Đề xuất tăng thuế xuất khẩu vàng nữ trang: “Bóp nghẹt” doanh nghiệp

Nhiều chuyên gia cho rằng việc tăng thuế xuất khẩu vàng nữ trang từ 0% lên 2% như Bộ Tài chính dự kiến sẽ khiến doanh nghiệp không thể xuất khẩu mặt hàng này.

Bộ Tài chính đang dự thảo Nghị định sửa đổi bổ sung một số điều của Nghị định số 57/2020/NĐ-CP ngày 25/5/2020 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 122/2016/NĐ-CP ngày 1/9/2016 về Biểu thuế xuất khẩu, Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi, Danh mục hàng hóa và mức thuế tuyệt đối, thuế hỗn hợp, thuế nhập khẩu ngoài hạn ngạch thuế quan.

Theo quy định tại Nghị định số 57/2020/NĐ-CP, mức thuế xuất khẩu áp dụng đối với mặt hàng vàng có hàm lượng vàng dưới 95%, chưa gia công hoặc ở dạng bản thành phần, hoặc ở dạng bột; đồ trang sức và các bộ phận của đồ trang sức, đồ kỹ nghệ và bộ phận của đồ kỹ nghệ bằng vàng, các sản phẩm khác bằng vàng (nhóm 71.13, 71.14, 7.15) có thuế xuất khẩu là 0%.

Các mặt hàng trên nếu có hàm lượng vàng trên 95% có thuế xuất khẩu 2% nếu đáp ứng các điều kiện quy định tại khoản 3 Điều 4 Nghị định số 122/2016/NĐ-CP.

Căn cứ khoản 3 Điều 4 Nghị định số 122/2016/NĐ-CP ngày 1/9/2016 của Chính phủ, mặt hàng đồ trang sức và các bộ phận rời của đồ trang sức bằng vàng (thuộc nhóm hàng 71.13), đồ kỹ nghệ và các bộ phận rời của đồ kỹ nghệ bằng vàng (thuộc nhóm hàng 71.14) và các sản phẩm khác bằng vàng (thuộc nhóm hàng 71.15) chỉ được áp dụng mức thuế suất thuế xuất khẩu 0% nếu đáp ứng các điều kiện quy định tại khoản 3 Điều 4 Nghị định số 122/2016/NĐ-CP.

Để quản lý mặt hàng vàng, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 24/2012/NĐ-CP ngày 3/4/2012 quy định về quản lý hoạt động kinh doanh vàng. Hiện nay, Nhà nước độc quyền xuất khẩu vàng nguyên liệu, nhập khẩu vàng nguyên liệu. Các công ty không được phép xuất khẩu vàng nguyên liệu, chỉ được xuất khẩu vàng, mỹ nghệ, vàng trang sức theo Giấy phép đăng ký kinh doanh.

Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan, hiện nay các doanh nghiệp xuất khẩu chủ yếu khai báo mặt hàng xuất khẩu là vàng mỹ nghệ các loại, hàm lượng vàng dưới 95%, mã hàng 7114.19.00.90, thuế xuất khẩu là 0%.

"Trong quá trình thực hiện thời gian vừa qua, theo báo cáo của cơ quan hải quan, tiêu chuẩn giữa các mặt hàng có thuế suất 0% và 2% rất khó phân biệt nên việc tính thuế đều căn cứ theo khai báo của doanh nghiệp, cơ quan hải quan không có đủ cơ sở để kiểm tra", Bộ Tài chính cho biết.

Để khắc phục những vướng mắc trên, dự thảo Nghị định gửi xin ý kiến thống nhất chung 1 mức thuế suất đối với mặt hàng vàng, không phân biệt theo hàm lượng vàng như hiện nay (tăng thuế xuất khẩu các mặt hàng vàng có hàm lượng vàng dưới 95% từ 0% lên 2%) và gộp dòng theo tên gọi mặt hàng theo đúng Danh mục thuế quan hài hòa ASEAN (AHTN) mà Việt Nam đã ký kết, không chia cụ thể theo hàm lượng vàng để đơn giản hóa Biểu thuế, tránh gian lận thương mại.

Theo Bộ Tài chính, đa số các bộ, ngành, UBND các tỉnh, thành phố nhất trí với đề xuất của Bộ Tài chính.

Theo Hiệp hội kinh doanh vàng, việc tăng thuế xuất khẩu vàng từ 0% lên 2% như Bộ Tài chính dự kiến sẽ khiến doanh nghiệp không thể xuất khẩu mặt hàng này.

