Doanh nhân tài ba, quốc gia hưng thịnh!

Kỷ niệm ngày Doanh nhân năm nay, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã chính thức phát động phong trào thi đua yêu nước trong khối doanh nghiệp (DN), doanh nhân 2020 - 2025 với tinh thần: "Doanh nhân tài ba, quốc gia hưng thịnh". PLVN đã có cuộc trao đổi với TS Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch VCCI, về phong trào thi đua này.

* Thưa ông, vì sao VCCI phát động phong trào thi đua yêu nước trong khối DN trong bối cảnh hiện nay?

Những tháng ngày qua, Việt Nam và thế giới đang trải qua cơn đại dịch thế kỷ mang tên Covid - 19. Đây là một thử thách khốc liệt chưa từng có trong tiền lệ, các DN của chúng ta bị tác động rất nặng nề. Nhờ có sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý điều hành của Nhà nước, sự nỗ lực của các tầng lớp nhân dân và sự phấn đấu kiên cường của đội ngũ doanh nhân, chúng ta đã thực hiện thành công nhiệm vụ kép: khống chế được dịch bệnh, đồng thời duy trì tăng trưởng, bảo vệ sinh mạng và sinh kế của người dân. Chúng ta đặc biệt trân trọng các doanh nhân đã vì DN, vì người lao động, vì nền kinh tế đất nước trong khó khăn đã không buông bỏ, chịu lỗ, chịu thua, hy sinh quyền lợi của cá nhân và gia đình mình để duy trì DN, lo việc làm cho người lao động. Họ xứng đáng là những dũng sỹ, những anh hùng.

Chính vì vậy, kỷ niệm ngày Doanh nhân năm nay, VCCI chính thức phát động phong trào thi đua yêu nước trong khối DN, doanh nhân 2020 - 2025 với tinh thần: "Doanh nhân tài ba, quốc gia hưng thịnh", "Tạo việc làm bền vững cho người dân là yêu nước", "Làm giầu chân chính là yêu nước". Chúng ta làm theo lời Bác: phải yêu nước, thương dân và cách yêu nước, thương dân thiết thực nhất là lo việc làm bền vững cho dân. DN, doanh nhân là lực lượng tiên phong trong sứ mệnh này.

* Cụ thể, tiêu chí của cuộc thi đua này như thế nào, thưa ông?

Trước những dịch chuyển địa chính trị, địa kinh tế, những diễn biến bất thường của dịch bệnh và biến đổi khí hậu, dưới tác động của cuộc cách mạng 4.0 với các trào lưu tự động hoá, trí tuệ nhân tạo…, việc bảo đảm công ăn việc làm cho hàng chục triệu người lao động với tay nghề và kỹ năng còn chưa cao sẽ là một trong những thách thức hàng đầu cho cả hệ thống chính trị của nước ta trong thời gian tới. Vì vậy, tôi tha thiết đề nghị một kiến nghị mà tôi đã báo cáo với Thủ tướng Chính phủ, Chủ tịch Hội đồng Thi đua Khen thưởng Trung ương tại Hội nghị thi đua yêu nước khối DN năm 2016 là: nếu DN có thể tạo 10 việc làm đàng hoàng, thì cấp xã nên ghi nhận; tạo một trăm việc làm huyện sẽ tôn vinh; tạo một ngàn việc làm, tỉnh tôn vinh, ghi nhận; tạo một vạn việc làm đàng hoàng Chính phủ tôn vinh họ là Dũng sỹ, Anh hùng ... Tất nhiên là với điều kiện DN phải tuân thủ pháp luật và thực hiện đầy đủ các chuẩn mực và nghĩa vụ kinh doanh khác…

* Như ông nói, đại dịch Covid-19 là một tiền lệ chưa từng có, hiện sức chống đỡ của DN Việt Nam như thế nào?

