Đảng Cộng hòa hướng tới tương lai không có ông Trump

Kết quả của cuộc bầu cử giữa kỳ khiến đảng Cộng hòa thất vọng với ảnh hưởng của Trump và tìm kiếm những ứng viên có thể thay thế ông.

5 ngày sau khi cục diện bầu cử giữa kỳ dần hé lộ và hai ngày trước khi ông Donald Trump dự kiến tuyên bố tranh cử tổng thống năm 2024, các đảng viên Cộng hòa đang đấu tranh trước một câu hỏi khó: Ai có thể dẫn dắt họ tới một tương lai thời kỳ hậu Trump.

Một "làn sóng đỏ" trong bầu cử giữa kỳ như kỳ vọng của Trump đã không xảy ra, khi đảng Cộng hòa không thể kiểm soát Thượng viện và được cho là sẽ giành thế đa số rất mong manh ở Hạ viện. Nhiều người Cộng hòa đổ lỗi cho ông Trump, trước thực tế hàng loạt ứng viên Cộng hòa được ông hậu thuẫn đã thua hoặc đối diện nguy cơ cao thua cuộc.

Kết quả bầu cử giữa kỳ đáng thất vọng, cùng với việc ông Trump đã thất bại trước đối thủ Joe Biden trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2020, đang châm ngòi cho những cuộc thảo luận, cả công khai lẫn riêng tư, trong đảng Cộng hòa về việc tìm kiếm một gương mặt mới thay thế cựu tổng thống, theo các bình luận viên Ashley Parker, Josh Dawsey và Michael Scherer của Washington Post.

Một số quan chức giấu tên của đảng Cộng hòa tiết lộ nhiều nhà tài trợ hàng đầu đã trở nên "chán ngán" với ông Trump và đang tìm cách chuyển hướng, hỗ trợ các ứng viên khác.

Họ đang nghiêng về Thống đốc Florida Ron DeSantis, người trở thành ngôi sao vụt sáng của đảng sau khi giành chiến thắng với cách biệt áp đảo trước đối thủ đảng Dân chủ Charlie Crist trong cuộc bầu cử giữa kỳ.

"Trước bầu cử giữa kỳ, mọi thứ đều có lợi cho đảng Cộng hòa, từ lạm phát, vấn đề biên giới đến tội phạm, nhưng chúng ta vẫn không làm được như kỳ vọng", Marc Short, người từng là chánh văn phòng của cựu phó tổng thống Mike Pence, nói. "Câu hỏi đặt ra là: Liệu còn ứng viên nào khác, với phong cách khác, có thể mang đến lợi thế cho chúng ta hay không?".

Trong bối cảnh ông Trump được cho là chuẩn bị tuyên bố tái tranh cử, nhiều người Cộng hòa lo rằng các ứng viên khác khó có thể đưa ra được một thông điệp đủ sức nặng để có thể đánh bại ông trong các cuộc bầu cử sơ bộ của đảng.

Nhưng những người khác, như Chris Christie, cựu thống đốc New Jersey, cho rằng lý do để đánh bại Trump rất đơn giản: ông là kẻ thua cuộc đang kéo đảng Cộng hòa chìm cùng mình.

"Khi Donald Trump giành chiến thắng vào năm 2016, ông ấy nói rằng chúng ta sẽ rất mệt mỏi vì chiến thắng đến mức chúng ta sẽ phải yêu cầu ông ấy ngừng chiến thắng quá nhiều", Christie nói. "Năm 2018, chúng ta mất Hạ viện. Năm 2020, chúng ta mất Thượng viện và Nhà Trắng. Năm 2021, chúng ta mất hai ghế Thượng viện vốn nằm trong tầm tay ở bang Georgia. Và năm 2022, chúng ta hoàn toàn thể hiện kém hơn so với những gì từng xảy ra trong lịch sử. Tôi mệt mỏi vì thua cuộc".

"Chiến thắng duy nhất có được kể từ khi Donald Trump trở thành tổng thống là dành cho chính ông ấy. Đó là những gì các ứng viên có thể nói với cử tri", cựu thống đốc New Jersey nhấn mạnh.

