Doanh nghiệp phát triển thương mại điện tử: Khó khăn trong tuyển dụng nhân lực

Cùng với xu hướng đẩy mạnh phát triển thương mại điện tử (TMĐT), một trong những vấn đề các doanh nghiệp quan tâm nhất hiện nay vẫn là đội ngũ nguồn nhân lực trong lĩnh vực này.

Theo khảo sát các doanh nghiệp, hiện có đến 46% doanh nghiệp cho biết họ gặp khó khăn khi cần tuyển dụng lao động có kỹ năng về TMĐT. Kết quả khảo sát năm 2020 cho thấy tỷ lệ doanh nghiệp có lao động chuyên trách về TMĐT đã giảm nhiều so với các năm trước. Theo Hiệp hội TMĐT Việt Nam (Vecom), việc đẩy mạnh đào tạo nguồn nhân lực cho lĩnh vực này cả theo hình thức chính quy và không chính quy đều là những vấn đề lớn cần được quan tâm trong giai đoạn tới.

Đại dịch Covid-19 đã tác động to lớn và toàn diện tới kinh tế - xã hội của đất nước trong đó có TMĐT. Trong bối cảnh khó khăn đó, rất nhiều doanh nghiệp Việt đã tìm ra hướng đi, nhanh chóng triển khai những giải pháp để duy trì hoạt động như đẩy mạnh hoạt động trên thị trường TMĐT, cải thiện sản phẩm, chuyển đổi dịch vụ để phù hợp với thị trường, tích cực tìm kiếm thị trường đầu ra… Các doanh nghiệp sản xuất nằm trong nhóm lớn nhất cả nước đều đưa TMĐT vào chiến lược phát triển dài hạn để đối phó với khủng hoảng và xây dựng kênh phân phối mới.

Kết quả khảo sát của Vecom vừa qua cho thấy, trong hàng nghìn doanh nghiệp trên cả nước, 10% cho biết doanh thu năm 2020 của họ tăng lên bất chấp đại dịch, trong khi đó 50% doanh nghiệp bị giảm và 40% có doanh thu hầu như không thay đổi. Xu hướng các doanh nghiệp bán sản phẩm trên các sàn TMĐT và mạng xã hội ngày càng tăng, đặc biệt sau khi dịch Covid-19 khởi phát. Mạng xã hội cũng trở thành kênh tiếp thị và bán hàng hiệu quả nhất. Qua đó, quy mô TMĐT của Việt Nam cũng có mức tăng trưởng khá so với nhiều lĩnh vực khác. Riêng năm 2020, TMĐT trong nước tăng trưởng khoảng 15%, đạt quy mô khoảng 13,2 tỷ USD và tiếp tục tăng trưởng vững chắc trong 5 tháng đầu năm 2021.

Trên thực tế, cùng với sự phát triển của TMĐT thì các doanh nghiệp lại đang phải đối diện với không ít thách thức, trong đó phải kể đến thực trạng nguồn nhân lực. Theo đánh giá của các chuyên gia, trong những năm gần đây, các doanh nghiệp đều gặp nhiều khó khăn trong vấn đề tuyển dụng lao động chuyên trách về TMĐT.

Từ khi thời điểm dịch Covid-19 bùng phát cho tới nay, tỷ lệ doanh nghiệp có lao động chuyên trách về TMĐT lại giảm nhiều so với các năm trước, một phần cũng do tác động lớn của đại dịch và áp lực về tài chính nên việc cắt giảm biên chế và kiêm nghiệm nhiều vai trò được các công ty triển khai để duy trì hoạt động trong giai đoạn khó khăn. Đặc biệt nhóm doanh nghiệp nhỏ và vừa có tỷ lệ lao động chuyên trách về TMĐT chỉ bằng một nửa so với nhóm các doanh nghiệp lớn. Do đó, nguồn nhân lực cho TMĐT, đặc biệt nguồn nhân lực chất lượng cao luôn là vấn đề được nhiều doanh nghiệp quan tâm trong bối cảnh hiện nay.

Theo Vecom, trong vòng 3 năm trở lại đây, tỷ lệ doanh nghiệp gặp khó khăn trong tuyển dụng lao động có kỹ năng về công nghệ thông tin và TMĐT có xu hướng tăng lên. Trong giai đoạn tới, nhu cầu này sẽ tăng lên rất nhiều khi Việt Nam trở thành quốc gia có hàm lượng ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động quản lý, sản xuất kinh doanh lớn, do đó việc tiến hành trao đổi thương mại qua mạng sẽ ngày càng phổ biến hơn. Các trường đại học, cao đẳng cũng đã mở rộng ngành học về CNTT, TMĐT nhưng chưa đáp ứng được nhu cầu của các doanh nghiệp. Hiện nay đã có rất nhiều doanh nghiệp chủ động hợp tác với các trường đại học, cao đẳng, cơ sở đào tạo để bổ sung nguồn nhân lực chất lượng chuyên trách về TMĐT.

Có thể thấy, nguồn nhân lực cho TMĐT ở nước ta hiện nay thực sự đang thiếu hụt cả về số lượng và chất lượng, bởi đa số các ứng viên trong lĩnh vực này chưa được đào tạo bài bản, chuyên sâu. TMĐT đang là một ngành trọng điểm, có lượng thu hút sinh viên rất cao dựa trên nhu cầu thực tế đang thiếu hụt của thị trường lao động, vì hiện nay chỉ có 26% DNNVV có nhân sự có kiến thức về chuyên ngành TMĐT (phần lớn trong số này tự nghiên cứu và học tập thông qua trực tiếp nhưng chưa qua các trường lớp đào tạo bài bản).

Đại diện Đại học Hoa Sen cho biết, TMĐT là một ngành tương đối mới nhưng rất nóng hiện nay vì được sự quan tâm rất lớn từ các doanh nghiệp và các ngành nghề khác nhau. Nhận thấy nhu cầu ngày càng lớn, đầu năm 2021, Đại học Hoa Sen đã ra mắt ngành TMĐT được xây dựng theo hướng ứng dụng, đáp ứng ngay nhu cầu của doanh nghiệp. Chương trình có sự liên kết giữa ba bên: Nhà trường - doanh nghiệp - sinh viên.

Theo đó, ngành học đào tạo sinh viên sử dụng các công cụ hiện có trên internet để xây dựng - thực hiện các kế hoạch và hoạt động kinh doanh, đem lại doanh thu tối ưu cho doanh nghiệp và người kinh doanh. Các phương thức kinh doanh hiện nay: website, sàn thương mại trung gian (Tiki, Lazada, Shopee, Amazon, Facebook, Instagram, Tiktok, Zalo …). Vì vậy cơ hội tìm được việc làm là rất cao khi sinh viên tốt nghiệp ngành TMĐT.

Theo Vecom, để phát triển nguồn nhân lực về TMĐT, cần sự vào cuộc không chỉ của Nhà nước, các trường đào tạo mà cần sự bắt tay của chính các doanh nghiệp đang có nhu cầu về TMĐT. Ngành TMĐT sẽ chiếm xu thế chủ đạo trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp tại Việt Nam và thế giới trong hiện tại và tương lai. Đây là ngành mà tất cả các doanh nghiệp bắt buộc quan tâm và cần rất nhiều nguồn nhân lực trong thời đại kinh doanh số hiện nay.