"Dính" tranh chấp, nợ nần, “số phận” dự án yếu kém ngành công thương phải “định đoạt” tại… tòa!

Đề cập tới xử lý pháp lý các dự án yếu kém ngành công thương, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ nhấn mạnh: Nếu hết năm 2019 không đàm phán xong các vướng mắc về hợp đồng EPC, Chính phủ đồng ý theo đề nghị của từng đơn vị chuyển qua cơ chế tòa án hay trọng tài quốc tế phán xử.

Chiều ngày 6/9, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ - Trưởng Ban Chỉ đạo của Chính phủ về xử lý tồn tại, yếu kém của 12 dự án, nhà máy ngành công thương - chủ trì cuộc họp đánh giá tiến độ công việc của các bộ, ngành và các tập đoàn, tổng công ty liên quan. Có 11/12 dự án, nhà máy được chuyển giao về Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp (UBQLVNN), Nhà máy bột giấy Phương Nam vẫn do Tổng công ty Giấy, Bộ Công Thương quản lý.

Bế tắc, sắp phá sản

Các khó khăn tập trung ở 3 nhóm vấn đề: Xử lý dứt điểm vướng mắc pháp lý để quyết toán hợp đồng thiết kế, cung cấp thiết bị và thi công (EPC) và quyết toán toàn bộ dự án; Cơ cấu lại các khoản nợ, trích giãn khấu hao, điều chỉnh lãi suất vay; Xây dựng phương án thoái vốn. Hiện 7 dự án vướng mắc tranh chấp hợp đồng EPC chưa được giải quyết, một số dự án không dàn xếp được phải đưa ra trọng tài quốc tế phân xử trong thời gian tới.

Ông Nguyễn Phú Cường - Chủ tịch Hội đồng thành viên Tập đoàn Hoá chất Việt Nam (Vinachem) - cho biết, với 3 nhà máy sản xuất phân bón (đạm Ninh Bình, Dự án mở rộng sản xuất đạm Hà Bắc, dự án DAP2 Lào Cai), Tập đoàn đã chuẩn bị hồ sơ pháp lý, khi có ý kiến của Chính phủ thì sẽ khởi kiện tổng thầu ra tòa hoặc đưa ra Trung tâm Trọng tài quốc tế phân xử.

Dự án mở rộng Nhà máy đạm Hà Bắc 3 năm liền chạy công suất đạt 93%. Năm nay, giá đạm thấp nhưng vẫn cao hơn biến phí 1.000 đồng/kg, dôi ra 250 tỷ đồng. Còn Nhà máy đạm Ninh Bình trong nửa đầu năm 2019 đã vượt kế hoạch sản xuất năm 2018 và tiêu thụ 100% khối lượng.

Tuy nhiên, ông Cường cho biết Vinachem vẫn phải trả nợ thay cho các dự án, nhà máy này, như nhà máy đạm Ninh Bình là hơn 700 tỷ đồng từ đầu năm tới nay.

Ông Cường đề nghị ngân hàng thương mại tiếp tục cho vay lưu động có lãi suất thấp hơn và khoanh nợ để các dự án, nhà máy này tiến triển hơn.

Đối với dự án mở rộng Nhà máy Gang thép Thái Nguyên giai đoạn 2, ông Nghiêm Xuân Đa - Chủ tịch Hội đồng thành viên Tổng công ty Thép Việt Nam - thông tin, không thể đàm phán giải quyết được vướng mắc hợp đồng EPC với nhà thầu MCC để tiếp tục dự án.

Ba dự án: Nhà máy là Ethanol Quảng Ngãi, Ethanol Phú Thọ và Công ty đóng tàu Dung Quất cũng chưa tìm được tiếng nói chung với nhà thầu về phương án giải quyết tranh chấp và giải pháp xử lý cuối cùng.

