Dừng cho vay bằng ngoại tệ, lợi nhuận ngân hàng sẽ co lại?

Hoạt động cho vay ngoại tệ đối với những khoản vay trung và dài hạn sẽ khép sau 2 ngày nữa, kể từ ngày 1/10/2019. Điều này thực chất làm giảm đi phần cung - cầu ngoại tệ ảo trên thị trường hiện nay. Đồng thời, lợi nhuận của các ngân hàng thương mại sẽ “co lại” là điều có thể dự báo trước nhưng không nhiều.

Theo Thông tư 42/2018/TT-NHNN (TT42) sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư 24/2015/TT-NHNN các TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài chỉ được cho vay ngoại tệ trung và dài hạn để thanh toán ra nước ngoài tiền nhập khẩu hàng hoá, dịch vụ khi khách hàng vay có đủ ngoại tệ từ nguồn thu sản xuất, kinh doanh đến hết ngày 30/9/2019

Trước đó, hoạt động cho vay ngoại tệ ngắn hạn để thanh toán ra nước ngoài tiền nhập khẩu hàng hóa, dịch vụ nhằm thực hiện phương án sản xuất, kinh doanh hàng hóa để phục vụ nhu cầu trong nước cũng đã chấm dứt kể từ 1/4/2019.

Thực chất giảm đi phần cung - cầu ngoại tệ ảo

Nhìn nhận về vấn đề này, các chuyên gia ngân hàng thừa nhận, việc NHNN siết chặt dần tín dụng ngoại tệ là để thực hiện chủ trương chống đôla hoá mà Chính phủ đã đề ra.

Theo đó, Chiến lược phát triển ngân hàng đến năm 2025 định hướng đến 2030, được phê duyệt tại Quyết định số 986/QĐ-TTg ngày 8/8/2018 của Chính phủ, đặt mục tiêu cụ thể giảm dần tỷ lệ tín dụng ngoại tệ/tổng tín dụng, phấn đấu tỷ lệ tiền gửi ngoại tệ/tổng phương tiện thanh toán đạt mức dưới 7,5% vào năm 2020 và mức 5% vào năm 2030; tiến tới ngừng cho vay ngoại tệ để chậm nhất đến năm 2030 cơ bản khắc phục tình trạng đô la hóa trong nền kinh tế.

“Mặc dù hiện dự trữ ngoại tệ của Việt Nam đã tăng hơn trước khá nhiều, nhưng thanh khoản ngoại tệ vẫn rất nhạy cảm. Hơn thế, Việt Nam ở trong chế độ kiểm soát hối đoái, chỉ nên giao dịch một loại tiền tệ đó là VND. Đó là bước tiến quan trọng để giảm dần tình trạng đôla hóa trong nền kinh tế”, chuyên gia tài chính Nguyễn Trí Hiếu nhấn mạnh.

Ông Lê Quang Trung, Phó Tổng giám đốc VIB

Đứng ở góc độ một tổ chức tín dụng, ông Lê Quang Trung, Phó Tổng giám đốc VIB, dẫn chứng: “Tôi lấy ví dụ, đối với doanh nghiệp nhập khẩu hàng tiêu dùng trong nước, họ vay ngoại tệ nhưng thường không có nguồn thu ngoại tệ nên buộc phải mua ngoại tệ để trả nợ.

Nếu tỷ giá tăng, doanh nghiệp đó có nguy cơ bị thu hẹp lợi nhuận do phải sử dụng nhiều tiền đồng hơn mua ngoại tệ thực hiện nghĩa vụ trả nợ cho ngân hàng. Chưa kể cầu ngoại tệ thường tăng cao trong một số thời điểm các khoản vay đáo hạn.

Do vậy, việc hạn chế cho các doanh nghiệp nhập khẩu vay ngoại tệ thực chất giảm đi phần cung - cầu ngoại tệ ảo. Xét ở góc vĩ mô, điều này chắc chắn rất tốt đảm bảo sự phát triển bền vững và là một trong những nỗ lực lớn giảm đôla hóa trong nền kinh tế của NHNN”.

Lợi nhuận ngân hàng “co lại”?

Đánh giá tác động của Thông tư 42, ông Ngô Đăng Khoa, Giám đốc Khối ngoại hối và thị trường vốn, HSBC Việt Nam, cho rằng chấm dứt cho vay ngoại tệ trung và dài hạn để thanh toán ra nước ngoài tiền nhập khẩu hàng hoá, dịch vụ đối với những doanh nghiệp có đủ ngoại tệ từ nguồn thu sản xuất, kinh doanh sau ngày 30/9 tới đây buộc các doanh nghiệp phải chuyển qua vay VND để mua ngoại tệ thanh toán tiền hàng nhập khẩu.

Hiện lãi suất vay vốn VND cao hơn lãi suất vay USD khoảng 3%-4%, trong khi tỷ giá năm nay dự kiến biến động khoảng 2%. Vì thế chi phí vay vốn bằng VND của doanh nghiệp có tăng nhưng sẽ không nhiều.

“Theo quan sát của chúng tôi, sau hơn 9 tháng triển khai Thông tư số 42/2018/TT-NHNN, việc dừng cho vay ngoại tệ ngắn hạn không ảnh hưởng nhiều đến các doanh nghiệp. Hoạt động xuất nhập khẩu vẫn diễn ra ổn định”, ông Khoa nhấn mạnh.

Ông Ngô Đăng Khoa, Trưởng phòng Kinh doanh Ngoại hối và Trái phiếu của ngân hàng HSBC Việt Nam

Về vấn đề này, ông Lê Quang Trung, Phó Tổng giám đốc VIB, cho rằng bản thân doanh nghiệp cũng hiểu rằng chính sách của NHNN đối với tín dụng ngoại tệ sẽ theo chiều hướng thắt chặt lại, buộc doanh nghiệp phải chủ động điều chỉnh kế hoạch kinh doanh, thay vì trông chờ vào vay ngoại tệ sẽ chuyển sang vay tiền đồng.

Ngoài ra, giá trị đồng VND duy trì ổn định trong những năm qua, trong khi chênh lệch lãi suất VND với USD không còn lớn… khiến cho dư địa dùng đòn bẩy tài chính dựa trên biến động tiền tệ của doanh nghiệp không còn nhiều như trước kia…

Dư địa dùng đòn bẩy tài chính dựa trên biến động tiền tệ của DN không còn nhiều như trước (ảnh minh họa)

Với ngân hàng, theo ông Trung, phạm vi đối tượng được vay ngoại tệ ngày càng thu hẹp lại đồng nghĩa với dư nợ ngoại tệ tại các ngân hàng giảm.

Tuy nhiên, hiện dư nợ ngoại tệ chỉ chiếm một tỷ trọng nhỏ trong tổng dư nợ của các ngân hàng. Đơn cử như tại VIB dư nợ ngoại tệ chỉ chiếm 3,3%, nên khi triển khai quy định tại Thông tư 42 không tác động diện rộng lên thị trường cũng như chỉ tác động rất ít đến hoạt động kinh doanh của ngân hàng.

Thừa nhận, hiện dư nợ ngoại tệ chỉ chiếm tỷ lệ không đáng kể trong tổng dư nợ toàn nền kinh tế. Hai nữa các DN khi vay bằng USD cũng được các ngân hàng thông báo từ trước về thời điểm không được vay ngoại tệ mà phải chuyển sang tiền đồng. Song theo chuyên gia Nguyễn Trí Hiếu, lợi nhuận của các ngân hàng có thể bị ảnh hưởng vì NIM lãi suất cho vay bằng USD tốt hơn là cho vay tiền đồng.