Đề xuất các giải pháp cấp bách hỗ trợ doanh nghiệp, tránh đứt gãy chuỗi sản xuất, cung ứng

Ngày 31/7, Ban Nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV) cùng các Hiệp hội doanh nghiệp đã có kiến nghị khẩn gửi Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, đề xuất một số giải pháp cấp bách hỗ trợ doanh nghiệp, hạn chế sự đứt gãy chuỗi sản xuất, cung ứng trong bối cảnh dịch Covid-19 diễn biến phức tạp.

Theo nhận định của ông Trương Gia Bình, Trưởng Ban IV, Phó Chủ tịch Hội đồng thành viên cải cách thủ tục hành chính, thời gian qua, quá trình triển khai một số nhóm giải pháp chống dịch đã bộc lộ những khía cạnh bất cập, khiến nhiều hoạt động sản xuất kinh doanh bị tê liệt, đẩy hàng loạt doanh nghiệp vào tình trạng phải đóng cửa, dừng hoạt động; có nguy cơ cao mất thị trường vào tay các nước đối thủ.

Về việc áp dụng mô hình “3 tại chỗ”, mục tiêu là để tạo lập các khu sản xuất an toàn, cách ly với nguy cơ dịch bệnh nhằm bảo vệ chuỗi sản xuất, cung ứng và duy trì việc làm cho người lao động. Tuy nhiên, nhiều nhà máy không đáp ứng được yêu cầu này đã phải tạm dừng sản xuất bởi không đủ khả năng tổ chức, thu xếp cơ sở vật chất phục vụ hàng nghìn lao động.

Mặc dù vậy, tại các tỉnh Bắc Giang, Bắc Ninh, mô hình này đã được vận hành tương đối hiệu quả, bằng sự tuân thủ nghiêm của doanh nghiệp và sự hỗ trợ sát sao của các cấp chính quyền.

Tại các tỉnh phía nam, số doanh nghiệp áp dụng “3 tại chỗ” cũng không ít vì đây là những khu công nghiệp trọng điểm, có vai trò rất lớn với các chuỗi sản xuất - xuất khẩu. Tuy nhiên, thông tin nhanh từ các doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng (Dệt may Việt Nam, Điện tử Việt Nam, Gỗ và Lâm sản Việt Nam, Chế biến Gỗ và Mỹ nghệ TP Hồ Chí Minh, Liên đoàn doanh nghiệp tỉnh Bình Dương,...) trong những ngày qua, đã xuất hiện sự đổ vỡ của mô hình “3 tại chỗ” ở một số nhà máy với các ca F0 xuất hiện liên tiếp và nhân lên nhanh chóng trong vài ngày.

Với năng lực y tế tại chỗ gần như bằng 0, trong khi hệ thống y tế địa phương quá tải, khâu xử lý các ca F0, F1 trong các nhà máy đang bị rối khiến doanh nghiệp và người lao động tâm lý bị ảnh hưởng.

Tại tỉnh Tiền Giang, khi doanh nghiệp đã đầu tư nhiều tỷ đồng thực hiện mô hình “3 tại chỗ” thì chính quyền tỉnh lại ra thông báo tạm dừng hoạt động sản xuất kinh doanh với các doanh nghiệp đang áp dụng "3 tại chỗ" trong khu, cụm công nghiệp kể từ ngày 5/8 khiến doanh nghiệp hết sức bị động, khó khăn.

Từ bài học này, Ban IV và các Hiệp hội xin đề xuất việc áp dụng mô hình “3 tại chỗ” nên tính toán thực hiện ở các địa phương tình hình dịch bệnh vẫn ở diện “kiểm soát được”. Như TP Hồ Chí Minh và các tỉnh phía nam, với mức độ lây lan mạnh, tại các nhà máy “3 tại chỗ” dù xét nghiệm nghiêm túc vẫn khiến doanh nghiệp gặp rủi ro, khả năng bùng phát bệnh rất cao.

Đi kèm thực hiện “3 tại chỗ”, một quy trình phối hợp công - tư chặt chẽ và giám sát nghiêm túc trong quá trình triển khai để phát hiện và ứng phó sớm mọi vấn đề phát sinh là hết sức cần thiết. Điều này giúp địa phương tính toán được nhu cầu y tế và các điều kiện cần thiết khác duy trì chống dịch, đồng thời giúp doanh nghiệp yên tâm vận hành công việc, không bị rơi vào tình cảnh một số nhà máy trở thành “chùm F0” như ở phía nam mấy ngày qua.

