Doanh nghiệp ngành tôm nỗ lực “vượt sóng”

Những khó khăn thách thức đối với doanh nghiệp xuất khẩu tôm sẽ còn tiếp tục kéo dài, ít nhất 6 tháng đầu năm 2024 với quy mô và mức độ ảnh hưởng còn lớn hơn so với 2023.

Quý đầu năm nay, xuất khẩu tôm của Việt Nam đạt trên 686 triệu USD, tăng 14% so với cùng kỳ năm 2023, tuy nhiên sức hồi phục còn chậm.

Tiếp tục gặp khó

Theo ông Hồ Quốc Lực, Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Thực phẩm Sao Ta, mặc dù các chuyên gia và tổ chức uy tín trong nước và quốc tế đã dự báo trước những khó khăn của ngành tôm trong thời gian qua, nhưng mức độ và quy mô ảnh hưởng lại vượt xa dự tính.

Theo số liệu của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thuỷ sản Việt Nam (VASEP), trong năm ngoái, tổng giá trị xuất khẩu tôm của Việt Nam đã giảm 22% so với năm 2022, còn 3,4 tỷ USD. Nhu cầu tiêu dùng ảm đạm do suy thoái kinh tế toàn cầu khiến thị trường xuất khẩu tôm gặp nhiều bất lợi. Trong khi đó, nguồn cung tôm quốc tế dư thừa do các nước cạnh tranh như Ấn Độ, Ecuador đẩy mạnh sản xuất khiến giá tôm liên tục giảm sâu.

Bên cạnh những yếu tố khách quan, Chủ tịch Thực phẩm Sao Ta cũng chỉ ra những hạn chế nội tại của ngành tôm Việt Nam, gồm: giá thành sản xuất cao, chất lượng sản phẩm chưa đồng đều, thiếu hụt con giống chất lượng cao và năng lực chế biến sâu hạn chế.

"Đây là những rào cản lớn khiến doanh nghiệp xuất khẩu tôm Việt Nam gặp khó khăn trong việc cạnh tranh trên thị trường quốc tế", TS.Hồ Quốc Lực nói.

Đối với triển vọng thị trường những tháng cuối năm 2024, Chủ tịch Thực phẩm Sao Ta thận trọng đánh giá những khó khăn thách thức đối với hoạt động xuất khẩu tôm sẽ còn tiếp tục kéo dài, ít nhất 6 tháng đầu năm 2024 và thậm chí, quy mô và mức độ ảnh hưởng còn lớn hơn so với 2023.

Theo đó, căng thẳng tại Biển Đỏ đang là bài toán nan giải đối với chuỗi cung ứng toàn cầu, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động xuất khẩu tôm Việt Nam sang các thị trường trọng điểm như Mỹ và châu Âu. Chi phí vận tải tăng cao và rủi ro trong việc đảm bảo tiến độ giao hàng buộc các doanh nghiệp xuất khẩu phải tìm kiếm giải pháp thay thế phức tạp hơn, hoặc tập trung vào các thị trường gần hơn.

"Vụ kiện chống bán phá giá, chống trợ cấp của Mỹ đối với sản phẩm tôm xuất khẩu của bốn nước, bao gồm Việt Nam, cũng là một rủi ro lớn. Vụ kiện này có thể dẫn đến việc tăng chi phí cho các doanh nghiệp xuất khẩu vào thị trường Mỹ, gây ảnh hưởng đến lợi nhuận và sức cạnh tranh của ngành tôm Việt Nam", TS.Hồ Quốc Lực đánh giá.

Tìm hướng đi mới

Theo bà Phùng Thị Kim Thu, chuyên gia thị trường tôm Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam, để gia tăng thị phần tại các thị trường trong năm 2024, doanh nghiệp cần lưu ý đến thị hiếu tiêu dùng mới.

"Ví dụ như Trung Quốc đang có xu hướng giảm nhập khẩu tôm nước ấm đông lạnh, tôm hùm đá và các loại tôm biển khác, tôm hùm đông lạnh; trong khi tăng nhập khẩu tôm hùm tươi, sống, ướp lạnh; tôm khô, muối, hun khói, ngâm nước muối và các loại tôm chế biến. Còn tại Hàn Quốc, nhu cầu đối với thực phẩm nấu chín, chế biến và bảo quản sẵn đang tăng lên nhanh chóng”, bà Phùng Thị Kim Thu

Phần mình, các doanh nghiệp cũng đang áp dụng nhiều biện pháp để “vượt sóng” trong giai đoạn khó khăn. Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Thực phẩm Sao Ta nhận định, khó khăn của ngành tôm Việt vẫn chưa được khắc phục trước mắt. Từ tháng 7/2023, Thực phẩm Sao Ta đã đưa vào vận hành khu trang trại Vinfarm ở Vĩnh Thuận, giúp mở rộng vùng nuôi thêm 203 ha, nâng tổng diện tích vùng nuôi lên 525 ha với khả năng cung ứng 16.000 tấn tôm nguyên liệu/năm. Khi vùng nuôi này đi vào vận hành đầy đủ sẽ giúp cải thiện đáng kể năng lực tự chủ tôm nguyên liệu của doanh nghiệp. Riêng với những khó khăn về thị trường, doanh nghiệp sẽ duy trì các giải pháp đang có và linh hoạt tối đa nhằm tận dụng mọi cơ hội, trong đó sẽ chú ý tìm hiểu cơ hội tại thị trường Trung Quốc.

Ông Lê Văn Quang, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn thủy sản Minh Phú thì cho biết, để tăng đơn hàng, thời gian qua doanh nghiệp đã tích cực tham gia các hội chợ, triển lãm trên thế giới. Gần đây nhất là Hội chợ thủy sản quốc tế tại Boston tại Mỹ để giới thiệu sản phẩm của doanh nghiệp tới nhà nhập khẩu thế giới. Các sản phẩm tôm Việt Nam đều được nhà nhập khẩu đánh giá cao.

Trong kế hoạch sắp tới, Minh Phú tiếp tục tham gia các chương trình triển lãm để giới thiệu sản phẩm, dự kiến là Nhật Bản và Hàn Quốc... để tiếp cận người tiêu dùng ở 2 quốc gia này.

Bên cạnh đó, công ty cũng liên tục nâng chất lượng con tôm qua công nghệ nuôi sinh học, giúp giảm giá thành, tăng sức cạnh tranh cho tôm Việt.

Ông Trần Bé Sáu, Giám đốc điều hành Nhà máy Thủy sản Việt – Úc cũng đồng tình cho rằng thị trường xuất khẩu đang gặp nhiều khó khăn, nhưng với kinh nghiệm và sự linh động trong xuất khẩu, chúng tôi sẽ tiếp tục tìm kiếm các đối tác tiềm năng, mở rộng thị trường để gia tăng kim ngạch xuất khẩu.

Song song đó là đầu tư đổi mới công nghệ, thiết bị và mở rộng quy mô sản xuất, nhằm nâng cao chất lượng, tăng giá trị, năng lực cạnh tranh cho hàng xuất khẩu của tỉnh đáp ứng nhu cầu thị trường và vượt qua các rào cản thương mại của các nước nhập khẩu.