Điều gì sẽ xảy ra khi dòng tiền gửi rời khỏi các ngân hàng nhỏ?

Cuộc khủng hoảng trong ngành ngân hàng Mỹ đã khiến một lượng lớn tiền gửi dịch chuyển từ các ngân hàng khu vực quy mô nhỏ sang các ngân hàng lớn. Các chuyên gia cảnh báo, xu hướng này nếu kéo dài, có thể gây ra những tác động nghiêm trọng đến nền kinh tế Mỹ.

Dòng tiền gửi dịch chuyển khỏi các ngân hàng nhỏ

Reuters trích dẫn các số liệu vừa được Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) công bố cho thấy, trong tuần kết thúc vào ngày 15-3, tức là ngay sau sự sụp đổ của Silicon Valley Bank (SVB), số tiền gửi tại các ngân hàng có quy mô nhỏ tại Mỹ đã giảm mạnh 119 tỉ đô la, xuống còn 5.460 tỉ đô la.

Mức giảm này cao gấp hơn hai lần mức giảm kỷ lục trước đó, và là cú lao dốc mạnh nhất tính theo phần trăm tổng số tiền gửi kể từ tuần kết thúc vào ngày 16-3-2007. Cùng trong giai đoạn này, số tiền gửi tại các ngân hàng lớn của Mỹ đã tăng 67 tỉ đô la, lên 10.740 tỉ đô la.

Trước đó, trong một báo cáo khác, các chuyên gia phân tích của JPMorgan Chase ước tính các ngân hàng Mỹ “dễ bị tổn thương nhất” có thể đã mất tổng cộng 1.000 tỉ đô la tiền gửi kể từ năm ngoái, trong đó, một nửa số tiền bị rút ra trong tháng 3-2023 sau sự sụp đổ của SVB.

Theo nhóm chuyên gia phân tích, đứng đầu là Nikolaos Panigirtzoglou, trong số này một nửa đã được chuyển đến các quỹ thị trường tiền tệ của chính phủ, trong khi nửa còn lại đổ vào các ngân hàng lớn của Mỹ.

Theo tỉ phú Marc Lasry, đồng sáng lập Avenue Capital Group, ngay cả khi rủi ro phá sản của một ngân hàng khu vực là nhỏ, nhiều người gửi tiền vẫn coi việc chuyển tiền của họ tới các ngân hàng lớn tại Phố Wall là cần thiết, trong trường hợp Fed không áp dụng các biện pháp bảo đảm tiền gửi.

Điều này đặc biệt quan trọng đối với các doanh nghiệp nhỏ, có các khoản tiền gửi trị giá ít nhất 200 triệu đô la tại các ngân hàng khu vực, vốn không được bảo hiểm bởi Tập đoàn Bảo hiểm tiền gửi liên bang.

“Không có nhiều lợi ích khi giữ tiền của bạn trong một ngân hàng quy mô nhỏ”, ông Lasry cho biết. “Ngay cả khi ngân hàng đó hoạt động rất tốt, về bản chất, đó không phải là một trong những ngân hàng có thể khiến Fed lo lắng về rủi ro hệ thống và cảm thấy cần phải ra tay hỗ trợ.

Nỗ lực trấn an người gửi tiền

Trước nguy cơ dòng vốn ồ ạt tháo chạy khỏi các ngân hàng khu vực, các quan chức, giám đốc điều hành các ngân hàng và những lãnh đạo đại diện ngành đang cố gắng trấn an dư luận, rằng hệ thống tài chính vẫn an toàn và việc chuyển tiền đến các ngân hàng lớn là không cần thiết.

“Tình hình đang dần lắng dịu”, ông Scott Anderson, Giám đốc điều hành Ngân hàng Zions có trụ sở tại bang Utah với tổng tài sản trị giá 90 tỉ đô la cho biết. Ông Anderson và ba giám đốc điều hành ngân hàng nhỏ đã cùng xuất hiện trong một phiên thảo luận có tên gọi “Góc nhìn từ Phố Chính (Main Street)”, trong đó, mỗi người đều khẳng định, không nhận thấy tiền gửi bị rút khỏi ngân hàng của mình.

Những thông điệp tương tự cũng được đưa ra bởi Camden Fine, cựu Chủ tịch của Cộng đồng Ngân hàng Độc lập Mỹ. Ông cho biết: “Tôi đã nói chuyện với ít nhất ba chục giám đốc điều hành ngân hàng cộng đồng trên khắp nước Mỹ, từ các ngân hàng có tài sản trị giá 500 triệu cho tới 10 tỉ đô la. Mọi người đều nói vẫn nhận được tiền gửi vào ngân hàng của mình, và cảm thấy bối rối trước thông tin về làn sóng rút tiền từ các ngân hàng nhỏ để chuyển sang các ngân hàng lớn”.

Trong khi đó, các ngân hàng lớn bao gồm Bank of America, Citigroup, Wells Fargo và JPMorgan Chase cũng tránh để tình hình trầm trọng thêm bằng việc yêu cầu các nhân viên không tiếp cận khách hàng gửi tiền tại các ngân hàng đang phải đối mặt với sức ép.

Trong một bản ghi nhớ gửi tới các nhân viên, Giám đốc điều hành Wells Fargo, Mary Mack tuyên bố “chúng ta không nên tham gia vào bất kỳ hoạt động nào có thể bị coi là lợi dụng tình hình hiện tại để gây bất lợi cho người khác”.

