Doanh nghiệp địa ốc ồ ạt phát hành trái phiếu trước giờ 'G'

Nghị định 81 về phát hành trái phiếu doanh nghiệp, có hiệu lực từ hôm nay 1/9 sẽ cao nâng cao tiêu chuẩn, giới hạn về phát hành trái phiếu riêng lẻ.

Cuộc đua ngàn tỷ

Trong 6 tháng đầu năm 2020, Tập đoàn Novaland là một trong những doanh nghiệp bất động sản mạnh dạn phát hành lượng trái phiếu cực lớn, lên tới 2.537 tỷ đồng trái phiếu với lãi suất 10,60%. Đáng chú ý, trái phiếu của Novaland chủ yếu được phát hành cho các trái chủ là Công ty Chứng khoán MB, MBBank và Vietinbank.

Trong tháng 7, Novaland cũng có 3 đợt phát hành khác nhau với tổng giá trị trái phiếu lên đến 1.420 tỷ đồng, kỳ hạn 36 tháng. Sang đầu tháng 8/2020, Hội đồng quản trị Tập đoàn Novaland liên tục thông qua 8 nghị quyết phát hành trái phiếu với tổng trị giá lên đến 2.500 tỷ đồng. Trong khi đó, báo cáo tài chính hợp nhất bán niên 2020 của Novaland cho thấy, dư nợ vay trái phiếu dài hạn đạt 13.918 tỷ đồng, tăng gần 34,4% so với đầu năm nay.

Ngoài ra, hàng loạt công ty địa ốc khác cũng đẩy mạnh tần suất phát hành trái phiếu. Điển hình như, Công ty TNHH Saigon Glory chỉ trong hơn nửa tháng đã phát hành 3 đợt trái phiếu để huy động thành công 3.000 tỷ đồng với cùng 1 kịch bản. Đây là loại trái phiếu không chuyển đổi, không kèm chứng quyền và được huy động để phát triển dự án The Spirit of Saigon quy mô 8.600m2 tại quận 1, TPHCM. Công ty CP Kita Invest huy động hơn 100 tỷ đồng trong tháng 7, nâng tổng giá trị phát hành lên 2.300 tỷ đồng trong 7 tháng đầu năm.

Nhiều “đại gia” trong lĩnh vực bất động sản cũng đã chạy đua phát hành trái phiếu trị giá hàng ngàn tỷ đồng nhờ vào lãi suất hấp dẫn. Đơn cử như TNR Holdings với hơn 5.300 tỷ đồng chia thành nhiều đợt phát hành, lãi suất bình quân 10,9%, kỳ hạn hơn bốn năm. Công ty Phú Mỹ Hưng phát hành 900 tỷ đồng với lãi suất 7,15%. Tập đoàn Sovico mới đây cũng phát hành 1.550 tỷ đồng. Công ty Địa ốc Sông Tiên phát hành 600 tỷ đồng, lãi suất 11%. Công ty Bất động sản Đông Dương với trị giá trái phiếu 1.200 tỷ đồng, lãi suất 12% cho kỳ hạn bốn năm. Công ty City Garden với 1.598 tỷ đồng, lãi suất 13,3% cho kỳ hạn bình quân hơn hai năm…

Tập đoàn Đất Xanh đã bảo lãnh cho công ty con của mình là Đầu tư Kinh doanh Bất động sản Hà An phát hành trái phiếu không chuyển đổi, có tài sản đảm bảo với tổng giá trị không quá 1.600 tỷ đồng. Mục đích phát hành là để tài trợ vốn cho dự án bất động sản ở Long Thành...

Theo thống kê của Công ty Chứng khoán SSI, trong nửa đầu năm 2020, tổng lượng phát hành trái phiếu của các doanh nghiệp tăng 61,3% so với cùng kỳ, ở mức 171.500 tỉ đồng. Trong đó, bất động sản và ngân hàng chiếm gần 70% tổng lượng phát hành. Đáng chú ý, lãi suất phát hành trái phiếu của nhóm doanh nghiệp bất động sản có xu hướng giảm, còn bình quân 10,42%/năm trong quý 2.

