Để doanh nghiệp vừa và nhỏ bước lên cao tốc EVFTA

Đội ngũ doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ Việt Nam đang tồn tại những khuyết điểm về năng lực, khó có thể tiếp cận những lợi thế mà các hiệp định tự do thương mại đem lại.

Hiệp định tự do thương mại Việt Nam – EU (EVFTA) đi vào hiệu lực được đánh giá là trợ lực quan trọng giúp thúc đẩy phát triển nền kinh tế không chỉ nhanh mà còn bao trùm và bền vững. Bên cạnh khối doanh nghiệp nhà nước, các tập đoàn lớn, lực lượng doanh nghiệp vừa và nhỏ cũng được kỳ vọng sẽ tận dụng hiệu quả EVFTA để từng bước lớn mạnh, đáp ứng nhu cầu thời đại.

Theo ông Giorgio Aliberti, Đại sứ phái đoàn Liên minh châu Âu tại Việt Nam, EVFTA có thể hỗ trợ tích cực cho nhóm doanh nghiệp vừa và nhỏ theo 2 hướng là “tĩnh” và “động”.

Cụ thể, về “tĩnh”, EVFTA tạo ra những điều kiện thuận lợi cho thương mại cũng như tháo gỡ rào cản về pháp lý, tạo động lực để Nhà nước tiến hành cải cách, giảm thuế, giảm quan liêu, giảm thủ tục không cần thiết, góp phần cải thiện môi trường kinh doanh theo hướng minh bạch và dễ dự đoán.

Về “động”, hiệp định tự do thương mại thế hệ mới này là cơ hội, cũng như là lời thúc giục doanh nghiệp tích cực tham gia xuất nhập khẩu, tích cực thâm nhập sâu vào chuỗi cung ứng, từ đó từng bước nâng cao năng lực.

Những sự hỗ trợ này đã thực sự đi vào thực tế. Theo ông Nicolas Audier, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham), thống kê cho thấy có tới 70% doanh nghiệp vừa và nhỏ được hưởng lợi ngay lập tức từ khi EVFTA đi vào hiệu lực và 29% doanh nghiệp nhìn thấy cơ hội trong tương lai tới.

Để thực sự bước lên đường cao tốc

Trước những cơ hội mở ra từ EVFTA, bà Bùi Thu Thủy, Phó tổng cục trưởng Cục Phát triển doanh nghiệp, Bộ Kế hoạch và đầu Tư nhận xét, EVFTA thực sự là một đường cao tốc cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, nhóm doanh nghiệp có quy mô vừa và nhỏ thực sự đang tỏ ra chưa đủ sức để thực sự bước lên con đường cao tốc này.

“Cơ cấu xuất khẩu 70% là đến từ khu vực FDI, chưa đầy 30% đến từ doanh nghiệp nhà nước và tư nhân. Đồng tình là EVFTA cũng là một cơ hội nhưng doanh nghiệp vừa và nhỏ chưa tham gia xuất khẩu, chưa tham gia chuỗi giá trị thì chưa thể vào được đường cao tốc”, bà Thủy cho biết.

Cục phó Cục Phát triển doanh nghiệp đề nghị, để khu vực tư nhân, đặc biệt là nhóm quy mô nhỏ và vừa tận dụng cơ hội từ EVFTA, Chính phủ cần tích cực hơn nữa trong việc cải thiện môi trường kinh doanh, cải cách thể chế, tháo gỡ những tiêu chuẩn thừa thãi, gây khó dễ cho doanh nghiệp.

Đồng quan điểm với bà Thủy, TS. Nguyễn Văn Thân, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam (VINASME) nhận định, các doanh nghiệp vừa và nhỏ chiếm khoảng 97 – 98%, cộng với 5 triệu hộ kinh doanh, thực chất là các doanh nghiệp quy mô siêu nhỏ đang tạo ra lực lượng vô cùng hùng hậu cho nền kinh tế.

Để các doanh nghiệp vừa và nhỏ thực sự có thể tận dụng tiềm năng mà EVFTA mang lại, theo ông Thân, bên cạnh sự vào cuộc từ phía Chính phủ, bản thân các doanh nghiệp cũng cần có sự chủ động và tích cực.

Cụ thể, để xuất khẩu sang EU, làm ăn buôn bán với thị trường EU, doanh nghiệp cần chú trọng nâng cao chất lượng cũng như độ an toàn của sản phẩm, thay vì sản xuất “rẻ” như trước đây.

“Người ta nói thị trường châu Âu khó tính, nhưng theo tôi, thị trường châu Âu không khó tính chút nào vì đã ký thỏa thuận với nhau rồi, chúng ta cứ thực hiện được là họ nhận thôi”, ông Thân nhận xét.

Để làm được điều này, doanh nghiệp cần đẩy mạnh đầu tư cho công nghệ và nguồn nhân lực, tuyệt đối tránh tư duy “bao cấp”, viện lý do “không có tiền” để ngần ngại đầu tư hay đầu tư công nghệ rẻ, kém cả về chất lượng và hiệu quả.

Mặt khác, một trong những điểm yếu và thể hiện sự kém chủ động của doanh nghiệp nằm ở việc không nắm bắt được thông tin nội dung hiệp định cũng như chính sách, quy định, hàng lang pháp lý của cả Việt Nam và châu Âu.

Chủ tịch VINASME nhấn mạnh, trong thời đại hiện nay, thông tin và công nghệ chính là sức mạnh. Doanh nghiệp không nắm bắt được thông tin thì không thể nhìn ra cơ hội chứ chưa nói đến chuyện làm thế nào để tận dụng và hưởng lợi.