Đầu tư nước ngoài vào Mỹ đang giảm. Vì đâu nên nỗi?

Nước Mỹ là một nam châm hút tiền. Và một trong những lực lượng mạnh mẽ hơn thúc đẩy nền kinh tế Mỹ lâu nay là nguồn đầu tư vào các doanh nghiệp Mỹ từ các quốc gia khác. Tuy nhiên, đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Mỹ đã giảm đáng kể trong hai năm qua.

Có một vài lý do: Các chính sách thương mại “không cần đến người khác” của Tổng thống Mỹ Donald Trump, bất ổn kinh tế và sự suy giảm chung trong tăng trưởng toàn cầu đã ngăn dòng tiền nước ngoài đổ vào Mỹ.

Sự suy giảm đó có thể được phát hiện trong một số thước đo của dữ liệu Chính phủ và tư nhân, cả từ Mỹ lẫn nước ngoài. Sự sụt giảm mạnh nhất trong nguồn tiền đầu tư vào Mỹ là từ Trung Quốc.

Sau khi đạt mức cao 440 tỷ USD trong năm 2015, tổng đầu tư nước ngoài vào Mỹ đã giảm mạnh trong hai năm tiếp theo sau đó, theo nguồn dữ liệu trên. Mặc dù đã quay trở lại tới 296 tỷ USD vào năm 2018 nhưng theo dữ liệu gần đây nhất của Chính phủ, con số này vẫn giảm 38% so với mức cao trước đó.

Sự sụt giảm trong đầu tư nước ngoài là một mất mát cho nền kinh tế Mỹ.

Nghiên cứu cho thấy các công ty thuộc sở hữu nước ngoài hiện trả lương nhiều hơn, chi nhiều hơn cho nghiên cứu và phát triển, đồng thời sản xuất nhiều hàng xuất khẩu hơn so với các doanh nghiệp do người Mỹ sở hữu, Gary Hufbauer, thành viên cao cấp tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, cho biết.

"Họ tỏa sáng. Họ thường ở đây vì muốn tiếp cận thị trường Mỹ", Hufbauer nói.

Ông Trump đã làm tăng thêm sự bất ổn trong các mối quan hệ lâu dài giữa Mỹ và một số đối tác thương mại quan trọng nhất của quốc gia này. Có vẻ như thuế quan dành cho hàng nhập khẩu sẽ khiến các công ty nước ngoài chuyển sang Mỹ. Trên thực tế, Hufbauer nói các công ty thường sợ mà bỏ đi vì những mức thuế tương tự đó sẽ làm tăng chi phí nguồn cung mà họ cần nhập khẩu để tạo ra sản phẩm.

Một sự chậm lại trong các hoạt động kinh tế ở nước ngoài và đồng USD mạnh cũng có thể là những trở ngại đối với đầu tư nước ngoài.

Kết quả là đầu tư nước ngoài ở Mỹ hiện ít hơn, chứ không phải nhiều hơn.

Tổng thống Trump đã tuyên bố, hơn một lần, rằng đầu tư nước ngoài đang tăng lên.

"Những khoản tiền khổng lồ từ Trung Quốc và các nơi khác trên thế giới đang đổ vào Mỹ vì lý do an toàn, đầu tư và lãi suất!" - ông Trump viết trong một dòng tweet vào tuần trước, khi các thị trường đang hoảng loạn về sự leo thang trong cuộc chiến thương mại với Trung Quốc. "Chúng ta đang ở một vị thế rất mạnh. Các công ty cũng đang đến Mỹ với số lượng lớn. Một điều tuyệt vời để xem!"

Thật vậy, tiền nước ngoài thực sự đang đổ vào “nợ” của Mỹ. Trong quý đầu tiên của năm 2019, đầu tư vào trái phiếu Mỹ, phần lớn là trái phiếu Chính phủ Mỹ, đã tăng thêm 144 tỷ USD. Điều đó phần lớn là do ở những thời điểm thị trường bất ổn, các nhà đầu tư thường bỏ tiền vào trái phiếu.

Đồng thời, việc mua cổ phiếu Mỹ của các nhà đầu tư nước ngoài đang giảm. Dữ liệu từ Bộ Thương mại và Tài chính cho thấy một sự sụt giảm trong mua ròng mà nhà đầu tư dành cho các cổ phiếu Mỹ vào năm 2018 so với năm 2017. Trong quý đầu tiên năm nay, nhà đầu tư nước ngoài đã bán thêm 206 tỷ USD cổ phiếu Mỹ, và nghĩ rằng lượng đó là tương đối nhỏ so với hàng ngàn tỷ USD mà họ đã nắm giữ.

Đầu tư trực tiếp nước ngoài bao gồm tiền mà một công ty nước ngoài dành để xây dựng nhà máy hoặc mở văn phòng tại Mỹ, chẳng hạn như cơ sở Foxconn đang được xây dựng ở Wisconsin với chi phí ước tính lên tới 10 tỷ USD, và một nhà máy ô tô trị giá 1.6 tỷ USD do Toyota và Mazda xây dựng tại Alabama. Việc mở rộng các cơ sở hiện có cũng được tính là đầu tư nước ngoài, chẳng hạn như khoản đầu tư 600 triệu USD vào một nhà máy BMW ở South Carolina.

Ngoài ra, các công ty nước ngoài mua lại doanh nghiệp Mỹ cũng được xem là đầu tư nước ngoài, chẳng hạn như khi Haier của Trung Quốc mua lại doanh nghiệp thiết bị của General Electric (GE) vào năm 2016.

Các số liệu về đầu tư nước ngoài tại Mỹ không tính việc mua bất động sản của các cá nhân nước ngoài. Có dấu hiệu cho thấy những thương vụ mua bất động sản đó cũng đang giảm.

Dữ liệu của Mỹ không tiết lộ nguồn tiền nước ngoài đang đến từ đâu nhưng những nguồn dữ liệu khác thì có.

Một theo dõi thường xuyên đối với các khoản đầu tư nước ngoài từ Trung Quốc đến châu Âu và Mỹ do công ty tư vấn Baker McKenzie và tập đoàn nghiên cứu Rhodium thực hiện cho thấy chỉ có 3.3 tỷ USD đầu tư từ Trung Quốc vào Bắc Mỹ trong nửa đầu năm nay, giảm 88% so với mức cao đạt được trong 6 tháng cuối năm 2016.

Rod Hunter, một quản lý tại Baker McKenzie, cho rằng căng thẳng giữa Trung Quốc và chính quyền ông Trump chỉ là một yếu tố gây ra sự sụt giảm trong đầu tư nước ngoài. Một sự thay đổi trong chính sách của Chính phủ Trung Quốc cũng đã hạn chế số tiền mà các công ty Trung Quốc phải đầu tư trên toàn cầu.

"2/3 chuyện này có thể do các yếu tố bên trong Trung Quốc và 1/3 do chính sách của Mỹ. Hiện, có nhiều sự thảo luận trong lĩnh vực thương mại. Tuy nhiên, Chính phủ Trung Quốc đã thắt chặt dòng tiền có sẵn".

Hunter cho biết đã có một sự sụt giảm tiền tương tự của các công ty Trung Quốc đang đầu tư vào châu Âu trong giai đoạn này, với số tiền đầu tư giảm 72%, xuống còn 9 tỷ USD trong nửa đầu năm nay.