Dù nền kinh tế thế giới theo dự báo sẽ không dễ dàng hồi phục, việc đẩy lùi suy giảm kinh tế, lấy lại đà tăng trưởng sẽ còn một hành trình gian nan, nhưng những thành quả bước đầu chúng ta đạt được rất đáng được ghi nhận. Kinh tế vĩ mô ổn định, tăng trưởng kinh tế được duy trì, an sinh xã hội được bảo đảm. Trong thời Covid, một năng lực cạnh tranh cốt lõi mang tinh thần Việt lại được khơi dậy: đó là khả năng thích ứng và chống chịu, sự cố kết vững chắc của cả hệ thống chính trị mỗi lúc đất nước lâm vào hoàn cảnh khó khăn. Việt Nam vẫn đang là ngôi sao hy vọng, một địa điểm đến an toàn cho các nhà đầu tư theo làn sóng dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu trong một thế giới đầy sóng gió.

Về phía cộng đồng DN trong nước, tín hiệu cũng rất đáng mừng. Dù còn rất gian nan nhưng tinh thần lạc quan, kiên cường, khả năng chống chịu của DN Việt cũng bừng dậy khi theo kết quả của cuộc khảo sát mới nhất mà VCCI thực hiện thì có tới 72,8 % DN Việt cho biết sẽ tiếp tục duy trì quy mô sản xuất trong quý IV, chỉ có 17,3 % có kế hoạch phải thu hẹp, tạm ngừng hoặc giải thể. Kết quả đó là thấp hơn nhiều so với các năm trước, nhưng là tích cực trong bối cảnh có nhiều sóng gió hiện nay.

Chúng ta vui mừng trước những thành tựu đó. Nhưng chúng ta cũng còn không ít trăn trở, băn khoăn cho chặng đường sắp tới. Trải qua hơn 3 thập kỷ hồi sinh, chúng ta vui mừng vì đã có một cộng đồng doanh nhân, DN phát triển nhanh, nhưng chúng ta cũng chưa thể hài lòng vì cộng đồng doanh nhân, DN Việt tuy đã đông nhưng còn chưa đủ mạnh.

Việt Nam đã có những tỷ phú đầu tiên và không ít DN và thương hiệu của DN Việt được thế giới biết đến, nhưng chúng ta chưa có được cả một thế hệ các nhà DN và các thương hiệu sánh vai với các nền kinh tế hàng đầu trong khu vực. Nhiều “đại gia” của chúng ta cho tới nay chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng, bất động sản và xây dựng… Số DN lớn làm công nghiệp - công nghệ "Make in Viet Nam", "Make by Viet Nam" chưa nhiều. Tuyệt đại bộ phận DN Việt có quy mô nhỏ và siêu nhỏ, nền tảng quản trị, công nghệ, văn hóa kinh doanh và trách nhiệm xã hội của nhiều DN chưa cao. Hộ kinh doanh cá thể vẫn là chủ thể phổ biến, chiếm tới 88% tổng số các chủ thể kinh doanh trong nền kinh tế. Cùng với đó, năng suất lao động, năng lực cạnh tranh của DN Việt Nam vẫn xếp ở thứ hạng thấp trong khu vực.

Những chuyển dịch của chuỗi cung ứng toàn cầu, trước tác động của những công cuộc hội nhập đỉnh cao như CPTPP, EVFTA…, cuộc Cách mạng Công nghệ 4.0 và chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch và những diễn biến bất thường về địa chính trị, địa kinh tế, biến đổi khí hậu và dịch bệnh... đang đòi hỏi cấu trúc chiến lược và quản trị của cộng đồng DN phải thay đổi.

Do vậy, các DN dù ở quy mô nào, dù lớn - bé - nhỏ - vừa đều phải hướng tới những chuẩn mực quốc tế đổi mới, sáng tạo, phát triển bền vững, bao trùm và kinh doanh có trách nhiệm hơn.

Tôi cũng xin lưu ý. thế giới của ngày hôm nay sẽ không còn là thế giới của ngày hôm qua. Vị thế địa kinh tế, địa chính trị, tài nguyên, nguồn lao động dồi dào và với chi phí thấp sẽ không còn là những lợi thế cạnh tranh của Việt Nam trong những thập kỷ tới. Đổi mới, sáng tạo phải là trái tim của nền kinh tế Việt Nam và Đổi mới sáng tạo phải bắt đầu từ DN….

