Dự án đường dây 500 kV mạch 3: Kỳ vọng ổn định cung điện miền Bắc

Đường dây 500 kV mạch 3 kéo dài được xem là một trong những dự án đánh dấu bước tiến trong truyền tải điện Trung - Bắc, nằm trong Quy hoạch điện 8 (QHĐ8). Trong báo cáo mới công bố từ MBS, dự án được kỳ vọng nâng công suất truyền tải điện từ miền Trung ra miền Bắc từ 2,200 MW lên 5,000 MW, qua đó giải quyết bài toán ổn định nguồn cung điện cho miền Bắc.

QHĐ8 cho thấy nhu cầu đầu tư nâng cấp hạ tầng lưới điện sẽ rơi vào khoảng 11% tổng nhu cầu vốn của ngành điện giai đoạn 2021-30, tương đương 1.48 tỷ USD/năm, và 7% trong giai đoạn 2031-50; tương đương 1.74 tỷ USD/năm.

Dự án đường dây 500 kV mạch 3 kéo dài (Quảng Trạch - Phố Nối) với tổng mức đầu tư 23,000 tỷ đồng đang được cơ quan quản lý thúc đẩy dự kiến triển khai vào những tháng cuối năm 2023 và hoàn thành trong tháng 6/2024.

Dự án có tổng chiều dài khoảng 514 km, kéo dài từ nhà máy nhiệt điện Quảng Trạch (Quảng Bình) tới Phố Nối (Hưng Yên), với tổng mức đầu tư khoảng 23,000 tỷ đồng; bao gồm 4 dự án thành phần đã được đưa vào phụ lục QHĐ8 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt vào tháng 5/2023.

Bài toán thiếu điện và nhu cầu truyền tải điện ra miền Bắc

MBS nhận định miền Bắc là khu vực duy nhất trên cả nước có tăng trưởng tiêu thụ điện vượt quá tốc độ tăng trưởng công suất nguồn trong giai đoạn 2016-2020. Trong tháng 6/2023, miền Bắc cũng chưa đáp ứng được toàn bộ công suất đỉnh yêu cầu, dẫn tới tình trạng thiếu điện và cắt điện luân phiên.

Về cơ cấu nguồn điện, thủy điện và nhiệt điện hiện vẫn chiếm tỷ lệ cao trong tổng công suất lắp đặt tại miền Bắc, tính đến tháng 6/2023. Tuy nhiên, trước diễn biến của pha El Nino, nguồn cung thủy điện bị ảnh hưởng do nắng nóng khiến mực nước tại các hồ thủy điện giảm dưới mức dâng bình thường (thậm chí dưới mực nước chết). Bên cạnh đó, nguồn cung nhiệt điện cũng bị ảnh hưởng do một số tổ máy tại các nhà máy nhiệt điện gặp sự cố vận hành trùng với thời gian các hồ thủy điện phía Bắc không còn nước.

Nguyên nhân việc này do EVN đã cắt giảm chi phí sửa chữa lớn theo định mức từ 10-50%, do không cân đối được nguồn vốn. Nhu cầu phụ tải liên tục tăng cao trong khi vị trí địa lý không thuận lợi để phát triển các nguồn năng lượng tái tạo khiến miền Bắc có thể đối mặt nguy cơ thiếu điện nghiêm trọng trong tương lai.

EVN dự báo nhu cầu sử dụng điện tại miền Bắc năm 2024 tiếp tục tăng khoảng 10% (tương đương mức tăng công suất yêu cầu khoảng 1,600 MW), trong khi chưa có nguồn điện mới nào được bổ sung ở khu vực này.

MBS cho rằng việc cung ứng điện tại miền Bắc vẫn sẽ gặp nhiều khó khăn, ít nhất đến hết năm 2025, nếu không có bước tiến trong các dự án mới để tăng công suất.

Cũng chính sự trái ngược trong chênh lệch nguồn điện và tải điện tại miền Bắc và miền Trung đã dẫn đến nhu cầu truyền tải điện ra miền Bắc tăng cao. Hiện tại, đã có hai đường dây 500 kV là mạch 1 & 2 được hoàn thành và thực hiện truyền tải điện từ Nam ra Bắc.

Trong khi đó, dự án đường dây 500 kV mạch 3 đoạn Vũng Áng - Quảng Trạch - Dốc Sỏi - Pleiku 2 đã hoàn thiện vào tháng 8/2022, nâng công suất truyền tải điện giữa miền Nam và miền Trung. Tuy nhiên, dự án này vẫn chưa thực hiện đoạn truyền tải ra miền Bắc.

Theo báo cáo của Tổng Công ty Truyền tải điện Quốc gia EVNNPT, trong tháng 6/2023, có tới 4/34 đoạn của đường dây 500 kV vận hành tải cao trên 80%, gồm các đoạn Hà Tĩnh - Vũng Áng; Nghi Sơn 2 - Nho Quan; Nghi Sơn - Hà Tĩnh 2. Mức cảnh báo tại khu vực miền Bắc do nhu cầu tải điện từ Trung ra Bắc cao.

Nếu tình trạng truyền tải vượt quá mức giới hạn kéo dài sẽ gây nguy cơ rã lưới và ảnh hưởng đến việc cấp điện cho cả hệ thống. Điều này dẫn đến nhu cầu cấp thiết trong việc hoàn thiện dự án đường dây 500 kV mạch 3 kéo dài (Quảng Trạch - Phố Nối) nhằm tăng cung điện từ ra miền Bắc.