Điều tra giá thành sách giáo khoa cao hơn với khả năng chi trả của người lao động

Sáng 30/6, Bộ Công an tổ chức họp báo thông báo tình hình, kết quả công tác công an sáu tháng đầu năm 2023. Thiếu tướng Nguyễn Văn Thành - phó cục trưởng Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu (C03, Bộ Công an) cho biết, vấn đề giá sách giáo khoa, sách giáo khoa giả nhiều năm qua gây bức xúc, nhiều ý kiến trái chiều trong xã hội. Trước vấn đề này, Bộ Công an đã giao C03 vào cuộc điều tra.

Sau khi vào cuộc điều tra, C03 đã chủ động đấu tranh sai phạm trong sách giáo khoa lậu, giá sách, lợi ích nhóm liên quan đến phát hành sách.

Đến tháng 2/2023, C03 đã khởi tố vụ án vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng, đồng thời khởi tố Nguyễn Đức Thái - nguyên chủ tịch hội đồng thành viên Nhà xuất bản Giáo Dục Việt Nam, cùng các đồng phạm.

Dẫn lời Tuổi trẻ, Thiếu tướng Thành cho hay: "Sau khi khởi tố, chúng tôi nhận được kết luận của thanh tra. Chúng tôi cũng khởi tố sai phạm liên quan đến khâu giá thành. Còn việc phát hành các bộ sách, trong đó có tài liệu tham khảo cũng đang được mở rộng điều tra. Chúng tôi tập trung làm rõ vấn đề giá thành sách giáo khoa hiện nay theo dư luận là cao hơn với khả năng chi trả của người lao động".

Trước đó, Thanh tra Chính phủ đã công bố kết quả thanh tra về sách giáo khoa. Theo đó, từ năm 2014 đến hết tháng 8/2019, 73/193 cuốn sách giáo khoa học sinh có thể viết vào sách đã được in, phát hành và bán hơn 303 triệu bản.

Trường hợp tính 65% giá sách giáo khoa có các trang học sinh có thể viết vào không dùng lại được, gây lãng phí cho gia đình học sinh và xã hội số tiền tạm tính là hơn 2.374 tỷ đồng.

Cơ quan thanh tra cũng chỉ rõ Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành văn bản về sách bài tập do nhà xuất bản tổ chức biên soạn, gây nhầm lẫn cho học sinh, phụ huynh rằng sách bài tập được nhà xuất bản biên soạn cũng là tài liệu bắt buộc phải mua. Từ đó, dẫn đến thực tiễn hầu hết gia đình khi mua sách giáo khoa đều mua sách bài tập kèm theo do nhà xuất bản phát hành.

Thanh tra Chính phủ kết luận việc xác định nhu cầu sản xuất của nhà xuất bản không sát thực tế nên lượng hàng tồn kho lớn, chủ yếu là giấy in, làm tăng chi phí lãi vay dẫn đến giảm hiệu quả sử dụng vốn.

Việc lựa chọn nhà thầu in sách giáo khoa của nhà xuất bản cũng chưa đúng quy định. Nhà xuất bản sử dụng giấy in chất lượng thấp, thấp hơn định lượng giấy in sách thường theo tiêu chuẩn quốc gia.

Từ trước năm 2014 và trong giai đoạn từ 2014 - 2019, nhà xuất bản chỉ thu thập báo giá của một số ít nhà thầu cung cấp giấy in.

Đáng chú ý, Công ty cổ phần giấy Phùng Vĩnh Hưng được lựa chọn cung cấp chiếm 83,1% số lượng giấy của nhà xuất bản, tương ứng số tiền hơn 1.890 tỉ đồng.

Kiểm tra xác suất một hợp đồng giấy in cho thấy giá giấy của công ty này bán cho nhà xuất bản cao bình quân gấp khoảng 1,7 lần giá giấy công ty này nhập khẩu trực tiếp, tương ứng số tiền chênh lệch hơn 210 tỷ đồng.