Disney sắp “mất” Mickey

Sau gần 100 năm, chuột Mickey sẽ hết hạn bảo hộ bản quyền trong năm nay và trở thành tài sản công cộng.

Nhiều sản phẩm sở hữu trí tuệ sẽ hết thời hạn bản quyền trong năm nay theo luật bản quyền của Mỹ. Nổi bật trong số đó có thể kể đến tác phẩm To The Lighthouse của Virginia Woolf và những câu chuyện về Sherlock Holmes cuối cùng do Arthur Conan Doyle chấp bút. Nhưng mọi ánh mắt đều đang hướng tới năm 2024, thời điểm chú chuột Mickey sẽ có tên trong danh sách.

Tuy nhiên, chỉ bản quyền cho phiên bản đen trắng thô sơ của nhân vật biểu tượng của Disney, từng sử dụng trong phim hoạt hình Steamboat Willie năm 1928, mới hết hạn. Phiên bản màu sắc của chuột Mickey vẫn thuộc sở hữu của Disney trong vài năm tới.

Mặc dù vậy, mọi người vẫn băn khoăn về bước đi tiếp theo của Disney.

Disney nổi tiếng về việc nắm giữ tài sản trí tuệ trị giá hàng tỷ USD của mình. Họ đã từng từ chối thỉnh cầu của phụ huynh để khắc Winnie the Pooh lên bia mộ đứa con sơ sinh của mình. Một chi nhánh của Disney cũng từng tính phí một hội phụ huynh-giáo viên của một trường công lập 250 USD khi chiếu phim Vua sư tử tại một buổi gây quỹ.

Chuột Mickey từng suýt hết hạn bản quyền, nhưng Disney đã nhanh chóng vận động thành công một đạo luật mà các nhà phê bình gọi là “Đạo luật bảo vệ chuột Mickey”, mở rộng thời hạn bản quyền cho các tập đoàn lên tối đa 95 năm sau khi tác phẩm gốc được xuất bản.

Phiên bản màu sắc của chuột Mickey vẫn thuộc sở hữu của Disney

Những người phản đối luật coi đây là một phương pháp để các tập đoàn và những người thừa kế của người sáng tạo kiếm tiền từ sản phẩm chứ không phải để khuyến khích sự sáng tạo.

Vì vậy, liệu lần này sẽ có một Đạo luật bảo vệ chuột Mickey khác?

Khi những bộ phim kinh điển của Disney từ những năm 1930 như Snow White gần như đã thuộc phạm vi công cộng, gã khổng lồ ngành giải trí có thể bắt tay vào một chiến dịch khác tác động tới quốc hội để giữ cho bản quyền của họ không hết hạn.

Lần vận động trước đã để lại nhiều tranh cãi, và chắc chắn lần này sẽ là một trận chiến khó khăn hơn. Một số nhà lập pháp bảo thủ đã sẵn sàng trả đũa công ty, trong khi thượng nghị sĩ Josh Hawley đã giới thiệu một dự luật vào năm ngoái giới hạn các biện pháp bảo vệ bản quyền có hiệu lực hồi tố trong 56 năm đối với các tập đoàn lớn.

Ngay cả sau khi bản quyền hết hạn, Disney vẫn sẽ có các công cụ khác, bao gồm cả nhãn hiệu cho các nhân vật của mình — vì vậy những người đứng sau các dự án độc lập sử dụng hình ảnh các nhân vật này vẫn phải đảm bảo rằng khán giả sẽ không liên hệ tác phẩm của họ tới Disney.

Disney không phải là hãng phim duy nhất chịu ảnh hưởng, vì các đợt hết hạn bản quyền sắp tới sẽ bao gồm nhiều tác phẩm điện ảnh nổi tiếng. Kho tàng phim từ Thời kỳ Hoàng kim của Hollywood nắm giữ, như Warner Bros. và MGM (thuộc sở hữu của Amazon), có thể sớm trở thành tài sản của công chúng.