“Các địa phương yêu cầu doanh nghiệp thực hiện “3 tại chỗ” phải xây dựng và công bố công khai các phương án y tế, quy trình xử lý nhanh chóng trong trường hợp có F0 tại nhà máy “3 tại chỗ” và phổ biến trước, thảo luận trước với doanh nghiệp để phối hợp mọi nguồn lực ứng phó khi thực tiễn phát sinh”, ông Trương Gia Bình nêu rõ.

Các tỉnh phía nam có nhà máy “3 tại chỗ” xuất hiện F0, do lực lượng y tế địa phương quá tải, đề xuất Chính phủ giao Bộ Y tế chủ trì họp khẩn cấp với các tỉnh, bàn phương án giảm thiểu thiệt hại lớn nhất cho cả địa phương và doanh nghiệp.

Tình trạng lộn xộn, đứt gãy vận tải hàng hóa đã khá phổ biến thời gian qua, một phần xuất phát từ cách làm, cách hiểu và diễn giải quy định phòng, chống dịch hết sức khác nhau ở các địa phương. Văn bản chỉ đạo số 5187/VPCP-CN ngày 29/7 của Phó Thủ tướng Lê Văn Thành đã tháo gỡ nhiều khúc mắc lớn liên quan tình trạng này.

Tuy nhiên, chuỗi tiêu dùng và chuỗi xuất, nhập khẩu còn liên quan tới hoạt động của nhiều bộ phận khác. Vì thế, Ban IV và các hiệp hội kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo hoặc giao đầu mối các bộ ngành, địa phương, rà soát và áp dụng quy định, điều kiện đi lại thống nhất cho các nhóm nhân sự chuyên làm thủ tục xuất nhập khẩu, nhân viên cảng, nhân viên bốc xếp,... tương tự như nhóm vận chuyển hàng trong nội thành (shipper) vẫn đạt yêu cầu phòng chống dịch.

Ban IV cũng đề xuất Thủ tướng xem xét, đánh giá kỹ “quy trình vận tải an toàn - lái xe không tiếp xúc” mà Hiệp hội doanh nghiệp dịch vụ Logisitcs Việt Nam, Hiệp hội Vận tải Ô-tô Việt Nam đã kiến nghị, bởi việc sử dụng kết quả xét nghiệm (nhanh hay PCR) như giấy thông hành hiện nay, theo ý kiến nhiều chuyên gia y tế, là chưa đúng với bản chất của việc xét nghiệm, và tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Theo ông Mai Hữu Tín, Chủ tịch Liên đoàn doanh nghiệp tỉnh Bình Dương, hiện nay, thủ tục hỗ trợ người sử dụng lao động vay vốn để trả lương ngừng việc, trả lương phục hồi sản xuất đang có những quy định gây khó, khiến hầu hết doanh nghiệp không thể tiếp cận chính sách.

Cụ thể, yêu cầu doanh nghiệp “đã hoàn thành quyết toán thuế năm 2020 tại thời điểm đề nghị vay vốn”, nhưng theo quy định, doanh nghiệp có thể quyết toán thuế với chu kỳ 3-5 năm, không bắt buộc quyết toán từng năm. Đại dịch khiến doanh nghiệp khó khăn về tài chính, việc yêu cầu quyết toán thuế năm 2020 là quy định chưa hợp lý, đề xuất Chính phủ xem xét loại bỏ.

Theo Bộ Luật Lao động 2019, quy định số giờ làm thêm của người lao động trong 1 tháng không quá 40 giờ. Trong bối cảnh đại dịch có những giai đoạn bị phong tỏa, doanh nghiệp bị đình trệ hoạt động. Những lúc dịch ổn định, cả doanh nghiệp và người lao động đều mong muốn tận dụng tối đa thời gian, đẩy nhanh tiến độ và hiệu suất làm việc.

Vì thế, kiến nghị cho phép doanh nghiệp sau khi giãn cách được chủ động bố trí thời gian làm thêm của người lao động có thể hơn 40 giờ trong 1 tháng để giải quyết các công việc gấp, tồn đọng,...