Theo Whit Ayres, nhà thăm dò ý kiến của đảng Cộng hòa, cử tri của đảng có thể được chia thành ba nhóm quan trọng. Một nhóm nhỏ, khoảng 10%, là những người "không bao giờ ủng hộ ông Trump". Nhóm "luôn ủng hộ Trump" lớn hơn nhiều, chiếm khoảng 40%, và không bao giờ rời bỏ cựu tổng thống Mỹ. Khoảng 50% còn lại là "có thể ủng hộ Trump", những người Cộng hòa đã bỏ phiếu cho ông hai lần, đồng thuận với các chính sách ông ban hành, nhưng đang muốn thoát khỏi "cơn hỗn loạn" mà cựu tổng thống mang đến.

"Vì vậy, họ sẵn sàng đứng về phía một ai đó sẽ làm được nhiều điều họ muốn mà không gây ra hỗn loạn. Nhưng một câu hỏi đặt ra: Ai là người như vậy?", Ayres cho hay.

Ngoài DeSantis, người được đảng Cộng hòa ủng hộ nhất hiện nay, danh sách những ứng viên tiềm năng đang ngày một nhiều lên.

Các ứng cử viên đảng Cộng hòa tiềm năng khác, từ cựu thống đốc Christie đến cựu phó tổng thống Pence hay Thống đốc bang Virginia Glenn Youngkin, được cho là đều đang cân nhắc về khả năng ra tranh cử tổng thống năm 2024.

Các trợ lý của ông Pence cho biết cựu phó tổng thống có kế hoạch đưa ra quyết định về việc có chạy đua vào Nhà Trắng hay không vào mùa xuân này và sẽ không bị ảnh hưởng bởi những gì ông Trump làm.

Larry Hogan, thống đốc Maryland sắp mãn nhiệm của đảng Cộng hòa, cho biết ông quan tâm đến việc ra tranh cử tổng thống vào năm 2024 và sẽ tổ chức một cuộc họp vào ngày 30/11 ở Annapolis để thảo luận vấn đề này.

Thống đốc Virginia Youngkin, người giành chiến thắng hồi năm ngoái tại bang mà Tổng thống Biden từng thắng trong cuộc đua vào Nhà Trắng năm 2020, vài tháng qua đã đi khắp đất nước vận động cho các ứng viên Cộng hòa và xây dựng nền tảng ủng hộ mình.

Hồi cuối tháng 9, ông tổ chức hội nghị dành cho các nhà tài trợ tại một khu nghỉ dưỡng sang trọng bên ngoài thành phố Charlottesville, sự kiện được nhiều người coi là khởi đầu để Youngkin tuyên bố tranh cử tổng thống.

Tại hội nghị, cựu chủ tịch đảng Cộng hòa tại Hạ viện Newt Gingrich nói rằng ba ứng viên tiềm năng nổi bật cho đường đua tổng thống năm 2024 là Trump, DeSantis và Youngkin. "Có rất nhiều người tài năng ở ngoài kia, nhưng nếu bạn nhìn vào những người đang phát đi các tín hiệu gây chú ý, bạn sẽ phải nói đầu tiên là Trump, sau đó là DeSantis và tiếp theo là Youngkin", ông cho hay.

Các đảng viên Cộng hòa khác đang được đồn đoán nhiều còn có cựu thống đốc Christie, Nikki Haley, đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc dưới thời Trump, cựu ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo và thượng nghị sĩ Tim Scott, người đã ám chỉ tham vọng lớn trong bài phát biểu chiến thắng tối 8/11.

Scott, một nghị sĩ da màu, đã kể câu chuyện ông của ông đã bầu cho cựu tổng thống Barack Obama như thế nào. "Tôi ước rằng ông có thể sống đủ lâu để nhìn thấy một người đàn ông da màu khác được bầu làm tổng thống Mỹ", Scott nói trước đám đông người ủng hộ. "Nhưng lần này, hãy để đó là một đảng viên Cộng hòa".

Cựu phó tổng thống Pence và cựu ngoại trưởng Pompeo trong khi đó liên tục gặp những nhà tài trợ lớn của cựu tổng thống Trump, theo các nguồn tin đảng Cộng hòa am hiểu vấn đề.

