Đầu tư công: có bộ, ngành chưa giải ngân đồng nào!

Theo báo cáo của Bộ Tài chính, giải ngân vốn đầu tư công 4 tháng đầu năm nay đạt 14,66%, thấp hơn cùng kỳ năm 2022, trong đó có bộ, ngành chưa giải ngân được đồng nào.

74 bộ, ngành, địa phương giải ngân dưới 15%

Báo cáo của Bộ Tài chính cho biết giải ngân vốn đầu tư công 4 tháng năm 2023 ước đạt hơn 110,6 nghìn tỷ đồng, bằng 14,66% kế hoạch và đạt 15,65% kế hoạch vốn do Thủ tướng giao, thấp hơn so với cùng kỳ năm 2022 (18,48%).

Hiện có 3 bộ và 19 địa phương giải ngân trên 20%; đứng đầu là Đồng Tháp (38,3%), tiếp đến là Bến Tre (36,96%), Ban Quản lý Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh (36,66%), Tiền Giang (33,85%), Phú Thọ (32,99%).

Bên cạnh đó vẫn còn tới 47 bộ, cơ quan trung ương và 27 địa phương giải ngân đạt dưới 15%. Trong đó có 32 bộ, cơ quan trung ương và 1 địa phương giải ngân đạt dưới 5% kế hoạch, như Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch mới giải ngân 0,25%; Bộ Giáo dục - Đào tạo giải ngân 1,1%; Bộ Khoa học và Công nghệ giải ngân 3,45%. Thậm chí có bộ, cơ quan trung ương đến nay tỷ lệ giải ngân vẫn bằng 0 như Ủy ban Dân tộc; Kiểm toán Nhà nước… Trong số 63 tỉnh, thành phố, TP. Hồ Chí Minh có tỷ lệ giải ngân thấp nhất, mới đạt 3,48% kế hoạch vốn giao, tiếp đến là Đà Nẵng và Cao Bằng cùng đạt trên 6%.

Bộ Tài chính cho biết, trong tháng 4, lãnh đạo Chính phủ đã tổ chức các đoàn kiểm tra, tháo gỡ khó khăn, đẩy mạnh giải ngân đầu tư công, qua đó nhận thấy một số vướng mắc ảnh hưởng đến giải ngân. Cụ thể, các bộ, cơ quan trung ương và địa phương đang tập trung triển khai phân bổ chi tiết kế hoạch vốn cho các dự án; hoàn thiện thủ tục đầu tư, tập trung đấu thầu lựa chọn nhà thầu xây lắp. Bên cạnh đó, một số dự án có nhu cầu chuẩn bị đầu tư trong năm 2023 nhưng không được bố trí vốn vì trong kế hoạch trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 được phê duyệt không tách riêng vốn chuẩn bị đầu tư và vốn thực hiện dự án. Vì vậy, dự án không có vốn để thực hiện công tác chuẩn bị đầu tư, ảnh hưởng đến tiến độ phê duyệt dự án đầu tư.

Ngoài ra, một số nhiệm vụ chuẩn bị đầu tư còn chậm do vướng mắc về thủ tục đất đai, điều chỉnh quy hoạch chi tiết khu đất xây dựng. Công tác giải phóng mặt bằng chưa được chủ đầu tư chú trọng triển khai ngay từ khi dự án được phê duyệt. Thêm vào đó là vướng mắc do giá vật liệu xây dựng tăng, quy định về an toàn phòng cháy chữa cháy, bảo vệ môi trường và quy định về phương án thiết kế đối với dự án không có cấu phần xây dựng.

Kinh nghiệm từ các địa phương dẫn đầu

Trong khi đó, quan sát các địa phương dẫn đầu về giải ngân như Đồng Tháp, Bến Tre, Tiền Giang… có thể thấy nhiều điểm chung, đó là đều khẩn trương phân bổ và giao chi tiết toàn bộ kế hoạch đầu tư vốn ngân sách đã được phê duyệt và nhập dự toán của các dự án trên hệ thống thông tin quản lý ngân sách và kho bạc (TABMIS); làm tốt công tác chuẩn bị dự án; gắn kết quả giải ngân với trách nhiệm người đứng đầu; bám sát thực địa, thường xuyên trao đổi với chủ đầu tư, ban quản lý dự án; và đẩy nhanh khâu thanh toán, quyết toán.

