Đừng mơ có vắc xin miễn phí cho toàn thế giới

Một phát minh 5 năm tuổi sẽ được cấp bằng sáng chế trong những ngày tới, đây là một kỳ công về kỹ thuật phân tử và là trung tâm của ít nhất 5 loại vắc-xin Covid-19 chính hiện nay và Chính phủ Mỹ sẽ kiểm soát bằng sáng chế đó.

Bằng sáng chế mới đưa ra một cơ hội để gây ảnh hưởng đối với các công ty dược sản xuất vắc xin và gây áp lực buộc họ phải mở rộng khả năng tiếp cận đến các nước kém giàu có hơn.

Sự phát triển nhanh chóng của vắc xin Covid-19 với tốc độ kỷ lục và được tài trợ bởi nguồn tài trợ công khổng lồ ở Mỹ, Liên minh châu Âu, Anh đã thể hiện một chiến thắng vĩ đại trong đại dịch.

Nhưng thành công này của phương Tây đã tạo ra sự bất bình đẳng rõ rệt. Người dân của các quốc gia giàu có và thu nhập trung bình đã nhận được khoảng 90% trong số gần 400 triệu vắc xin được phân phối cho đến nay so với số lượng vắc xin ít ỏi ở đa số các quốc gia thu nhập trung bình và thấp hơn.

Ngày càng có nhiều quan chức y tế và các nhóm vận động trên toàn thế giới kêu gọi các chính phủ phương Tây sử dụng quyền lực để buộc các công ty dược công bố công thức vắc xin, chia sẻ bí quyết và tăng cường sản xuất. Những người ủng hộ sức khỏe cộng đồng mong muốn sự giúp đỡ, bao gồm cả việc yêu cầu chính quyền Biden sử dụng bằng sáng chế của mình để thúc đẩy việc tiếp cận vắc xin rộng rãi hơn.

Tuy nhiên, các chính phủ Mỹ và châu Âu đã không đồng thuận với điều này.

Theo The New York Times, các quan chức y tế phương Tây cho biết, họ không có ý định loại trừ việc giúp đỡ các nước khác, nhưng với việc các quốc gia của họ phải đối mặt với nhiều ca tử vong thì trọng tâm vẫn là nước sở tại. Do đó, việc chia sẻ bằng sáng chế là điều chưa tới nghĩ tới.

Tổng thống Biden và Ursula von der Leyen, chủ tịch cơ quan hành pháp của Liên minh châu Âu đã miễn cưỡng thay đổi quan điểm. Tổng thống Biden đã hứa sẽ giúp một công ty Ấn Độ sản xuất khoảng 1 tỷ liều vào cuối năm 2022 và chính quyền Biden đã tài trợ liều cho Mexico và Canada, nhưng ông Biden đã nói rõ rằng, trọng tâm của ông là nước Mỹ.

"Chúng tôi đảm bảo rằng người Mỹ được quan tâm đầu tiên. Sau đó chúng tôi sẽ cố gắng và giúp đỡ phần còn lại của thế giới”, Tổng thống Biden cho biết.

Việc ép buộc các công ty chia sẻ bằng sáng chế có thể được xem là phá hoại sự đổi mới, phá hoại các nhà sản xuất thuốc hoặc gây ra những cuộc chiến khó khăn và tốn kém với chính những công ty đang tìm cách thoát khỏi đại dịch.

Khi các quốc gia giàu có đấu tranh để giữ mọi thứ như hiện tại, những nước khác như Nam Phi và Ấn Độ đã đấu tranh với Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) để tìm kiếm sự miễn trừ đối với các hạn chế về bằng sáng chế vắc xin Covid-19.

Trong khi đó, Nga và Trung Quốc đã hứa sẽ lấp đầy khoảng trống như một phần của chính sách ngoại giao vắc xin của họ.

Theo dữ liệu từ Airfinity, viện Gamaleya ở Moscow đã ký kết hợp tác với các nhà sản xuất từ ​​Kazakhstan đến Hàn Quốc, một công ty phân tích khoa học và UNICEF. Các nhà sản xuất vắc xin Trung Quốc đã đạt được các thỏa thuận tương tự ở Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, Brazil và Indonesia.

Để giải quyết những vấn đề này, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã tạo ra một nhóm công nghệ vào năm ngoái để khuyến khích các công ty chia sẻ bí quyết với các nhà sản xuất ở các quốc gia có thu nhập thấp hơn. Nhưng không một công ty vắc xin nào đã đăng ký.

“Vấn đề là các công ty không muốn làm điều đó. Và chính phủ cũng không cứng rắn với các công ty đó”, James Love, người đứng đầu tổ chức phi lợi nhuận Knowledge Ecology International cho biết.

Các nhà điều hành công ty dược phẩm gần đây đã nói với các nhà lập pháp châu Âu rằng họ đang xin cấp bằng sáng chế cho vắc xin của họ càng nhanh càng tốt, nhưng việc tìm kiếm đối tác với công nghệ phù hợp là một thách thức.

“Họ không có thiết bị và không có khả năng”, Giám đốc điều hành của Moderna, Stéphane Bancel cho biết.

Nhưng các nhà sản xuất từ ​​Canada đến Bangladesh nói rằng, họ có thể sản xuất vắc xin và họ chỉ đang thiếu các hợp đồng cấp bằng sáng chế. Khi giá cả phù hợp, các công ty đã chia sẻ bí mật với các nhà sản xuất mới chỉ trong vài tháng, tăng cường sản xuất và trang bị thêm nhà máy.