Dùng bot tiếp chuyện, làm điên đầu kẻ lừa đảo

Thay vì ngắt cuộc gọi rác, nhiều người sử dụng bot để nói chuyện với kẻ lừa đảo hoặc bên tiếp thị, khiến chúng phát cáu và bỏ cuộc.

Một kẻ gian gọi điện yêu cầu cung cấp mật khẩu ngân hàng. Malcolm, người đàn ông lớn tuổi nói giọng Anh, nhận cuộc gọi với vẻ bối rối: "Anh đang bàn về thương vụ làm ăn gì à?".

Lúc sau, một kẻ lừa đảo khác lại gọi đến. Lần này, Ibrahim, người đàn ông nói giọng Ai Cập, tỏ ra hợp tác: "Thành thật mà nói, tôi không chắc mình nhớ nổi đã mua sắm gì gần đây. Có thể những đứa trẻ trong nhà đã mua. Đây không phải lỗi của tôi đúng không?".

Cuộc gọi lừa đảo là thật. Nhưng Malcolm và Ibrahim thì không. Đây chỉ là hai trong số hàng loạt chatbot AI được giáo sư Dali Kaafar và cộng sự tạo ra.

Thông qua nghiên cứu của mình tại Đại học Macquarie (Australia), Kaafar phát triển Apate - chatbot chuyên đối phó cuộc gọi lừa đảo. Mục đích của ông là giữ chân những người đang thực hiện cuộc gọi rác vào cuộc trò chuyện không hồi kết với AI để chúng không có thời gian đi lừa người khác.

Khi nhà mạng phát hiện cuộc gọi rác, thay vì chặn, họ chuyển sang các hệ thống như Apate. Chatbot sẽ giữ cho kẻ gian bận rộn. Sau mỗi cuộc gọi, AI trích xuất thông tin về thời lượng, dữ liệu kẻ gian muốn thu thập, chiến thuật để dụ dỗ con mồi... để tự đào tạo, nâng cấp và xây dựng các kịch bản đối phó mới. Mục tiêu xa hơn của Kafaar là có thể cảnh báo trước và xử lý các vụ lừa đảo theo thời gian thực.

Giáo sư Dali Kaafar, người tạo chatbot Apate. Ảnh: Guardian

Dùng chatbot để "tra tấn ngược" kẻ lừa đảo, quảng cáo đang trở thành xu hướng mới. Giữa năm 2023, Roger Anderson, 54 tuổi tại Monrovia, California (Mỹ), cũng tạo công cụ AI Whitebeard, hoạt động dựa trên ChatGPT kết hợp phần mềm chuyển văn bản thành giọng nói và một AI mô phỏng giọng nói chủ nhân số điện thoại. Ông cho biết gia đình đã bị cuộc gọi rác "tra tấn" hơn một thập kỷ qua. Do đó, Whitebeard ra đời với mục đích làm nản lòng, gây lãng phí thời gian của những người tiếp thị cũng như những kẻ lừa đảo qua điện thoại.

Trong khi đó, Lenny, trong vai ông già thích trò chuyện lan man, cũng đang trở thành cơn ác mộng của những cuộc gọi rác ở Australia. Với giọng khàn khàn pha tiếng huýt sáo, chatbot bắt nhịp cuộc trò chuyện như thật, nói chuyện luyên thuyên khiến đầu dây bên kia không thể tập trung vào mục tiêu.

Theo Guardian, tại Australia, các công ty viễn thông đã chặn gần hai tỷ cuộc gọi lừa đảo từ cuối 2020 đến nay. Hiện ở nước này có hàng trăm nghìn "chatbot nạn nhân" như Malcolm, Ibrahim và Lenny. Chúng đóng vai ở nhiều "độ tuổi" khác nhau, nói tiếng Anh với nhiều ngữ điệu, được xây dựng cảm xúc, tính cách, phản ứng. Đôi khi chúng ngây thơ, đôi khi hoài nghi, hoặc thô lỗ.

Richard Buckland, giáo sư về tội phạm mạng tại Đại học New South Wales (Australia), cho biết công nghệ như Apate đang tạo ra mặt trận mới với những kẻ lừa đảo. Tuy nhiên, ông cảnh báo việc xác nhận cuộc gọi có phải lừa đảo không trước khi chuyển đến chatbot cũng rất quan trọng, nhằm tránh rắc rối ngoài ý muốn hoặc bỏ lỡ cuộc gọi hữu ích.

Ông cũng lo ngại các nhóm tội phạm cũng sử dụng công nghệ AI chống lừa đảo để đào tạo hệ thống của riêng chúng. Kẻ gian thường mạo danh tổ chức nổi tiếng và giả mạo số điện thoại hợp pháp, tạo cảm giác cấp bách để thúc giục nạn nhân hành động ngay, không kịp cân nhắc đúng sai, từ đó khiến nạn nhân chia sẻ thông tin tài khoản ngân hàng hoặc quyền truy cập thiết bị từ xa. Người dùng nên lập tức cúp máy, không nên trả lời vì có thể sẽ bị dẫn dụ, thao túng.