Điều hành kinh tế qua một con số "gây ám ảnh"

Trả lời chất vấn tại QH chiều 8/6, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng vẫn còn nhắc lại một con số đặc biệt. Bà nói: “… cá biệt có năm tăng trưởng tín dụng của toàn hệ thống lên đến 53,8%”.

Tỷ lệ tăng trưởng tín dụng điên rồ nêu trên xảy ra năm 2007, cách đây 15 năm, và gây ám ảnh qua nhiều nhiệm kỳ. Nhưng con số đó từng được báo cáo không thật.

Năm đó, NHNN đặt mục tiêu tăng trưởng tín dụng 18-22%. Đến kỳ họp QH cuối năm, họ báo cáo tăng trưởng tín dụng tăng 34%, cao hơn so với mục tiêu.

Song, có một người không tin con số báo cáo. Đó là Vụ trưởng Vụ Tài chính Tiền tệ, MPI, ông Lê Quốc Lý. Sau khi kiểm tra, tính toán, ông Lý phát hiện con số này cao hơn nhiều và báo cáo với xếp, ông Võ Hồng Phúc. Về phần mình, ông Phúc đã đưa tăng trưởng tín dụng năm 2007 là 57,53% vào báo cáo của CP tháng 2/2008.

Lý giải ngành ngân hàng không kiểm soát được con số đó, ông Lê Xuân Nghĩa từng giải thích: “Hồi đó không có core banking nên NHNN rất khó biết được các ngân hàng thương mại cho vay bao nhiêu...”.

Song, mọi chuyện chưa dừng lại. Đến năm 2009, tăng trưởng tín dụng lại vọt lên 36%. Cộng với gói kích cầu 8 tỷ đô, bao gồm gói hỗ trợ lãi suất 1 tỷ đô, năm 2008, các yếu tố như tăng trưởng tín dụng quá cao, đầu tư công và đầu tư của dnnn nở rộ, thiếu hiệu quả, bong bóng tài sản phình to,… đã làm nền kinh tế ngập trong tiền, khuấy đảo cơn cuồng nộ bất ổn kinh tế vĩ mô, lạm phát kéo dài mãi không thôi.

(Các con số đó thể hiện năng lực, bản lĩnh của thống đốc nhiệm kỳ đó như thế nào).

Kể lại câu chuyện này để thấy, số liệu thống kê quan trong ra sao trong điều hành kinh tế. Bắt sai bệnh, dù nhẹ, thì uống thuốc tiên cũng không cứu được, đừng nói là trọng bệnh.

Sáu tháng đầu năm 2022, CPI bình quân tăng vỏn vẹn 2,44%, lạm phát cơ bản tăng 1,25% so với cùng kỳ năm trước. Đây là con số cực kỳ bất thường khi đặt cạnh các con số khác.

Ví dụ, đặt cạnh giá tiền đồng. Lãi suất huy động ở không ít ngân hàng thương mại đã vọt lên quanh 7-7,3%; lãi suất cho vay đã tăng lên đến 10-12% ở một số ngân hàng, chưa kể 2-3% chi ngoài.

Các mức lãi suất huy động và cho vay như thế kia thì khác gì tát vỡ mặt lạm phát có 1,25%!!! Thông thường, lãi suất huy động cao hơn lạm phát, nôm na là 3%, để đảm bảo ngân hàng thương mại hoạt động. Lạm phát thấp qua hay là ngành ngân hàng ăn hết cả phần thiên hạ mà lãi suất cao vọt vậy?

Còn rất nhiều các con số khác vạm vỡ, khổng lồ mà được đặt cạnh thì CPI và lạm phát sẽ như trẻ sơ sinh.

Từ năm 2021, GDP được điều chỉnh tăng hơn 25%. Với lời giải thích là do tăng thêm bảy chục ngàn doanh nghiệp, GDP mới đã trở thành nỗi ngoài nghi chưa bao giờ dứt.

Song, nó có tác động ngay lập tức. Ví dụ, tỷ lệ dư nợ tín dụng trên GDP đã co lại từ mức 182% xuống còn 124%. Bên cạnh đó, hàng loạt các chỉ tiêu pháp lệnh khác gắn với GDP như nợ công, nợ chính phủ, nợ nước ngoài,… đã trở nên đẹp lấp lánh.

Nhưng GDP thì ảo, còn các con số trên là tiền tươi, thóc thật.

Căn cứ vào ảo mà điều hành thật thì rõ ràng không thể tránh được tai họa.

Trả lời TT, TS Phạm Thế Anh cho rằng, con số lạm phát 6 tháng tăng 2,44% so với cùng kỳ năm trước “không phản ánh đúng giá cả thực tế”.

"Khi con số thống kê không đúng, không sát thực tế, không phản ánh đúng giá cả đời sống hiện tại, không có giá trị tham khảo. Con số này cũng không giúp nhà hoạch định chính sách đưa ra quyết sách phù hợp, thậm chí còn làm xấu đi khả năng hoạch định chính sách của các cơ quan nhà nước".