Điều khoản "nổi dậy" và cuộc đua cấm ông Donald Trump tranh cử

Các thẩm phán Tòa án Tối cao ở bang Minnesota - Mỹ hôm 2-11 hoài nghi về việc các bang có thẩm quyền ngăn chặn cựu Tổng thống Donald Trump tham gia cuộc bầu cử tổng thống năm 2024.

Công tố viên đại diện cho cử tri bang Minnesota đã kiện ông Trump, ứng viên hàng đầu cho đề cử tổng thống của Đảng Cộng hòa vào năm 2024, nhằm loại ông khỏi cuộc bỏ phiếu của bang dựa theo điều khoản "nổi dậy" trong Tu chính án thứ 14 của Hiến pháp Mỹ.

Theo tờ Newsweek, Tu chính án 14 được thông qua vào năm 1868, với nội dung được mọi người biết đến chủ yếu là cung cấp quyền công dân và bảo vệ quyền bình đẳng theo pháp luật cho bất kỳ ai sinh ra hoặc nhập quốc tịch Mỹ.

Tuy nhiên, Khoản 3 của Tu chính án 14 cũng mở ra một phương thức bãi miễn quan chức đương nhiệm nếu họ tham gia vào một "cuộc nổi dậy hoặc nổi loạn" chống lại nước Mỹ. Ông Trump bị cáo buộc kích động nổi loạn trong cuộc bạo loạn tại Quốc hội Mỹ năm 2021.

Một số thẩm phán cho biết những vấn đề về tư cách hợp lệ tham gia cuộc bỏ phiếu nên được giải quyết ở cơ quan có thẩm quyền là Quốc hội Mỹ chứ không phải ở các bang.

Theo đài CBS News, các quan chức bang đang yêu cầu tòa án đưa ra quyết định nhanh chóng do cuộc bầu cử sơ bộ tổng thống ở bang Minnesota chỉ còn 4 tháng nữa.

Ông David Schultz, giáo sư khoa học chính trị tại Trường ĐH Hamline, cho biết chưa bao giờ có vụ kiện như thế được đưa ra tranh luận trong lịch sử nước Mỹ. Giáo sư này cho biết thêm cũng có những hoài nghi về việc điều khoản "nổi dậy" có áp dụng cho các cựu tổng thống hay không.

Trong khi đó, theo luật sư đại diện của ông Trump là Nicholas Nelson, vai trò của các bang trong việc xác định tư cách hợp lệ của ứng viên tổng thống chỉ giới hạn ở "những yêu cầu xử lý cơ bản", chẳng hạn như xác định xem họ có đáp ứng yêu cầu về độ tuổi hay không. Ông Nelson cũng cảnh báo về khả năng hỗn loạn tiềm tàng nếu các bang có quyết định khác nhau về vấn đề này.

Các luật sư của ông Trump cũng đưa ra một số lập luận chính rằng luật ở bang Minnesota và liên bang không cho phép các tòa án loại ông Trump khỏi cuộc bỏ phiếu và điều khoản "nổi dậy" cũng không áp dụng cho các tổng thống. Đội ngũ pháp lý của ông Trump đề nghị tòa bãi bỏ vụ kiện.

Tại bang Colorado cùng ngày, các luật sư của ông Trump cũng tiếp tục lập luận rằng vụ việc xảy ra ở Quốc hội không phải là một cuộc nổi dậy và ông Trump không chịu trách nhiệm về việc đó.

Thep AP, vụ kiện ở Minnesota và Colorado nằm trong số nhiều vụ kiện được trình lên tòa án khắp nước Mỹ nhằm cấm ông Trump tham gia các cuộc bỏ phiếu cấp bang vào năm 2024 vì sự liên quan của ông trong cuộc tấn công vào Quốc hội ngày 6-1-2021.