Đằng sau sự thống trị của iPhone

Việc Apple cam kết hỗ trợ các mẫu điện thoại cũ giúp họ nắm bắt được một phần thị trường từng được thống trị bởi những thiết bị Android giá phải chăng.

Có thời điểm, nhiều người nâng cấp điện thoại di động của họ sau mỗi 1 hoặc 2 năm và coi chiếc “dế” cũ không khác gì đồ bỏ đi, thì ngày nay những chiếc smartphone cũ vẫn được sử dụng và tồn tại lâu hơn. Xu hướng này có thể tác động tới mọi thứ, từ quyết định kẻ thắng cuộc trong cuộc chiến smarphone, cho tới cách mà những tay chơi thống trị trong ngành thu về lợi nhuận khổng lồ.

Một ví dụ điển hình được tờ Wall Street Journal đưa ra: khi một hộ gia đình có con đến tuổi được sử dụng smartphone, họ lựa chọn mua mẫu iPhone SE có giá không đến 200 USD một chiếc – trong khi đủ tính năng sử dụng. Thêm nữa, khi cặp cha mẹ muốn đưa cho con họ một thiết bị để thỉnh thoảng chơi game, họ sử dụng chiếc iPhone 8 cũ – vẫn sinh ra doanh thu cho Apple, bởi Apple Arcade có mức phí 5 USD/tháng.

Theo dữ liệu trong ngành smartphone, người dân Mỹ ngày càng sử dụng nhiều hơn những chiếc điện thoại di động đã qua sử dụng, hoặc được tân trang lại.

Thị trường smartphone cũ này tồn tại được một phần là nhờ những chiếc iPhone đặc biệt bền, trong khi các mẫu mới gần như khó phân biệt được so với các mẫu trước đó. Nói cách khác, smartphone không khác gì xe hơi: đắt và bền – và đối với nhiều người, những mẫu cũ đã quá đủ tốt rồi.

Sức mạnh của những chiếc iPhone được duy trì là nhờ một phần không nhỏ của những đợt cập nhật phần mềm hỗ trợ của Apple dành cho các thiết bị của họ, xuất hiện từ năm 2017. Kết quả là, những chiếc điện thoại này có khoảng thời gian tồn tại khá lâu, được trao tay qua chủ sở hữu thứ hai, thậm chí là thứ ba trước khi bị bỏ đi.

Việc những nhà mạng có dịch vụ giảm giá điện thoại mới khi khách hàng trao đổi điện thoại cũ, giống như thị trường xe hơi, những thiết bị cũ lại được nhiều bên săn đón.

Tầm tác động của xu hướng này khá lớn, và tạo nên một kẻ ăn to – Apple. Dường như phần lớn những chiếc smartphone được sử dụng ở Mỹ cuối cùng sẽ là iPhone – kết quả của thị phần tăng dần của Apple trên thị trường Mỹ.

Theo dữ liệu của Counterpoint Research, trong quý kết thúc vào tháng 6/2022, thị phần smartphone của Apple tại Mỹ đã lần đầu tiên vượt mốc 50%. Tính đến tháng 12 cùng năm, iPhone chiếm tới 52,5% lượng smartphone được sử dụng ở nước Mỹ, theo Hanish Bhatia, chuyên gia phân tích của Counterpoint. Ông dự đoán rằng thị phần của Apple sẽ tiếp tục tăng cho đến khi có một sự kiện gì đó diễn ra cho phép các hãng smartphone Android vực dậy cơ sở người dùng của họ.

Sự thống lĩnh của Apple trên thị trường smartphone Mỹ đã được dự báo từ lâu, và dựa trên một số nhân tố.

Thứ nhất, iPhone rất nổi tiếng trong giới trẻ.

Thứ hai, theo chuyên gia phân tích công nghệ Carolina Milanesi, là Apple đã xây dựng cả một hệ sinh thái bao gồm các sản phẩm độc lập và liên kết chặt chẽ với nhau, bao gồm AirPods, Mac và Apple Watch, hình thành nên một “khu vườn có tường bao” để “bẫy” người tiêu dùng.

Giá các mẫu điện thoại mới tăng cao cũng đóng một vai trò. Cũng giống như nhiều khu vực khác của nền kinh tế - từ thực phẩm cho thú cưng, phương tiện, nhà ở cho tới giày thể thao – điện tử tiêu dùng cũng trải qua một quá trình “nâng cấp thương hiệu” (premiumization) nhằm mục tiêu tối ưu hoá số tiền mà khách hàng sẵn sàng chi ra cho sản phẩm.

Apple chính là động cơ chính của xu hướng này trong lĩnh vực điện tử tiêu dùng – trong đó phải kể đến mẫu cao cấp nhất iPhone 14 Pro Max, có giá 1.599 USD. Bằng cách đưa ra những thiết bị đắt đỏ, đi kèm những đặc tính như màn hình lớn hơn và camera độ phân giải cao hơn, Apple cố gắng đẩy mức giá trung bình của tất cả những chiếc iPhone mới được bán ra lên trên 900 USD, tính đến mùa nghỉ lễ 2022-2023. Đây là mức giá cao nhất, và cao hơn gần 10% so với trước đó một năm.

