​​​​​​​Dự án điện gió có chuyện đầu tư chui, núp bóng?

Việc một số dự án điện mặt trời do tư nhân đầu tư đang có hoạt động mua bán, chuyển nhượng cho chủ đầu tư khác là vấn đề đáng quan ngại.

Việc này có thể tiềm ẩn những lo ngại về an ninh, quốc phòng khi những dự án điện năng lượng tái tạo thường nằm ở những vị trí nhạy cảm. Nhà nước cần có sự kiểm soát chặt chẽ đối với những dự án năng lượng tái tạo có quy mô tương đối lớn, nhất là ở những khu vực nhạy cảm về an ninh quốc phòng.

Nhiều dự án điện mặt trời, điện gió do doanh nghiệp tư nhân trong nước đầu tư đã bán cổ phần cho nhà đầu tư nước ngoài. Tất nhiên, mọi cuộc mua bán và sáp nhập đều có lý do, đây cũng là vấn đề kinh doanh thường tình, song với ngành điện nếu không thận trọng sẽ đe dọa tới an ninh năng lượng của cả quốc gia.

Các chuyên gia cho rằng, lo ngại nhất là tình trạng đầu tư chui, đầu tư núp bóng. Theo đó, thời gian qua, để khuyến khích đầu tư năng lượng tái tạo, Chính phủ đã có rất nhiều cơ chế ưu đãi thu hút đầu tư tư nhân. Song thực tế, nhiều khi DN tư nhân chỉ xin giấy phép, nhận ưu đãi, sau đó bán cho nước ngoài để kiếm lời thì rất đáng lo.

"Câu chuyện bán cổ phần chỉ là hợp thức hoá, nếu vậy thì rất nguy hiểm bởi thậm chí DN nước ngoài có thể không chỉ nắm dưới 49% mà còn nắm nhiều hơn, cuối cùng là nắm quyền chi phối DN. Điều này cực kỳ nguy hiểm cho môi trường đầu tư, kinh doanh của DN Việt Nam, nghiêm trọng hơn là đe dọa an ninh năng lượng quốc gia", ông Thịnh nói.

Theo đó, PSG.TS. Đinh Trọng Thịnh cho rằng, để ngăn chặn đầu tư chui, đầu tư núp bóng thì cơ quan quản lý cần hành động mạnh mẽ ngay từ khâu lập dự án, xây dựng dự án, đặc biệt nhà đầu tư cần phải giải trình nguồn vốn lấy ở đâu? Đồng thời, việc phê duyệt dự án cũng cần xem xét đầy đủ thông tin chủ đầu tư để đảm bảo thu hút nguồn lực một cách hợp lý. Nhà đầu tư phải thực thi đúng quy định luật pháp, tránh "tiếp tay" cho đầu tư chui, đầu tư núp bóng.

Theo PGS.TS. Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, việc chuyển nhượng các dự án năng lượng tái tạo không chỉ là câu chuyện kinh tế mà là vấn đề liên quan đến an ninh năng lượng quốc gia, vì rất nhiều dự án nằm ở các vị trí, khu vực có vị trí nhạy cảm. "Mua bán dự án có liên quan an ninh năng lượng quốc gia không? Rủi ro về an ninh năng lượng quốc gia như thế nào, tính toán được không? Tôi cho rằng vấn đề đang rất nghiêm trọng vì những vùng này có tọa độ chiến lược, sát biển...", ông Thiên lưu ý.

Trong khi đó, về phía Bộ Công Thương, ông Hoàng Tiến Dũng, Cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo (Bộ Công Thương) một lần nữa cho rằng, việc chuyển nhượng dự án đầu tư là hoạt động bình thường trong cơ chế thị trường, được quy định trong Luật Đầu tư và được Sở hoặc Bộ KH&ĐT thụ lý tùy theo quy mô dự án. Việc các nhà đầu tư ngoại thông qua DN trong nước để tham gia các dự án là tín hiệu tốt trong việc thu hút đầu tư của ngành điện, bởi DN ngoại thường có kinh nghiệm và năng lực tốt hơn trong đầu tư, quản lý vận hành nhà máy.

"Thời gian qua, chúng tôi có nhận được công văn xin ý kiến của địa phương có dự án chuyển nhượng về vấn đề an ninh quốc phòng, tuy nhiên do không phải chức năng quản lý của Cục nên chúng tôi không thể góp ý. Ngoài Bộ Công Thương, công văn xin góp ý trên cũng được gửi tới nhiều bộ, ngành khác", ông Dũng cho biết.