Đầu tư hưởng cổ tức, rủi ro “bẫy” phân phối

Các cổ phiếu chuẩn bị trả cổ tức thường hấp dẫn, nhất là đối với nhà đầu tư mới, nhưng thời điểm mua không phù hợp có thể dẫn tới thua lỗ, ngay cả khi đó là doanh nghiệp tốt.

3 điểm cần lưu ý

Chị Nguyễn Hằng, một nhà đầu tư mới (F0) chia sẻ, ngày 26/8/2024, đọc được thông tin Công ty cổ phần PVI (mã PVI) sẽ chia cổ tức tiền mặt tỷ lệ 32% vào ngày 20/9 nên chị quyết định mua cổ phiếu này với giá 53.000 đồng/cổ phiếu.

“Đây là mức giá mở cửa của cổ phiếu, cũng là mức giá trung bình trong phiên, nhưng cao hơn 500 đồng/cổ phiếu so với giá đóng cửa. Ngày 29/8, giá tham chiếu của cổ phiếu PVI bị điều chỉnh giảm đúng bằng mức cổ tức. Giá cổ phiếu sau ngày giao dịch không hưởng quyền nhận cổ tức đi xuống nên đến ngày 19/9, tôi quyết định bán cắt lỗ ở mức giá 45.300 đồng/cổ phiếu”, chị Hằng cho biết.

“Được hưởng 3.200 đồng cổ tức cho mỗi cổ phiếu, nhưng giá cổ phiếu giảm mạnh khiến khoản đầu tư vào PVI lỗ 8,5% trong chưa đầy 1 tháng. Tôi dự định mua lại cổ phiếu nếu giá giảm thêm, nhưng từ đó đến nay giá dao động quanh mức đã bán ra nên vẫn đang chờ”, chị Hằng nói.

Tương tự, anh Minh Hoàng, một nhà đầu tư F0 khác cho hay, anh bị lỗ khi đầu tư vào Công ty cổ phần Đầu tư và Thương mại TNG (mã TNG). Anh mua cổ phiếu TNG hồi tháng 7/2024 với giá 27.000 - 28.000 đồng/cổ phiếu, trước khi doanh nghiệp chốt quyền hưởng cổ tức còn lại của năm 2023 bằng cổ phiếu với tỷ lệ 8%. Giá cổ phiếu TNG sau đó giảm nhưng anh vẫn nắm giữ, chờ giá tăng trở lại, vì TNG là doanh nghiệp cơ bản, có triển vọng, nhất là khi doanh nghiệp sẽ tạm ứng cổ tức năm 2024 bằng tiền mặt với tỷ lệ 4% (ngày giao dịch không hưởng quyền là 16/8).

“Đến ngày 16/9, khi cổ phiếu trả cổ tức về tài khoản, tôi quyết định bán ra với giá 25.200 đồng/cổ phiếu, một phần vì cần tiền mặt, một phần lo ngại giá sẽ giảm. Sau khi trừ 2 khoản cổ tức được hưởng, tôi bị lỗ hơn 100 đồng/cổ phiếu”, anh Hoàng nói.

Về hai trường hợp trên, ông Minh Long, một nhà đầu tư lâu năm (Fn) nhận xét, nhà đầu tư đã chọn mua cổ phiếu của doanh nghiệp tốt, nhưng mắc lỗi là mua vào lúc giá cao rồi quyết định bán ra cắt lỗ lúc giá thấp nên lợi nhuận từ cổ tức không đủ bù đắp.

Ông Long cho biết, ông cũng mua cổ phiếu TNG để hưởng cổ tức, nhưng mua từ giữa tháng 5/2024 ở vùng giá 22.000 - 24.000 đồng/cổ phiếu và bán ra ngày 20/8 với giá 28.000 đồng/cổ phiếu, đạt lợi nhuận kép.

Sau nhiều năm “săn” cổ phiếu để hưởng cổ tức, ông Long đúc kết kinh nghiệm: “Thứ nhất, săn cổ tức từ những doanh nghiệp có kết quả kinh doanh và nền tảng tài chính tốt, có lịch sử chia cổ tức đều đặn và triển vọng phát triển khả quan. Thứ hai, theo dõi thông tin cổ tức để mua sớm, vì mỗi khi chuẩn bị có đợt chia cổ tức, cổ phiếu thường được ‘đội lái’ hay ‘tay to’ kéo giá lên rồi xả hàng, nếu mua ở vùng giá cao sẽ mắc vào bẫy phân phối”.

“Thứ ba, có hai xu hướng hưởng lợi từ chính sách cổ tức của doanh nghiệp: nhà đầu tư gom cổ phiếu để hưởng cổ tức và nắm giữ lâu dài vì tin rằng doanh nghiệp tốt thì cổ phiếu sẽ tăng trong dài hạn; còn nhà đầu cơ khi biết thông tin chia cổ tức sẽ mua gom cổ phiếu ở vùng giá thấp, chờ ‘đội lái’ kéo lên rồi bán ra trước ngày giao dịch không hưởng quyền, từ chối nhận cổ tức để hưởng chênh lệch giá ngắn hạn. Xác định mình theo xu hướng nào thì sẽ giao dịch theo hướng đó”, ông Long nói.