Người tiêu dùng yêu thích những chiếc điện thoại “chạm tới giới hạn” này. Mùa Hè năm ngoái, iPhone 14 Pro Max trở thành mẫu smartphone phổ biến nhất trong các mẫu Pro, theo nhà phân tích Apple Ming-chi Kuo.

Sự thống trị của Apple trong các dòng sản phẩm cấp cao đã trở thành động lực thúc đẩy giá cổ phiếu của công ty và cả lợi nhuận của họ trên thị trường điện thoại. Nhưng chính điều xảy ra với những thiết bị đắt tiền đó vào thời điểm nhiều năm sau mới là nhân tố lớn tác động tới tổng số lượng iPhone đang được sử dụng ngày nay.

“Đặc biệt trong 3 hoặc 4 năm trở lại đây, Apple đã tập trung vào thị trường sau phát hành dành cho những chiếc điện thoại của họ,” Chetan Sharma, chuyên gia phân tích ngành viễn thông, nói.

Apple hiện nay còn có cả một chương trình điện thoại đã qua sử dụng của riêng họ. Có một số lượng các công ty khác đang tiếp cận thị trường thiết bị đã qua sử dụng như vậy, bao gồm Amazon, Best Buy, Back Market và Gazelle, ngoài ra còn có các nhà mạng như AT&T, Verizon và T-Mobile.

Tính trên toàn thế giới, có 283 triệu chiếc smartphone đã qua sử dụng hoặc được tân trang được bán ra trong năm 2022, theo dữ liệu của công ty phân tích thị trường IDC, chiếm tới 1/5 tổng số lượng điện thoại được bán ra trong năm đó. Con số này đã tăng 11,5% nếu so với năm 2021. Theo ước tính của IDC, đến năm 2026, số lượng điện thoại đã qua sử dụng được bán ra sẽ đạt 415 triệu chiếc, với đà tăng trưởng thường niên đạt gần 14%, cao gấp 4 lần so với đà tăng trưởng dự báo của doanh số bán điện thoại mới.

Những chiếc điện thoại của Apple chiếm tới hơn 80% thị trường điện thoại đã qua sử dụng, xét về giá trị, theo hãng phân tích công nghệ CCS.

Một số ý kiến cho rằng sự trỗi dậy của thị trường thiết bị đã qua sử dụng sẽ đe doạ tới tổng doanh thu của Apple, bằng cách làm giảm doanh số bán thiết bị mới. Tuy nhiên, Apple đã tìm ra một cách để kiếm tiền trên gần như tất cả những chiếc iPhone của họ, kể cả khi họ không nhận được phần tiền nào từ việc bán thiết bị đã qua sử dụng.

Trong quý gần đây nhất, Apple báo cáo doanh thu dịch vụ 20,8 tỉ USD, một phần là nhờ vào 935 triệu lượt đăng ký sử dụng các dịch vụ của chính apple. Những dịch vụ này bao gồm ứng dụng, iCloud và Apple Music. Con số này chiếm gần 17% doanh thu của công ty trong giai đoạn đó. Do biên lợi nhuận của dịch vụ cao hơn nhiều so với phần cứng, nên dịch vụ chiếm tỷ lệ cao hơn trong tổng lợi nhuận của Apple.

Dịch vụ đóng góp tới 71,5% biên lợi nhuận gộp của Apple trong quý trước, so với tổng biên lợi nhuận 43,3% của công ty, phần lớn được quyết định bởi doanh số bán phần cứng.

Đương nhiên, các thị trường điện thoại từng chứng kiến nhiều cú đảo chiều trong lịch sử. Nokia và BlackBerry được xem như bất bại trước khi Apple cho ra mắt dòng iPhone. Không có gì đảm bảo rằng sự thống trị của Apple cả trong thị trường thiết bị cao cấp và thiết bị đã qua sử dụng sẽ tiếp tục được giữ vững. Ví dụ, công ty này vẫn chưa cho ra mắt mẫu điện thoại gập, một hạng mục đã giúp Samsung giành được thêm thị phần từ các hãng sản xuất điện thoại Android khác.

Nhưng xét trên phạm vi toàn cầu, điều đang diễn ra ở nước Mỹ có thể được lặp lại, theo Sharma. Từ châu Âu cho đến châu Á, ở các nước giàu, người tiêu dùng ở độ tuổi dưới 29 rất ưa chuộng iPhone – kể cả ở “sân nhà” Hàn Quốc của Samsung. Sự chuyển dịch sang dòng iPhone có thể chậm hơn ở châu Âu và một số khu vực, do một số yếu tố, như sự đa dạng các mẫu sản phẩm Android sẵn có từ các hãng sản xuất của Trung Quốc, ông nói.

Xét cho cùng, xu hướng sử dụng thiết bị của Apple đang diễn ra ở Mỹ cũng có thể trở thành xu hướng ở bất cứ đâu có bán iPhone. Và khi thị trường sau phát hành của những thiết bị đã qua sử dụng đang tăng trưởng nhanh chóng, sẽ có thêm nhiều quốc gia bị kéo theo xu hướng này./.