Ngay đầu năm, Đồng Tháp yêu cầu các địa phương, đơn vị ban hành kế hoạch giải ngân 100% và phân công cụ thể lãnh đạo theo dõi tiến độ, đồng thời hàng tuần giao ban với ban quản lý dự án, nhà thầu để nắm sát tình hình, nhanh chóng xử lý vướng mắc. Cùng với đó, Đồng Tháp chỉ đạo đẩy nhanh khâu quyết toán vốn đầu tư các dự án đã hoàn thành, khẩn trương thu hồi, hoàn ứng và tạm ứng các dự án, công trình đã được bố trí vốn.

Ngay sau khi nhận kế hoạch vốn năm 2023, (hơn 5.425 tỷ đồng từ 9 nguồn), Bến Tre khẩn trương phân bổ cho các đơn vị được giao nhiệm vụ chủ đầu tư. Ngoài ra, tỉnh ưu tiên vốn đầu tư cho các dự án, công trình thanh toán nợ, công trình đang triển khai thi công có tiến độ tốt, các công trình quan trọng, cấp bách, có khả năng hoàn thành trong năm 2023; vận động các nguồn vốn NGO (Tổ chức phi chính phủ) để đầu tư công trình dân sinh bức xúc. Đồng thời kiểm tra, đôn đốc và đẩy nhanh tiến độ thực hiện 11 công trình, dự án trọng điểm; trong đó, ưu tiên nguồn vốn cho giải phóng mặt bằng, nhất là những dự án trọng điểm như: xây dựng cơ sở hạ tầng khu tái định cư khu công nghiệp Phú Thuận; đầu tư cơ sở hạ tầng phục vụ kêu gọi đầu tư huyện Châu Thành (giai đoạn 2); dự án Mở rộng nâng cấp đô thị Việt Nam - Tiểu dự án thành phố Bến Tre...

Trong vai trò là cơ quan kiểm soát thanh toán vốn, cả Kho bạc Nhà nước Đồng Tháp và Kho bạc Nhà nước Bến Tre đều bám sát định hướng của Bộ Tài chính và Kho bạc Nhà nước Trung ương nhằm thanh toán cho dự án có đủ điều kiện giải ngân trong thời gian sớm nhất, góp phần đẩy nhanh tiến độ giải ngân. Cụ thể là đẩy mạnh việc thanh toán nhanh qua cổng dịch vụ công trực tuyến, giảm thời gian giải ngân vốn cho đơn vị thụ hưởng, đáp ứng kịp thời nhu cầu chi tiêu của đơn vị. Thực hiện nghiêm túc nguyên tắc “thanh toán trước kiểm soát sau” cho từng lần giải ngân cho đến khi giá trị giải ngân đạt 80% giá trị hợp đồng thì mới chuyển sang hình thức “kiểm soát trước thanh toán sau”. Đối với các khoản chi tạm ứng vốn hoặc thực hiện theo hình thức “thanh toán trước kiểm soát sau” bảo đảm thời hạn kiểm soát, thanh toán tại Kho bạc Nhà nước là trong vòng 1 ngày làm việc kể từ khi nhận đủ hồ sơ, đối với các khoản còn lại, thời hạn kiểm soát, thanh toán tại Kho bạc Nhà nước là 3 ngày làm việc sau khi nhận đủ hồ sơ.

Để đẩy nhanh tiến độ giải ngân đầu tư công trên cả nước, Bộ Tài chính đang tiếp tục đề nghị Thủ tướng giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư có hướng dẫn cụ thể về điều kiện bố trí vốn chuẩn bị đầu tư trong kế hoạch đầu tư công trung hạn và hàng năm để các bộ, cơ quan trung ương và địa phương có cơ sở thống nhất thực hiện. Đồng thời, đề nghị các bộ, ngành, địa phương quyết liệt triển khai các giải pháp tại Chỉ thị số 08/CT-TTg ngày 23.3.2023 của Thủ tướng và công văn số 3593/BTC-ĐT ngày 14.4.2023 của Bộ Tài chính.