Một số cố vấn cho biết Trump đã xem DeSantis và Youngkin là các đối thủ chính trị đáng gờm nhất. Trump nghĩ rằng việc ông ủng hộ hai người đã giúp họ chiến thắng trong cuộc bầu cử giữa kỳ, nhưng họ lại không biết ơn ông, theo một nguồn tin gần gũi với cựu tổng thống Mỹ.

Bobbie Kilberg, nhà tài trợ hàng đầu của đảng Cộng hòa ở Virginia, cho biết bà sẽ ủng hộ một số ứng viên không phải ông Trump, trong đó Christie và Hogan là những gương mặt bà quan tâm nhất lúc này.

"Donald Trump cần phải ra đi", Kilberg nói. "Ông ấy một lần nữa đã cho thấy rằng ông ấy về cơ bản chỉ quan tâm đến bản thân mình chứ không phải tương lai đảng Cộng hòa. Nếu điều đó không thay đổi, chúng ta sẽ phải đối diện với một thực tế khá đáng buồn".

Kilberg cho biết thêm hậu bầu cử giữa kỳ, bà đã nhận được rất nhiều email từ các thành viên đảng Cộng hòa nói rằng bây giờ là thời của DeSantis. "Không ít người nói rằng họ không còn tin tưởng vào việc Trump có thể dẫn dắt đảng Cộng hòa, bởi ông ấy không thể giành chiến thắng và cũng không nên có được chiến thắng", bà nói.

"Trump rõ ràng có một nhóm những người ủng hộ trung thành sẽ ở bên ông ấy vô điều kiện, nhưng cũng có một nhóm nhà tài trợ đã cảm thấy quá đủ và đang tìm kiếm những lựa chọn khác", Matt Brooks, giám đốc điều hành Liên minh Do Thái đảng Cộng hòa, nói. "Có rất nhiều nhà tài trợ đang cân nhắc lựa chọn của mình".

Tuy nhiên, các nhà quan sát cũng cho rằng với ảnh hưởng của Trump hiện nay, các ứng viên Cộng hòa đứng ra đối đầu với ông sẽ đứng trước rủi ro rất lớn. "Nếu bạn bắn vào nhà vua và bị trượt, bạn sẽ lĩnh đủ", một cố vấn của Trump nói.

Sarah Longwell, một chiến lược gia đảng Cộng hòa, nhận định thách thức của Thống đốc DeSantis và những ứng viên tiềm năng khác là họ phải đối đầu với một cựu tổng thống vẫn được nhiều người Cộng hòa yêu thích.

Hồi đầu năm, thời điểm các phiên điều trần tại Hạ viện về bạo loạn Đồi Capitol diễn ra, khi tổ chức các nhóm thảo luận của đảng Cộng hòa, Longwell nhận thấy hầu hết cử tri không có ý định từ bỏ cựu tổng thống Trump, nhưng họ cũng cho thấy thái độ sẵn sàng quan tâm đến các ứng viên khác.

"Điều khó khăn với DeSantis là các cử tri Cộng hòa đang nói về việc ông giống cựu tổng thống Trump như thế nào", Longwell cho hay. "Điều họ thích ở DeSantis là ông ấy giống như một chiến binh, sẵn sàng la mắng người khác và rõ ràng thương hiệu của DeSantis có nhiều nét tương đồng với Trump... Câu hỏi đặt ra là: Điều gì sẽ xảy ra nếu ông ấy đối đầu với người mà mình đang noi theo".

Trong lúc đó, nhiều đảng viên Cộng hòa đang cố gắng lý giải vì sao họ không thể tạo ra một "cơn sóng đỏ khổng lồ" như mong muốn trong cuộc bầu cử giữa kỳ. Cựu chủ tịch đảng Cộng hòa tại Hạ viện Newt Gingrich cho biết ông vẫn sốc với kết quả này và đang tìm cách "tiêu hóa chúng".

"Tôi giống như một gã có chiếc la bàn ngu ngốc đến mức nó không thể cho tôi biết đâu là hướng bắc", ông nói.