Doanh nghiệp nhà nước mang 6,6 tỷ USD "đi đánh xứ người", lỗ luỹ kế trên 1,4 tỷ USD

Tính đến ngày 31/12/2022, tổng số vốn đầu tư ra nước ngoài của các doanh nghiệp nhà nước là 6,6 tỷ USD, bằng 55% số vốn đầu tư đăng ký. Tổng các khoản thu hồi hơn 4 tỷ USD, trong đó có 1,9 tỷ USD lợi nhuận. Tuy nhiên, có 43 dự án có lỗ lũy kế lên tới 1,4 tỷ USD, nhiều dự án có nguy cơ mất vốn, mất quyền kiểm soát...

Trong báo cáo gửi Quốc hội về tình hình hoạt động đầu tư, kinh doanh, quản lý vốn của doanh nghiệp nhà nước, Chính phủ đưa ra nhiều thông tin nổi bật về tình hình đầu tư vốn ra nước ngoài của doanh nghiệp có vốn nhà nước.

LỢI NHUẬN GẦN 2 TỶ USD CHỦ YẾU TỪ DẦU KHÍ VÀ VIỄN THÔNG

Theo đó, tính đến ngày 31/12/2022, có 30 doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp có vốn nhà nước thực hiện đầu tư ra nước ngoài theo hình thức trực tiếp đầu tư và đầu tư thông qua các công ty con cấp 1, cấp 2.

Trong đó, 10 doanh nghiệp thuộc Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, 2 doanh nghiệp thuộc Bộ Xây dựng; các Bộ: Công Thương, Y tế: mỗi Bộ có 1 doanh nghiệp và có 9 doanh nghiệp thuộc một bộ khác.

Riêng về các địa phương, UBND. TP Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh mỗi thành phố có 2 doanh nghiệp; UBND các tỉnh: Hà Tĩnh, Đắk Lắk, An Giang: mỗi tỉnh có 1 doanh nghiệp.

Về tình hình thu vốn đầu tư ra nước ngoài, theo báo cáo của Chính phủ, năm 2022, số tiền thu hồi từ hoạt động đầu tư ra nước ngoài là 427,4 triệu USD, trong đó, lợi nhuận chuyển về nước là 235,7 triệu USD.

Số lợi nhuận này được chuyển về chủ yếu là từ các dự án của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN); các dự án của Tập đoàn công nghiệp Viễn thông Quân đội (Viettel), Tổng công ty Hàng không Việt Nam, Tập đoàn công nghiệp Cao su Việt Nam (VRG), Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN).

Trong đó, PVN có số tiền thu hồi lớn nhất với 2,9 tỷ USD, chiếm 71,09% tổng số tiền đã thu hồi của khối doanh nghiệp có vốn nhà nước, bao gồm lợi nhuận chuyển về nước là 1,2 tỷ USD, thu gốc và lãi vay từ cho vay cổ đông: 549,12 triệu USD, thu hồi khác: 1.171,63 triệu USD.

Tiếp đến là Viettel thu hồi 950,4 triệu USD và lợi nhuận chuyển về là 654,3 triệu USD.

Số tiền đã thu hồi của hai doanh nghiệp này chiếm 94,35% tổng số tiền đã thu hồi từ các dự án đầu tư ra nước ngoài của các doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp có vốn nhà nước.

Cũng theo Chính phủ, năm 2022, số vốn đầu tư ra nước ngoài thực hiện là 61,55 triệu USD tại 14 dự án, chủ yếu tại các dự án của các công ty con của PVN; các dự án của Viettel.

Tổng số vốn đầu tư ra nước ngoài của các doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp có vốn nhà nước và các công ty con đến ngày 31/12/2022 là 6,6 tỷ triệu USD (bằng 55,44% số vốn đầu tư đăng ký).

Cũng theo Chính phủ, số vốn đầu tư ra nước ngoài giảm so với năm 2021 là do một tổng công ty của một bộ từ năm 2021 trở về trước báo cáo số liệu đầu tư thực hiện bao gồm lãi vay phát sinh mà công ty mẹ vay để đầu tư vào các công ty con thực hiện dự án.

Ngoài ra, năm 2022, Tổng công ty hàng không Việt Nam thực hiện ký kết chuyển nhượng 35 triệu USD, tương ứng 35% tại dự án K6 (tỷ lệ nắm giữ còn lại là 14%), dự kiến hoàn thành thoái vốn trong thời gian tới.

