệu các biện pháp trừng phạt nói chung có mang lại những thay đổi trong hành vi chính trị hay không.

Ở một góc độ nào đó, có thể thấy các biện pháp trừng phạt của phương Tây có hiệu quả và là một phản ứng hợp lý đối với chiến tranh. Tuy nhiên, họ cũng đánh dấu một bước ngoặt lớn trong cuộc đối đầu với Nga. Các công cụ xử phạt không còn 'thông minh' và có chọn lọc nữa, mà mang tính hệ thống và trừng phạt.

Trong khi đó, ccuộc chiến đang tiêu tốn của Nga khoảng 500 triệu USD mỗi ngày. Các biện pháp trừng phạt cũng sẽ làm căng thẳng dư địa thu hẹp để điều động ngân sách công. Trong cuộc khủng hoảng kinh tế mới chớm nở, không rõ nguồn lực để hỗ trợ người Nga nghèo sẽ đến từ đâu.

Các biện pháp trừng phạt đã tạo ra một vòng xoáy của các tác động tích lũy, do đó làm tăng cái giá của sự vi phạm của Nga. Vấn đề nhập khẩu, các công ty nước ngoài bỏ trốn và thiếu hụt nguồn cung các thành phần công nghệ phương Tây đang khiến các chuỗi giá trị trong nước bị phá vỡ. Các bộ phận lớn hơn của ngành sản xuất đang trở nên tê liệt. Ngoài ra, các vấn đề bảo trì ngày càng nghiêm trọng, thiếu các bản cập nhật phần mềm và thiếu các thành phần quan trọng.

Nga đang trải qua một sự suy giảm về công nghệ mà tất cả mọi người trong nước đều cảm nhận được. Khả năng cạnh tranh của Liên bang Nga đang bị xói mòn. Đồng rúp quá mạnh, chi phí giao hàng cung cấp đắt đỏ, người tiêu dùng với ví tiền ngày càng thu hẹp, những người hoài nghi về tương lai của các vấn đề tài chính, ngân hàng, công nghệ đang đặt dấu chấm hết cho mô hình tăng trưởng trước đây của Nga, vốn được xem là kỷ nguyên thịnh vượng lịch sử bắt đầu từ nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của Putin cách đây 23 năm giờ sẽ dần dần đi vào kết thúc.