Ồ ạt phát hành để né “bão”

Lý giải về việc các công ty đua nhau phát hành trái phiếu trong thời gian qua, Công ty Chứng khoán SSI cho rằng, việc siết chặt quy định phát hành trái phiếu doanh nghiệp kể từ 1/9/2020 theo Nghị định 81 khiến các doanh nghiệp phải tăng tốc phát hành trái phiếu trong quý 2 nhằm kịp huy động vốn trước khi các điều kiện phát hành bị siết.

Theo SSI, dự kiến từ thời điểm 1/9/2020, các đợt phát hành riêng lẻ sẽ giảm mạnh, doanh nghiệp có nhu cầu phát hành phần lớn sẽ phải chuyển qua phát hành ra công chúng. Cùng với việc Ngân hàng Nhà nước giãn lộ trình giảm tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn, kênh tín dụng của các ngân hàng thương mại sẽ trở lại thành kênh tài trợ vốn chính cho các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp bất động sản.

TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính ngân hàng cho biết, trái phiếu doanh nghiệp là phương thức tốt để giải quyết thế khó về vốn của doanh nghiệp. Tuy nhiên, khi nhiều nhà đầu tư chỉ nhìn vào lãi suất để mua trái phiếu, không hề biết đến sức khỏe của doanh nghiệp phát hành, rất dễ rơi vào bẫy lãi suất doanh nghiệp giăng ra.

Ngoài ra, doanh nghiệp bất động sản phát hành trái phiếu không bị giám sát về giải ngân, sử dụng vốn nên rất khó kiểm soát vấn đề liệu nguồn vốn huy động được doanh nghiệp có chắc chắn đầu tư cho dự án hay lại sử dụng để làm việc khác và như vậy nhà đầu tư có nguy cơ bị thiệt hại rất lớn.

"Một vấn đề cần quan tâm nữa là việc các doanh nghiệp chạy đua phát hành trái phiếu với lãi suất cao sẽ phá vỡ mặt bằng lãi suất trên thị trường tiền tệ. Nếu không có sự kiểm soát tốt thì sẽ gây rủi ro cho thị trường, cũng như ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế vĩ mô, nhất là trong bối cảnh nền kinh tế đang còn nhiều gặp khó khăn do đại dịch COVID-19 gây ra", TS. Nguyễn Trí Hiếu nói.

Chuyên gia kinh tế Lê Minh Hoàng nói rằng, việc các doanh nghiệp phát hành trái phiếu với lãi suất quá cao sẽ khiến cho áp lực trả lãi và gánh nặng tài chính gia tăng, gây bất ổn đến tính bền vững và sự ổn định của nền kinh tế. Hầu hết các doanh nghiệp phát hành trái phiếu đều chưa được xếp hạng tín nhiệm, bản cáo bạch phát hành trái phiếu lại quá phức tạp. Do đó, rủi ro với nhà đầu tư khi các doanh nghiệp phát hành trái phiếu bị phá sản, trái phiếu không có tài sản đảm bảo, không có tổ chức bảo lãnh. Một rủi ro nữa là về thanh khoản, bởi thị trường thứ cấp (mua đi bán lại) của các trái phiếu doanh nghiệp tại Việt Nam chưa phát triển khiến rủi ro của người nắm giữ trái phiếu doanh nghiệp gia tăng.

Trong khi đó, ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TPHCM (HoREA) cho rằng, kênh phát hành trái phiếu rất hiệu quả để các doanh nghiệp bất động sản huy động vốn từ xã hội và làm giảm nguồn vốn phụ thuộc vào ngân hàng. Tuy nhiên, thị trường trái phiếu doanh nghiệp chưa thật sự đảm bảo tính minh bạch.

Hiện nay, chưa có đầy đủ cơ chế kiểm soát hiệu quả việc phát hành và giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, chưa có nhiều đơn vị tư vấn có năng lực để thực hiện đánh giá chỉ số tín nhiệm của doanh nghiệp phát hành trái phiếu, đánh giá tính khả thi của phương án phát hành trái phiếu.