* Và cộng đồng DN kỳ vọng gì ở Đại hội Đảng lần thứ XIII sắp tới?

Ngày 20/10 tới, Ban Chấp hành TW Đảng sẽ công bố dự thảo các văn kiện Đại hội lấy ý kiến toàn dân. VCCI kêu gọi cộng đồng DN cả nước và các hiệp hội DN sát cánh cánh với VCCI tham gia góp ý vào các văn kiện. Chúng ta sẽ tiếp tục phát động phong trào "mỗi doanh nhân một sáng kiến" góp ý vào văn kiện của Đảng. Sức mạnh của Đảng đến từ Dân. Công cuộc cải cách cũng bắt nguồn từ sáng kiến của người dân và DN.

Chúng ta tin tưởng, Đại hội lần thứ XIII của Đảng ta sẽ tiếp tục khởi động một hành trình vươn mình trở nên giầu có thịnh vượng của dân tộc Việt: Hành trình "Đứng dậy sáng loà". Từ hành trình " thoát nghèo" tới hành trình " vượt khỏi bẫy thu nhập trung bình" và trở nên giàu có đòi hỏi những cố gắng, nỗ lực vượt trội về thể chế, về môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh. Muốn "vượt bẫy thu nhập trung bình" phải phá "bẫy chất lượng thể chế (kinh tế) trung bình". Chúng ta tin tưởng các Nghị quyết của Đảng tại Đại hội XIII sẽ tiếp tục thúc đẩy hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường hiện đại và hội nhập, theo những chuẩn mực hàng đầu trên thế giới, và hướng tới mục tiêu môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh của Việt Nam phải lọt vào nhóm dẫn đầu trong ASEAN và vươn tới các chuẩn mực tiên tiến trên thế giới.

Đồng thời với quyết tâm phòng chống tham nhũng, giữ gìn kỷ cương phép nước, chúng tôi đề nghị Đảng và Nhà nước có cơ chế bảo vệ những người dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám bứt phá vì lợi ích chung. Cả hệ thống chính trị cần bảo vệ và tôn vinh những người dám dũng cảm phá rào vì Dân vì Nước.

Các Nghị quyết của Đảng trong nhiệm kỳ qua đã xác lập một hệ thống chủ trương chính sách khá đồng bộ cho sự phát triển của DN, doanh nhân. Nhưng còn một chủ trương chính sách mà, chúng tôi thiết nghĩ, rất cần sự quan tâm của Đảng, đó là, chủ trương chính sách đối với sự phát triển của các hộ kinh doanh cá thể - một bộ phận quan trọng hàng đầu của khu vực kinh tế tư nhân, chiếc nôi của tinh thần khởi nghiệp, nơi sinh kế của hàng chục triệu gia đình, nơi tạo ra hơn 30% GDP của nền kinh tế, lực lượng chiếm tới 88% tổng số chủ thể kinh doanh ở nước ta. Rất cần sớm có một khung khổ pháp lý bình đẳng, minh bạch định vị, làm rõ vai trò và chính sách phát triển của khu vực này trong nền kinh tế đổi mới và hội nhập, phát triển bền vững và bao trùm ở nước ta.

Giúp cho các DN lớn lên, phát triển quy mô DN là cần thiết vì đất nước đang rất cần có thêm nhiều DN cỡ lớn, cỡ vừa để tạo ra những trung tâm liên kết, các đầu tàu của nền kinh tế. Nhưng nâng cấp chất lượng các DN mới chính là điều cốt lõi. Chúng ta tin tưởng Đại hội lần thứ XIII của Đảng sẽ tiếp tục khởi động một giai đoạn đột phá thể chể chế để nâng cấp các DN Việt Nam hướng tới các chuẩn mực toàn cầu. Đó chính là nền tảng để nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế.

* Xin trân trọng cám ơn ông!