Dự trữ ngoại hối dồi dào - công cụ hữu hiệu của Trung Quốc để cạnh tranh với Mỹ

Theo số liệu được công bố mới đây của Cục Quản lý ngoại hối Quốc gia Trung Quốc, tổng dự trữ ngoại tệ của nước này tính đến cuối tháng 12/2023 đã lên tới 3.238 tỷ USD, tăng 2,1% so với cùng kỳ năm trước. Theo bài viết trên mạng Bình luận Trung Quốc của Hong Kong, khoản dự trữ ngoại hối kể trên không chỉ là tài sản chiến lược của Trung Quốc mà còn là công cụ hữu hiệu giúp Bắc Kinh cạnh tranh một cách công bằng với Washington.

Trong thời đại trọng thương trước đây, ngoại hối chủ yếu được thể hiện bằng vàng và bạc, đồng thời là biểu tượng cho sự giàu có của một quốc gia nào đó. Đến thời kỳ tiền tệ, ngoại hối được dùng để phản ánh cán cân thương mại của các nước và ở một mức độ nhất định nào đó còn cho thấy thực trạng hoạt động thương mại quốc tế của chính các quốc gia kể trên.

Quy mô dự trữ ngoại hối của rất nhiều nền kinh tế lớn trên thế giới đều được duy trì ở mức hàng trăm tỷ USD. Dự trữ ngoại hối còn được sử dụng làm thước đo để phản ánh thực lực của các nền kinh tế. Bất kỳ quốc gia nào, nếu không có đủ nguồn dự trữ ngoại hối sẽ phải đối mặt với khó khăn rất lớn trong cả tăng trưởng kinh tế, cũng như giao lưu và đối ngoại quốc tế.

Mỹ là một trường hợp ngoại lệ trong quan hệ quốc tế. Mặc dù là quốc gia thâm hụt thương mại, nhưng Mỹ vẫn là nền kinh tế lớn nhất trên thế giới. Nguyên nhân là do Mỹ nắm trong tay quyền phát hành đồng tiền dự trữ quốc tế (USD) và Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) có thể thông qua việc điều chỉnh chính sách tiền tệ để mang lại những lợi ích to lớn cho Mỹ.

Có thể chia các quốc gia trên thế giới thành hai loại khác nhau về mô hình phát triển. Trường hợp thứ nhất dựa vào tài sản và sự sáng tạo để tăng trưởng kinh tế với đại diện tiêu biểu là Trung Quốc, còn trường hợp thứ hai dựa vào các khoản nợ để tăng trưởng kinh tế và do Mỹ đứng đầu. Trung Quốc dựa vào thương mại quốc tế để kiếm tiền và dự trữ, nhưng do tỷ trọng đồng USD trong dự trữ ngoại hối khá lớn, nên mỗi khi Fed điều chỉnh chính sách tiền tệ đều gây ra những rủi ro rất lớn cho Trung Quốc. Do đó, Trung Quốc trong những năm gần đây đã áp dụng một loạt các biện pháp như điều chỉnh cơ cấu dự trữ ngoại hối, thiết lập các tổ chức tài chính đa phương và đẩy mạnh việc mua sắm tài sản của Mỹ để giảm thiểu rủi ro và ngăn chặn những tổn thất khi đồng USD mất giá.

Tuy vậy, mạng Bình luận Trung Quốc cho rằng những sách lược liên quan đến việc dự trữ ngoại hối bằng đồng USD của Trung Quốc trong thời gian vừa qua vẫn tương đối bảo thủ. Trong bối cảnh hiện nay, Trung Quốc nên áp dụng những chiến lược tích cực hơn, tận dụng tối đa nguồn tài sản dự trữ bằng đồng USD để cạnh tranh một cách công bằng với Mỹ trên thị trường tài chính quốc tế.

Thứ nhất, việc điều chỉnh chính sách tiền tệ của Fed là hành động đơn phương hủy bỏ các cam kết của Mỹ. Do vậy, Trung Quốc nên coi việc cắt giảm tỷ trọng dự trữ ngoại hối bằng đồng USD là mục tiêu chiến lược. Trung Quốc có thể vẫn tiếp tục sử dụng đồng USD trong thanh toán thương mại với Mỹ, nhưng khuyến khích các doanh nghiệp của mình tận dụng tối đa nguồn USD thu được để mua tài sản của Mỹ, nhằm hạn chế tổn thất khi Fed điều chỉnh chính sách tiền tệ và đồng USD mất giá. Cùng với đó, trong phát triển quan hệ hợp tác thương mại với các nước khác, Trung Quốc nên từng bước cắt giảm, thậm chí từ chối dùng đồng USD để thanh toán.

Thứ hai, trước một loạt chính sách gia tăng sức ép của Mỹ như trừng phạt về thương mại, phong tỏa về khoa học công nghệ, Trung Quốc hoàn toàn có thể tận dụng nguồn dự trữ ngoại hối bằng đồng USD của mình để ứng phó đến cùng với Mỹ.

Khi Mỹ thâm nhập thị trường tài chính các nước và hưởng lợi thông qua việc tạo ra các nguy cơ khủng hoảng, Trung Quốc có thể phản ứng để đảm bảo tài sản của Trung Quốc cũng như các quốc gia phát triển khác không bị mất giá. Nền kinh tế Mỹ hiện đang xuất hiện tình trạng “rỗng ruột” cùng sự phồn vinh giả tạo của thị trường vốn. Do đó, Trung Quốc nên nắm chắc thời cơ có lợi, tận dụng triệt để các quy tắc của thị trường vốn để phòng ngừa rủi ro trong giao dịch, triệt để tận dụng nguồn dự trữ ngoại hối bằng đồng USD dồi dào của mình để phản kích một cách hiệu quả đối với Mỹ.

Thứ ba, nguồn dự trữ ngoại hối bằng đồng USD dồi dào của Trung Quốc có thể hỗ trợ các nước đang phát triển thoát khỏi sự lệ thuộc quá nhiều vào Mỹ. Trung Quốc một mặt có thể thông qua Ngân hàng đầu tư hạ tầng châu Á và Ngân hàng phát triển mới của Nhóm các nền kinh tế mới nổi để tăng cường đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng tại các quốc gia châu Á, hỗ trợ các nước đang phát triển khắc phục khó khăn và thúc đẩy kinh tế phát triển. Mặt khác, Trung Quốc có thể tận dụng nguồn dự trữ ngoại hối bằng đồng USD của mình để mở rộng quy mô đầu tư tại Mỹ và các quốc gia châu Âu để thông qua đó vừa tăng cường lợi nhuận, vừa giảm thiểu các nguy cơ rủi ro trong tỷ giá hối đoái.

Giữ vững đà tăng trưởng giá trị của nguồn dự trữ ngoại hối là nhiệm vụ vô cùng khó khăn đối với Trung Quốc. Do vậy, Trung Quốc không những phải sử dụng hiệu quả nguồn dự trữ ngoại hối và bảo vệ lợi ích chính đáng của mình, mà còn phải dựa vào khối tài sản này để mở rộng và tăng cường ảnh hưởng của mình trên trường quốc tế.