Riêng Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đề nghị việc điều chỉnh mức thuế xuất khẩu đối với các mặt hàng này cần ở mức hợp lý để vừa tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động sản xuất, kinh doanh phát triển, vừa khắc phục được khó khăn thực tế phát sinh khi chia các mức thuế theo hàm lượng vàng.

VCCI đề nghị cân nhắc lại phương án tăng thuế với mặt hàng này do doanh nghiệp không đủ sức cạnh tranh với các doanh nghiệp nước ngoài.

“Bóp nghẹt thị phần của doanh nghiệp kinh doanh vàng”

Về vấn đề này, chuyên gia kinh tế, TS Ngô Trí Long cũng cho rằng trong bối cảnh hiện tại là các doanh nghiệp trong nước không được nhập khẩu vàng mà chỉ thu mua vàng nữ trang trôi nổi trong nước để tái chế. Đây là ngành nghề lao động tạo ra nguồn thu cho ngân sách, tạo công ăn việc làm cho thợ kim hoàn.

Do đó, nếu đề xuất này được thông qua sẽ bóp nghẹt thị phần của các doanh nghiệp kinh doanh vàng Việt Nam trên thị trường quốc tế. Nếu hạn chế xuất khẩu vàng nữ trang, không chỉ tác động đến công ăn việc làm của người dân, không tạo nguồn thu cho nhà nước, mà còn đi ngược với định hướng của Chính phủ là hướng đến nền kinh tế xuất khẩu. Trong khi đây là ngành mà Việt Nam có khả năng cạnh tranh rất cao.

Tổng giám đốc một doanh nghiệp kinh doanh vàng lớn tại TP HCM chia sẻ: Tăng thuế theo hình thức đánh đồng với các sản phẩm vàng nữ trang xuất khẩu như vậy sẽ ảnh hưởng rất lớn đến các doanh nghiệp. 2% trên giá trị xuất khẩu của một lô hàng vàng nữ trang là khoản thu rất lớn đối với doanh nghiệp.

Để dẫn chứng, vị Tổng giám đốc này nói: "Giả sử giá vàng nữ trang xuất khẩu là 50 triệu đồng lượng và lô hàng xuất khẩu có giá trị là 100 tỉ thì chỉ tính riêng tiền thuế 2% thì doanh nghiệp đã mất tới 2 tỉ đồng. Trong khi đó, mỗi lượng vàng nữ trang doanh nghiệp lời cao nhất là khoảng 500.000 đồng.

Vậy giờ đây, nếu tính thuế cao như vậy thì doanh nghiệp kinh doanh vàng chịu sao nổi. Chưa kể là vàng trong nước luôn cao hơn thế giới rất nhiều, cộng thêm thuế 2% thì chả còn doanh nghiệp nào xuất khẩu được nữa.

Mà không xuất khẩu được thì biết bao nhiêu vốn liếng mà doanh nghiệp vàng chót đầu tư vào hệ thống máy móc, thiết bị dây chuyền sản xuất, lò đúc, lò sấy… lên đến hàng triệu USD sẽ lại đắp chiếu mà thôi".

Theo tiết lộ của một chuyên gia trong ngành vàng, đề xuất tăng thuế xuất khẩu đối với vàng nữ trang chỉ là do sợ xuất khẩu vàng nữ trang nhiều như vậy mà lại để thuế 0% thì sợ thất thu thuế.

Tuy nhiên, thực tế việc xuất khẩu vàng nữ trang của Việt Nam chỉ diễn ra khi nào giá vàng trong nước thấp hơn thế giới. Nhìn lại biểu đồ giá vàng trong nước cho thấy phần lớn thời gian giá vàng nội đều chênh rất xa so với vàng ngoại.

Bên cạnh đó, dù không thu được thuế nhưng doanh nghiệp lại có thu về nguồn ngoại tệ dồi dào. Nhờ đó mà tỉ giá năm ngoái từ tháng 5 đến tháng 9 rất ổn định.

“Chưa kể, nếu quy định mức thuế xuất khẩu như dự kiến của Bộ Tài chính là 2% thì việc xuất khẩu chính ngạch của các doanh nghiệp sẽ không có và xuất khẩu lậu qua biên giới sẽ tăng mạnh và rất khó kiểm soát. Đồng thời cũng gây khó khăn cho việc điều hành chính sách tiền tệ do hành vi buôn lậu vàng qua biên giới”, vị chuyên gia cho biết thêm.