Ông Lê Mạnh Hùng - Tổng Giám đốc Tập đoàn Dầu khí quốc gia (PVN) - cho hay, Ethanol Phú Thọ chỉ còn phương án duy nhất là giải thể, phá sản nhưng chỉ có hiệu lực khi có phán quyết của tòa án đối với vụ án hình sự xảy ra ở đơn vị này. Về tài chính, các dự án của Vinachem mặc dù đã tái hoạt động hiệu quả nhưng tiếp tục gặp khó khăn về vay vốn lưu động để phục vụ sản xuất kinh doanh, vì thỏa thuận với ngân hàng thương mại “thu về 10 phần và chỉ cho vay lại 9 phần” sau mỗi chu kỳ sản xuất.

Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Đặng Thái Sơn - cho rằng: Mức lãi suất mà ngân hàng thương mại cho vay các dự án yếu kém là “ưu đãi lớn nhất” so với các dự án, doanh nghiệp khác. Về việc phân loại nhóm nợ để tiếp tục cho vay, theo ông Sơn, chỉ còn cách Chính phủ ra Nghị quyết cho phép các ngân hàng giữ nguyên nhóm nợ đối với các dự án, nhà máy thì mới triển khai được.

Sẽ định đoạt “số phận” các dự án tại tòa

Trên cơ sở báo cáo và kiến nghị từ phía các tập đoàn, tổng công ty, ông Nguyễn Hoàng Anh - Chủ tịch UBQLVNN - nhấn mạnh, việc xử lý các dự án, nhà máy càng trở nên cấp thiết vì càng để lâu nhà nước càng mất vốn. Với các dự án, nhà máy này còn có nguy cơ âm và mất hết vốn chủ sở hữu.

Đề cập tới xử lý các vướng mắc pháp lý, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ nhấn mạnh nếu hết năm 2019 mà không đàm phán xong các vướng mắc về hợp đồng EPC thì Chính phủ đồng ý theo đề nghị của từng đơn vị chuyển qua cơ chế tòa án hay trọng tài quốc tế phán xử.

“Nhưng tinh thần chung là ưu tiên hòa giải, thương lượng, chia sẻ lẫn nhau, hạn chế thấp nhất vấn đề khiếu kiện. Đồng thời, thống nhất quan điểm việc khởi kiện hay không là công việc của tập đoàn, tổng công ty.” - Phó Thủ tướng nêu rõ.

Phó Thủ tướng đề nghị Bộ Tài chính và NHNN tiếp tục chỉ đạo các đơn vị liên quan về cung cấp tín dụng theo nguyên tắc thị trường, theo quy định của pháp luật về giãn khấu hao, để các dự án, nhà máy dùng để trả nợ.

Phó Thủ tướng cũng đồng tình cho phép chuyển đổi công ty TNHH 2 TV Thép Việt-Trung thành công ty cổ phần để huy động vốn dễ hơn, báo cáo Chính phủ chỉ đạo các cơ quan thống nhất xử lý vấn đề thuế xuất khẩu cho doanh nghiệp nói chung, trong đó có công ty thép Việt - Trung.

Đối với dự án mở rộng Nhà máy Gang thép Thái Nguyên giai đoạn 2, Phó Thủ tướng yêu cầu UBQLVNN trình Chính phủ chủ trương cho phép thực hiện cáo bạch các vấn đề vướng mắc liên quan thoái vốn của Tissco và cho phép thoái vốn ra khỏi dự án. Đối với dự án Nhà máy Ethanol Dung Quất, Phó Thủ tướng đồng ý PVN có thể sử dụng vốn thông qua Đại hội cổ đông để quyết định tiếp tục triển khai dự án.

Bộ Công Thương sớm có văn bản gửi Kiểm toán Nhà nước để thẩm định lại giá trị của Nhà máy bột giấy Phương Nam để tiếp tục bán đấu giá. Đồng thời, tính tiếp phương án xử lý khi đấu giá tiếp tục không thành công.

Lãnh đạo Chính phủ đồng ý đưa Nhà máy DAP 1-Hải Phòng ra khỏi danh sách 12 dự án nhà máy yếu kém vì các kết quả khả quan trong thời gian qua để giúp đơn vị này phát triển.