Trong đó, PVN có số vốn đầu tư ra nước ngoài thực hiện lớn nhất (4 tỷ USD, chiếm 60,80% tổng số vốn đầu tư ra nước ngoài); tiếp theo là Viettel (1.47 tỷ USD, chiếm 22,22%); VRG đứng thứ ba (772,6 triệu USD, chiếm 1 1,67%).

"Tổng số vốn đầu tư ra nước ngoài của 3 doanh nghiệp này chiếm 94,69% tổng số vốn đầu tư ra nước ngoài của khối doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp có vốn nhà nước", báo cáo của Chính phủ nêu rõ.

Các lĩnh vực đầu tư ra nước ngoài tiếp tục duy trì chủ yếu trong các lĩnh vực: dầu khí; viễn thông; trồng, chế biến mủ cao su và các lĩnh vực khác gồm khai thác khoáng sản; nông nghiệp; xây lắp, thương mại, vận tải hàng không…

CÒN 43 DỰ ÁN LỖ LUỸ KẾ TRÊN 1,4 TỶ USD

Về kết quả sản xuất kinh doanh của các dự án đầu tư ra nước ngoài, báo cáo của Chính phủ chỉ rõ năm 2022, có 94 dự án phát sinh doanh thu với tổng doanh thu là hơn 9,6 tỷ USD, tăng 24,4% so với năm 2021.

Trong số đó có 67/94 dự án có lợi nhuận, với tổng lợi nhuận sau thuế là 569,5 triệu USD. Số lợi nhuận được chia trong năm của các nhà đầu tư Việt Nam là 254,7 triệu USD, giảm 29,7% so với năm 2021. Số lợi nhuận được chia trong năm của các nhà đầu tư Việt Nam là 254,74 triệu USD, giảm 10,56%.

Theo đánh giá của Chính phủ, nhiều dự án đầu tư ra nước ngoài của khối doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp có vốn nhà nước có sự chuyển biến tích cực với doanh thu. Tuy nhiên, lợi nhuận vẫn giảm do chưa sử dụng chi phí hiệu quả dẫn đến số lợi nhuận được chia trong năm của các nhà đầu tư Việt Nam cũng giảm so với năm 2021 (giảm 10,56% so với năm 2021 ).

Đến cuối năm 2022, có 72 dự án đầu tư ra nước ngoài của 16 doanh nghiệp đã phát sinh các khoản thu hồi, tăng 10 dự án so với năm 2021.

Một số dự án đầu tư ra nước ngoài đạt hiệu quả có thể kể đến như: dự án thăm dò khai thác dầu khí 04 Lô tại Nhenhexky-Nga của PVN, dự án khai thác khoáng sản sắt, khoáng sản vàng của Tổng công ty Hợp tác kinh tế/Quân khu 4… có số vốn thu hồi lớn hơn vốn đầu tư thực hiện. Một số dự án viễn thông của Viettel (tại Lào, Campuchia và Timor Leste) và một số dự án xây lắp của Viettel cũng đã thu hồi gấp nhiều lần số vốn đầu tư...

Tuy nhiên, các dự án đầu tư ra nước ngoài có lỗ lũy kế tiếp tục tăng, những dự án gặp khó khăn, vướng mắc và tồn tại, tiềm ẩn rủi ro, tiếp tục chưa phát sinh thu hồi vốn đầu tư hoặc có phương án tái cấu trúc trong năm 2022, một số dự án không có báo cáo hoặc báo cáo thông tin không đầy đủ, thiếu thống nhất dẫn đến khó khăn trong công tác tổng hợp, đánh giá.

Đáng chú ý, một số lĩnh vực, dự án đầu tư không đạt hiệu quả, phải dừng đầu tư, có nguy cơ mất vốn như: các dự án thăm dò, khai thác dầu khí của PVEP (có tỷ trọng vốn đầu tư cao), dự án muối mỏ Kali tại Lào của Tập đoàn Hóa chất Việt Nam…

Ngoài ra, một số dự án viễn thông gặp rủi ro tỷ giá, có lỗ lũy kế lớn, mất quyền kiểm soát tại dự án Viettel Camaroon...