Động lực mới của tăng trưởng bao trùm

Chiến lược quốc gia về bình đẳng giới giai đoạn 2011- 2020 đặt ra mục tiêu tỷ lệ nữ làm chủ doanh nghiệp đạt 30% vào năm 2015 và từ 35% trở lên vào năm 2020. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này là thách thức rất lớn.

Đó là thông tin được Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đưa ra tại hội thảo công bố “Báo cáo Kinh doanh tại Việt Nam: Đánh giá của các doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ” tổ chức ngày 19/12. Hội thảo nằm trong khuôn khổ Chương trình Australia hỗ trợ cải cách kinh tế Việt Nam (Aus4Reform).

Bảo đảm cho tăng trưởng bao trùm

TS. Vũ Tiến Lộc - Chủ tịch VCCI cho biết, tỷ lệ phụ nữ làm chủ DN là một trong các tiêu chí đánh giá thành tựu bình đẳng giới của một quốc gia. Tuy nhiên quan trọng hơn, sự tham gia của phụ nữ vào kinh doanh có ảnh hưởng tích cực tới sự phát triển kinh tế xã hội, đóng góp hiệu quả cho trách nhiệm xã hội và giúp đạt Mục tiêu phát triển bền vững.

Ngân hàng Thế giới (WB), Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) quan sát thấy các nước có mức độ bình đẳng giới cao hơn sẽ có nền kinh tế cạnh tranh hơn và thịnh vượng hơn. Một nghiên cứu của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) cho thấy trong số một nửa các quốc gia và phụ nữ có bình đẳng về pháp lý, thì tỷ lệ phụ nữ tham gia lực lượng lao động tăng 5 điểm % trong 5 năm tiếp theo, mang lại lợi ích rất lớn cho nền kinh tế.

“Kinh tế thế giới cũng như Việt Nam đang bước vào giai đoạn mới, quan niệm và giá trị phát triển đang thay đổi. Trước đây, chúng ta nói đến phát triển là nói đến tăng trưởng, nói đến kinh doanh là nói đến lợi nhuận, nhưng giờ đây những quan niệm này đã thay đổi, chúng ta vẫn nói đến phát triển nhưng phát triển phải gắn liền với bền vững. Chúng ta vẫn nói đến kinh doanh nhưng phải là kinh doanh có trách nhiệm”, TS. Vũ Tiến Lộc nhấn mạnh.

Hiện tại Liên Hợp quốc đã đề ra 17 mục tiêu phát triển bền vững, trong đó trao quyền năng và đảm bảo bình đẳng là mục tiêu quan trọng nhất. Nền kinh tế đang chuyển sang giai đoạn bao trùm hơn. Đây là cơ hội lớn cho phụ nữ. Không chỉ ở Việt Nam mà trên thế giới, việc phát huy vai trò của phụ nữ đã trở thành động lực mới của nền kinh tế và cũng là nội hàm mới của các chính sách kinh tế mới của các quốc gia. Nó bao hàm mục tiêu tăng cường sự tham gia của phụ nữ vào hoạt động kinh tế xã hội và tăng cường sự tham gia của phụ nữ vào hoạt động lãnh đạo DN. Các DN do phụ nữ làm chủ được ghi nhận có đóng góp ngày càng quan trọng cho nền kinh tế và xã hội, tuy nhiên họ vẫn phải đương đầu với rất nhiều khó khăn trong kinh doanh và định kiến xã hội.

Theo báo cáo Khoảng cách Giới toàn cầu 2018 do Diễn đàn Kinh tế thế giới công bố vào tháng 12/2018, Việt Nam đứng thứ 77 trong tổng số 149 quốc gia và vùng lãnh thổ được đánh giá, giảm 8 bậc so với năm 2017. Xét ở khía cạnh cơ hội và sự tham gia của phụ nữ trong lĩnh vực kinh tế, chỉ số về lãnh đạo nữ đứng ở vị trí 94/149 với điểm số 0,374/1,0. Điều này cho thấy Việt Nam cần phải nỗ lực nhiều hơn nữa.

Cần môi trường chính sách tốt

Tính đến hết tháng 9/2019, số liệu của Cục Quản lý đăng ký kinh doanh cho thấy toàn quốc có gần 286.000 DN do phụ nữ làm chủ, chiếm 24% tổng số DN cả nước và là tỷ lệ cao nhất trong khu vực Đông Nam Á. Tuy nhiên, hầu hết DN này còn ở quy mô nhỏ và siêu nhỏ, hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực thương mại, dịch vụ, chiếm 75%; 12% trong lĩnh vực xây dựng; 7% trong lĩnh vực công nghiệp; 7% trong lĩnh vực nông nghiệp/lâm nghiệp/thuỷ sản.

Khi so sánh với các DN do nam giới làm chủ, có thể thấy phụ nữ thường làm chủ DN với ít nguồn lực hơn nam giới. Họ có xu hướng lựa chọn các ngành thương mại dịch vụ, nơi có chi phí thấp nhưng tiềm năng tăng trưởng cao.

Điều tra của VCCI cho thấy, mặc dù việc tăng cường trao quyền cho phụ nữ trong nền kinh tế đang được đẩy mạnh, nhưng các DN do phụ nữ làm lãnh đạo còn gặp nhiều khó khăn, thách thức. Trong đó, khó khăn lớn nhất là tìm kiếm khách hàng (63% số DN được điều tra), sau đó là khó khăn về biến động thị trường, và tìm kiếm nguồn vốn. Một số vấn đề khó khăn khác là tuyển dụng nhân sự; lo ngại về biến động chính sách và pháp luật; cung ứng nguyên vật liệu; thiếu thông tin, kiến thức, kỹ năng; năng lực quản trị DN hạn chế…

Dù đối diện nhiều khó khăn như vậy, song khi đánh giá về triển vọng kinh doanh của DN trong 2 năm tới, chỉ có 8% DN do phụ nữ làm chủ nghĩ tới việc giảm quy mô kinh doanh hoặc đóng cửa. Điều này cho thấy các chủ DN là nữ rất lạc quan, có niềm tin lớn về triển vọng kinh doanh và rất quyết liệt trong công việc kinh doanh của mình.

Bà Nguyễn Thị Tuyết Minh - Chủ tịch Hội đồng Doanh nhân nữ Việt Nam cho rằng muốn thúc đẩy bình đẳng giới thành công, nhất là trong lĩnh vực kinh tế, quan trọng nhất là lồng ghép bình đẳng giới trong chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI). Bởi theo bà Minh, tất cả đều xuất phát từ địa phương và nếu mỗi địa phương có môi trường chính sách tốt để tạo cơ hội cho phụ nữ khởi nghiệp và phát triển thì mục tiêu quốc gia về bình đẳng giới, về tỷ lệ DN nữ sẽ đạt được.

Khảo sát của PCI cũng chỉ ra rằng, trong các yếu tố của môi trường kinh doanh, các DN do nữ làm chủ đánh giá Chi phí thời gian là yếu tố tốt nhất, sau đó là Chi phí không chính thức, Thiết chế pháp lý, Cạnh tranh bình đẳng. 3 lĩnh vực được cho là kém thuận lợi nhất là Tính minh bạch, Tiếp cận đất đai, và Gia nhập thị trường.