Nền tảng doanh nghiệp là yếu tố quyết định

Mỗi khi chuẩn bị có đợt chia cổ tức, cổ phiếu thường được “đội lái” hay “tay to” kéo giá lên rồi xả hàng, nếu mua ở vùng giá cao sẽ mắc vào bẫy phân phối.

Đa số nhà đầu tư thích cổ tức trả bằng tiền mặt hơn bằng cổ phiếu, vì có cảm giác đó là “tiền tươi thóc thật”, chứng tỏ doanh nghiệp làm ăn có lãi, có dòng tiền; còn cổ tức cổ phiếu là “cổ tức giấy” sẽ làm pha loãng giá cũng như lượng cổ phiếu hiện có và có thể là dấu hiệu cho thấy doanh nghiệp đang thiếu dòng tiền. Tuy nhiên, điều này không hoàn toàn đúng trong thực tế, bởi mỗi hình thức cổ tức có ưu, nhược điểm riêng và doanh nghiệp sẽ áp dụng tuỳ vào điều kiện và chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp.

Theo chuyên gia tư vấn Lê Yến, Trưởng phòng Tư vấn đầu tư, Công ty Chứng khoán VPS, nếu chỉ nhìn vào cổ tức để săn cổ phiếu thì nhà đầu tư thường thất vọng, vì giá tham chiếu bị điều chỉnh bằng với mức cổ tức, đồng thời phải nộp 5% thuế thu nhập cá nhân đối với cổ tức tiền mặt, 0,1% giá trị chuyển nhượng đối với cổ tức cổ phiếu. Để chiến lược đầu tư cổ phiếu hưởng cổ tức mang lại hiệu quả, nhà đầu tư nên nhìn vào nền tảng doanh nghiệp rồi mới quyết định mua cổ phiếu. Những doanh nghiệp có nền tảng tài chính tốt, tăng trưởng đều, ít đầu tư mới đột biến thì thường chia cổ tức tiền mặt. Trường hợp này, nhà đầu tư không cần bận tâm về việc giá tham chiếu bị điều chỉnh, vì đó chỉ là điều chỉnh kỹ thuật, không gây thua lỗ, một thời gian sau giá cổ phiếu thường tăng lên, mang lại lợi nhuận từ chênh lệch giá cao hơn so với các cổ phiếu tương tự nhưng không chia cổ tức.

Trường hợp chia cổ tức cổ phiếu, nhà đầu tư cần phân biệt đó có phải là doanh nghiệp đang kinh doanh kém hiệu quả, việc đầu tư không đem lại lợi nhuận nên phải áp dụng hình thức “cổ tức giấy” hay không? Ngược lại, cổ tức cổ phiếu không phản ánh doanh nghiệp xấu, nếu đó là doanh nghiệp đang trong giai đoạn đầu tư, với kỳ vọng đem lại lợi nhuận cao thì việc chia cổ tức cổ phiếu sẽ không làm giảm bớt lượng tiền của doanh nghiệp.

Ví dụ, Tập đoàn Hoà Phát (HPG) không chia cổ tức năm 2022 mà tiếp tục giữ tiền đầu tư dự án Dung Quất 2; Tập đoàn PC1 sắp chia cổ tức cổ phiếu tỷ lệ 15% để huy động vốn cho các dự án khu công nghiệp, mỏ niken giai đoạn 2, dự án thuỷ điện.

“Không hẳn săn cổ phiếu để nhận cổ tức thì đều có lời và không hẳn chia tách cổ phiếu là xấu. Điều quan trọng là câu chuyện đằng sau đó, doanh nghiệp sẽ đem lại gì cho cổ đông”, bà Yến nhấn mạnh.

Ông Trương Quang Bình, Phó giám đốc Phân tích, Công ty Chứng khoán Yuanta Việt Nam cho rằng, sau khi lựa chọn được cổ phiếu tốt, nhà đầu tư nên nắm giữ dài hạn. Việc cổ phiếu giảm giá sau ngày chốt quyền hưởng cổ tức chỉ có ý nghĩa trong ngắn hạn và các nhà đầu cơ cổ phiếu quan tâm, chứ không có nhiều ý nghĩa trong dài hạn.

Vị chuyên gia Yuanta lưu ý, sau khi chia cổ tức, doanh nghiệp thường bước vào giai đoạn thiếu thông tin hỗ trợ (tạm thời không còn “game” hấp dẫn) nên các nhà đầu cơ rút ra, khiến cổ phiếu giảm giá.

“Tuy nhiên, chính lúc này là thời cơ. Người nào hiểu về định giá doanh nghiệp sẽ biết rằng đây chính là cơ hội đầu tư dài hạn”, ông Bình nói.