Đón quạ hay phượng hoàng vào làm tổ?

“Vốn đầu tư từ Trung Quốc vào Việt Nam tăng mạnh sau thương chiến”, “Vốn FDI từ Trung Quốc đổ vào Việt Nam tăng đột biến”, “Tăng đầu tư vào Việt Nam, Trung Quốc rót tiền vào đâu?”

Trên đây chỉ là một số trong nhiều tít báo có cùng nội dung trong năm qua cảnh bào về làn sóng FDI từ Trung Quốc.

Việc này thu hút sự chú ý của dư luận lớn đến nỗi nhiều người quan tâm đến làn sóng chuyển dịch này? Có người cho rằng đây chuyện hết sức bình thường, vì thế giới đang chứng kiến cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung, nên nhiều nhà đầu tư bắt đầu chuyển hướng để tránh sự trừng phạt của Mỹ.

Cuộc phỏng vấn đó từ hồi tháng 5/2019, thời điểm TQ đã rót gần 7,1 tỷ đô vào Việt Nam, vượt qua số vốn của Hàn Quốc, Nhật Bản hay Singapore. Trong số đó có 3,8 tỷ đô của doanh nghiệp Thái Lan mua bia SABECO rồi sau đó lập doanh nghiệp tại Hong Kong (Trung Quốc).

Theo nghiên cứu, tỷ trọng vốn FDI vào Việt Nam của Trung Quốc (tính cả Hồng Kông) chỉ chiếm 8% năm 2012. Đến năm 2019, lượng vốn này đã chiếm 10% tổng vốn FDI vào Việt Nam.

Kết thúc năm 2019, Hồng Kông đứng thứ hai trong số các nhà đầu tư nước ngoài vào Việt Nam với tổng vốn đầu tư 7,87 tỷ. MPI cho biết, đầu tư từ Trung Quốc tăng gần 1,65 lần, từ Hồng Kông tăng 2,4 lần so với cùng kỳ 2018 và nhận định: “đầu tư từ Trung Quốc, Hồng Kông có xu hướng tăng so với cùng kỳ do tác động của chiến tranh thương mại Mỹ - Trung”.

Cũng như BT MPI, ông Trương Đình Tuyển từng thổ lộ: “Ngay bản thân tôi cũng từng sợ đầu tư TQ vì nghe đồn nhiều quá” và cho rằng, phải tỉnh táo, công bằng hơn khi đánh giá về mối quan hệ kinh tế với nhà đầu tư TQ.

Tuy nhiên, Bộ QP nghĩ khác. Theo Bộ này, hầu hết các lô đất do các cá nhân, doanh nghiệp TQ sở hữu đều ở vị trí các đường lớn, ven biển, đắc địa cho hoạt động kinh doanh và có ý nghĩa quan trọng trong khu vực phòng thủ. Từ năm 2011 - 2015, trên địa bàn khu vực biên giới biển TP.Đà Nẵng có 134 lô, 1 thửa đất liên quan đến cá nhân, DN người TQ đang sở hữu, “núp bóng” sở hữu và thuê của UBND TP.Đà Nẵng.

Không phải đơn giản mà tình trạng trên được chỉ ra trong NQ50 về thu hút FDI: “Các hiện tượng chuyển giá, đầu tư "chui", đầu tư "núp bóng" ngày càng tinh vi và có xu hướng gia tăng”.

Trên đây là thực trạng đầu tư từ TQ vào Việt Nam, mỗi người một cách nhận định khác nhau. Nhưng có ít nhất hai điều quan trọng cần nghĩ. Một là địa chính trị sẽ chuyển động mạnh sau đại dịch Covid-19, chọn ai để chơi; Hai là một khi các nhà đầu tư “quạ” đã vào dầy đặc thì còn đẳng cấp đâu mà đón “phượng hoàng” vào làm tổ.