“Tình hình đang ổn định”, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen cho biết trong một tuyên bố hồi đầu tuần trước, đồng thời nêu bật tầm quan trọng của việc duy trì sự ổn định tại các ngân hàng khu vực.

Đáng chú ý, trong một tuyên bố đưa ra hôm 23-3, bà Mỹ Janet Yellen cho biết có thể áp dụng lại các động thái khẩn cấp liên bang, đã được dùng để hỗ trợ các khách hàng gửi tiền ở SVB và Signature Bank, trong tương lai nếu cần thiết.

Theo CNBC, đây có thể coi là sự thay đổi đáng kể so với tuyên bố trước đó, được chính bà Yellen đưa ra ngày 22-3 trong buổi điều trần trước Thượng viện Mỹ. Khi đó, giá cổ phiếu của nhóm ngân hàng địa phương đã giảm mạnh sau khi bà Yellen cho biết Bộ Tài chính Mỹ chưa cân nhắc kế hoạch bảo hiểm cho tất cả tiền gửi ở các ngân hàng tại Mỹ mà chưa có sự đồng thuận của Quốc hội.

Những hệ lụy khi làn sóng rời bỏ ngân hàng khu vực lan rộng

Theo tỉ phú Nelson Peltz, đồng sáng lập của Trian Fund Management, việc khách hàng rút tiền từ các ngân hàng nhỏ hơn và gửi số tiền đó vào một số ngân hàng lớn nhất tại Phố Wall là một “tình huống rất nguy hiểm”, nếu tình hình không sớm được kiểm soát, nền kinh tế Mỹ sẽ phải đối mặt với những rủi ro lớn.

Financial Times dự báo cú sốc này sẽ khiến các ngân hàng khu vực, từng đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự bùng nổ của các doanh nghiệp nhỏ sau đại dịch, bị hạn chế hơn nhiều về khả năng và mức độ sẵn sàng cho vay. Các ngân hàng sẽ có xu hướng thận trọng hơn, tìm cách giữ nhiều tiền mặt hơn như một biện pháp phòng vệ, bất kể sự ổn định của tiền gửi, hay khả năng tiếp cận thanh khoản từ Fed.

Lĩnh vực bất động sản vốn đang gặp khó khăn do các đợt tăng lãi suất của Fed, được dự báo sẽ gặp nhiều thách thức hơn cả, bởi tại Mỹ, các ngân hàng khu vực đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc cho vay đối với các dự án bất động sản thương mại.

Theo dữ liệu của Fed, các ngân hàng nằm ngoài nhóm 25 ngân hàng có giá trị tài sản lớn nhất nước Mỹ, hiện chỉ chiếm gần 40% tổng số khoản cho vay của toàn ngành. Tuy nhiên, nhóm này lại chiếm khoảng hai phần ba số khoản cho vay bất động sản thương mại, trong đó bao gồm 70% số khoản vay xây dựng và phát triển đất đai, hơn 90% số khoản vay được đảm bảo bằng đất nông nghiệp.

Đối với nhóm các doanh nghiệp nhỏ và vừa, ảnh hưởng của các ngân hành khu vực là rất quan trọng. Theo một cuộc khảo sát các ngân hàng do Tập đoàn Bảo hiểm tiền gửi liên bang thực hiện trong các năm 2016 và 2017, gần 80% các ngân hàng có tài sản dưới 10 tỉ đô la cho biết “phần lớn” các khoản vay thương mại và công nghiệp của họ là dành cho các doanh nghiệp nhỏ.

Chuyên gia kinh tế Daniil Manaenkov tại Đại học Michigan nhận định, xu hướng này nếu kéo dài có thể tác động xấu đến nền kinh tế Mỹ. “Tín dụng sẽ trở nên đắt đỏ hơn. Một số dự án đầu tư có thể sẽ bị trì hoãn, dẫn đến việc tuyển dụng lao động ít hơn”.

Torsten Slok, Kinh tế trưởng tại Apollo Global Management, một công ty cổ phần tư nhân, cũng cảnh báo người tiêu dùng sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức lớn. “Nếu đột nhiên việc vay mua ô tô, vay tiêu dùng, thế chấp bất động sản thương mại trở nên khó khăn hơn nhiều chỉ vì các ngân hàng khu vực có xu hướng thận trọng hơn, nhiều người tiêu dùng sẽ đối mặt với rủi ro, không thể có đủ nguồn tài chính để mua thứ mình cần”.

Do vậy, theo chuyên gia Slok, việc các ngân hàng địa phương giảm cho vay có thể khiến nền kinh tế Mỹ rơi vào suy thoái từ giữa năm nay. Trước đó, khi vụ sụp đổ của SVB chưa xảy ra, bản thân ông từng kỳ vọng vào kịch bản “không hạ cánh”, nghĩa là nền kinh tế Mỹ sẽ tiếp tục tăng trưởng, bất chấp các dấu hiệu giảm tốc.

“Tuy nhiên, với việc có thêm những rủi ro liên quan đến nhóm ngân hàng nhỏ và vừa, nền kinh tế Mỹ hiện đang hướng tới một cuộc hạ cánh cứng, hoặc một cuộc suy thoái đau đớn”, chuyên gia Slok kết luận.