EU áp dụng CBAM, hàng hóa Việt Nam sẽ ảnh hưởng thế nào?

Về lâu dài, phạm vi của CBAM có thể được mở rộng để bao gồm cả phát thải gián tiếp và các lĩnh vực khác cũng như các sản phẩm sử dụng nhiều carbon.

Theo TS Nguyễn Văn Hội - Viện trưởng Viện nghiên cứu chiến lược chính sách Công Thương, Bộ Công Thương đã dẫn chứng thực tế số liệu mặt hàng sắt thép của Việt Nam xuất khẩu vào thị trường EU 8 tháng năm 2023 như sau: "Những mặt hàng mà chúng ta hiện nay xuất khẩu nhiều vào châu Âu, đặc biệt nhất là trong đó các mặt hàng sắt thép. Riêng 8 tháng đầu năm 2023 mặt hàng sắt thép xuất khẩu vào EU đã tăng gấp đôi, tức là hiện nay - tính đến hết 8 tháng đạt 2,31 triệu tấn, chiếm trên 30% tổng lượng xuất khẩu sắt thép của Việt Nam trong 8 tháng đầu năm 2023…".

Như vậy, là đã có những mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam phải tuân thủ các nghĩa vụ báo cáo về tiêu chuẩn khí thải theo “Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon” (CBAM) của EU. Nếu không đảm bảo đúng các tiêu chí và tuân thủ đúng lộ trình của CBAM, các nhà sản xuất 6 loại hàng hoá kể trên muốn xuất khẩu vào EU sẽ phải mua “chứng chỉ khí thải” (hay còn gọi áp “thuế carbon”) - từ đầu năm 2026.

Đồng thời, Ủy ban châu Âu sẽ đánh giá cách thức hoạt động của CBAM và xem xét khả năng mở rộng phạm vi sang nhiều sản phẩm và dịch vụ hơn.

Về lâu dài, phạm vi của CBAM có thể được mở rộng để bao gồm cả phát thải gián tiếp và các lĩnh vực khác cũng như các sản phẩm sử dụng nhiều carbon – chẳng hạn như sử dụng nhiều năng lượng cho hoạt động sản xuất – kinh doanh; và tập trung vào các lĩnh vực cụ thể như: năng lượng, khoáng sản; sản xuất và chế biến một số loại thực phẩm (đường, tinh bột, khoai tây, cà chua; sản xuất một số sản phẩm dệt may; hoá chất, xây dựng…

Còn theo ông Nguyễn Hoa Cương - Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương (CIEM) nêu thực tế, và cho rằng: "Liên quan đến câu chuyện về EU hay liên quan đến việc thị trường may mặc ở Bangladesh là một trong những ví dụ điển hình cho thấy rằng đây là xu hướng chung của toàn bộ thế giới. Nó chỉ là vấn đề thời gian, có thể sẽ sớm một chút hay muộn một chút; có thể nhiều ngành hơn một chút hay ít ngành một chút… nhưng mà rõ ràng đây là xu hướng không thể đảo ngược được.

Tốt hơn hết là chúng ta nên chủ động - ngay cả với ngành mà chưa phải áp thuế cũng nên suy nghĩ rằng việc áp thuế nó chỉ xảy ra ngày một ngày hai, và rõ ràng yêu cầu về các sản phẩm đối với các thị trường cao cấp rõ ràng là yêu cầu cao hơn rất nhiều.

Có thể chúng ta đều thấy rằng vấn đề này nó sẽ phát sinh rất nhiều chi phí cho doanh nghiệp, nhưng ngược lại, sản phẩm đó khi vào các thị trường đó thì sẽ có những thuận lợi và cũng có thể bán ở mức cao hơn, doanh thu cao hơn, và điều quan trọng là chúng ta không bị bỏ lại phía sau trong câu chuyện chuỗi giá trị mới của ngày hôm nay".

Ngay từ đầu năm 2023, EU đã đưa ra “Thoả thuận xanh châu Âu” với nhiều chiến lược được thực thi nhằm mục tiêu “làm cho EU trở nên trung lập với khí hậu vào năm 2050”.

Mới đây, EU tiếp tục đưa ra cảnh báo về tình trạng gia tăng vi phạm an toàn thực phẩm trong các sản phẩm thủy sản và trái thanh long nhập khẩu vào thị trường này. EU không loại trừ khả năng hạn chế nhập khẩu các mặt hàng tương tự từ Việt Nam nếu không đảm bảo các điều kiện môi trường mà EU đặt ra.