Dự án Đường cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi: Nhiều sai phạm trong sử dụng thầu phụ

 Trong báo cáo gửi Thủ tướng Chính phủ mới đây, Bộ Công an đã chỉ ra nhiều sai phạm trong công tác đấu thầu, lựa chọn nhà thầu và thi công của Dự án Đường cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi, đặc biệt là những hệ lụy nghiêm trọng từ việc sử dụng nhà thầu phụ “chui”.

Bộ Công an cho biết, trong quá trình điều tra Dự án Đường cao tốc Đà Nẵng – Quảng Ngãi (công trình trọng điểm quốc gia), Cơ quan điều tra đã trưng cầu Phân Viện khoa học công nghệ giao thông vận tải phía Nam (Bộ Giao thông vận tải) tiến hành giám định chất lượng công trình. Kết luận giám định tư pháp xác định chất lượng công trình xây dựng đối với 7/7 gói thầu (65 km) thuộc Giai đoạn 1 của Dự án từ các lớp nền - móng - mặt đường không đảm bảo đúng tiêu chuẩn kỹ thuật, yêu cầu thiết kế Dự án. Đây là nguyên nhân gây hư hỏng công trình, đặc biệt khi gặp nắng nóng kéo dài hay mưa nắng đột ngột kết hợp tác động của tải trọng và lưu lượng xe qua tuyến.

Theo Bộ Công an, Dự án đã lựa chọn được các nhà thầu xây dựng nước ngoài có năng lực, kinh nghiệm tham gia thi công (Công ty OHL - Tây Ban Nha trúng Gói thầu số 7; Tập đoàn Lotte - Hàn Quốc trúng Gói thầu A2, A3 của Dự án; Tập đoàn Posco - Hàn Quốc trúng Gói thầu A5 của Dự án). Tuy nhiên, thực tế sau khi trúng thầu, ký hợp đồng xây lắp, Chủ đầu tư (Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam - VEC) theo đệ trình của các nhà thầu trúng thầu đã cho phép rất nhiều đơn vị thầu phụ (B’, B”) là các doanh nghiệp xây dựng trong nước tham gia mà không phải thông qua công tác đấu thầu, nhưng lại được giao thi công các hạng mục chính, quan trọng của Dự án thay cho nhà thầu chính. Đáng chú ý, có tình trạng chia nhỏ gói thầu cho nhiều đơn vị thực hiện, thậm chí có nhà thầu chỉ thực hiện 0,4 km (Công ty Anh Cường tại Gói thầu A3, từ Km101+800 đến Km102+240). Cùng 1 lý trình nhưng các hạng mục do các nhà thầu khác nhau thực hiện (tại lý trình từ Km101+800 đến Km102+240 thuộc Gói thầu A3, Công ty Anh Cường thi công các lớp vật liệu là đất nền K95, K98; Tập đoàn Giang Tô thi công các lớp vật liệu cấp phối đá dăm; Công ty Weicovina thi công lớp vật liệu đá dăm gia cố nhựa; Công ty Tranimexco thi công các lớp bê tông nhựa) mà không có cơ chế kiểm tra, giám sát, đánh giá về năng lực của các nhà thầu phụ, nhà thầu phụ thứ cấp. Điều này dẫn đến mất khả năng kiểm soát chất lượng công trình xây dựng của Chủ đầu tư và các đơn vị liên quan. Liên danh nhà thầu nước ngoài này đã tự giải thể mặc dù Dự án còn nhiều công đoạn phải thực hiện, công trình chưa được bàn giao chính thức.

Trong khi đó, theo thỏa thuận hợp đồng giữa VEC và đơn vị tư vấn giám sát, thì đơn vị này có thẩm quyền cấp chứng chỉ hoàn thành công trình (TOC) để phục vụ việc bàn giao, thanh quyết toán công trình xây dựng.

Bên cạnh đó, Dự án đường cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi đã được đưa vào khai thác sử dụng toàn tuyến từ tháng 9/2018. Tuy nhiên, còn rất nhiều hạng mục chưa hoàn thành, trong đó có 58 đường gom, đường ngang dân sinh, đường mượn của nhân dân để thi công công trình và 1 đường mở rộng Quốc lộ 24B để kết nối với nút giao Bắc Quảng Ngãi chưa được Chủ đầu tư và nhà thầu tổ chức thi công, hoàn trả cho địa phương, ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc kết nối các tuyến giao thông. Đặc biệt là người dân địa bàn các tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi đã có kiến nghị phản ánh rất nhiều đến Chủ đầu tư và đơn vị liên quan nhưng chưa được giải quyết, ảnh hưởng đến việc đi lại, sinh hoạt của người dân, tiềm ẩn nguy cơ khiếu kiện, gây mất an ninh trật tự ở địa phương. Nguyên nhân cơ bản là do VEC và các đơn vị liên quan không đảm bảo tiến độ giải ngân khoản vay theo yêu cầu của Nhà tài trợ vốn (JICA, WB), dẫn đến hết thời hạn, Hiệp định vay vốn bị đóng lại, tổ chức tài trợ vốn không tiếp tục giải ngân vốn vay.

Ngoài ra, tại các hợp đồng xây lắp của Dự án, VEC đã đưa các điều khoản đàm phán, ký kết hợp đồng với nhà thầu thi công có sự mâu thuẫn về quyền hạn và trách nhiệm trong nghĩa vụ hoàn trả đường để thi công Dự án, trong đó có điều khoản “chi phí hoàn trả này do nhà thầu chi trả”, nhưng có điều khoản khác lại quy định “chi phí này nằm trong dự trù của gói thầu” (Chủ đầu tư chi trả).