Dân mua bán nhà đất "hai giá" để trốn thuế, Bộ Tài chính nói gì?

Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi khẳng định, vấn đề hai giá trong chuyển nhượng bất động sản cần chấn chỉnh, rà soát để hạn chế các hình thức trốn thuế.

Theo số liệu của Tổng cục Thuế, trong 3 tháng đầu năm 2022, số thu thuế thu nhập cá nhân trong chuyển nhượng đất đai đã tăng trên 63%, đạt 8.200 tỷ đồng, tăng hơn 3.200 tỷ đồng so với cùng kỳ 3 tháng của năm 2020.

Cơ quan này khẳng định, qua kê khai lại của các tổ chức cá nhân tại một số địa phương đã kê khai giá chuyển nhượng bất động sản tăng từ 2-5 lần so với giá kê khai ban đầu, đặc biệt có hồ sơ kê khai điều chỉnh tăng lên 20 lần, 40 lần.

Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi, hiện tượng "hai giá đất" tồn tại quá lâu, gần đây đã giảm, còn trước kia mua nhà ở các dự án cũng đều "nộp một đằng, hợp đồng một kiểu". Giống như kiểu giá xe máy và giá ô tô hiện nay cũng trong tình trạng như vậy. Bộ Tài chính phải đưa ra các phương án, giải pháp chấn chỉnh.

Lãnh đạo Bộ Tài chính khẳng định, vấn đề khai giá thấp ở xe máy, ô tô trên hoá đơn, hợp đồng mua bán đã cơ bản được xử lý. Chúng ta đã có căn cứ xác định giá khá sát vì thông số đầu vào, linh kiện, mã số thuế cấu thành. Còn đất đai vẫn là cái khó trong việc xác định giá. Ví dụ ở một tuyến phố, giá nhà đất đầu phố khác, cuối phố một giá khác và giữa phố lại một giá khác. Do tình trạng và thực tế ấy, Bộ Tài chính rất muốn xác định rõ giá để tránh thất thu thuế.

"Trước đây chúng ta dựa vào căn cứ giá đất của địa phương, nhưng thực tế thấy rằng giá này chưa sát, chúng tôi mới chỉ đạo cơ quan thuế các địa phương rà soát, vào cuộc xử lý. Chủ động các giải pháp trong phạm vi quy định, nhằm giảm bớt thất thu thuế trong chuyển nhượng bất động sản", ông Nguyễn Đức Chi nhấn mạnh.

Theo ông Chi, hiện các cơ quan thuế địa phương đang sử dụng các giải pháp như khảo sát thị trường, nắm giữ thông tin giao dịch và có ý kiến với trường hợp giao dịch trên giấy tờ quá khác biệt so với thực tế.

Theo Thứ trưởng Chi, việc áp giá đất theo khung giá của địa phương, cơ quan địa phương đưa ra có thể bị coi là cảm tính, nhưng dần dần chúng ta sẽ tìm ra được giải pháp tốt hơn, luật hoá vấn đề này để hài hoà lợi ích các bên.

Hiện, để chặn tình trạng mua bán bất động sản "hai giá", nhiều chuyên gia cho rằng giải pháp căn cứ vào giá đất của địa phương lỗi thời, áp đặt và chưa sát với thị trường. Việc quản lý giá giao dịch cần sát với thị trường, trong đó cần có yêu cầu bắt buộc phải qua ngân hàng.

"Giao dịch chuyển nhượng qua ngân hàng cần được xem là phương thức thanh toán bắt buộc giữa người mua, người bán. Tuy nhiên, việc luật hoá phương thức này cần điều chỉnh các quy định pháp luật để không vi phạm quyền của công dân. Mặt khác cũng có chế tài làm sao để người giao dịch không thể hoặc không dám vi phạm hành vi trốn thuế này", một chuyên gia nói.

Thực tế, giá chuyển nhượng bất động sản hiện nay vẫn còn kẽ hở, cơ quan công chứng, công chứng viên không có quyền, trách nhiệm về giá trị chuyển nhượng. Căn cứ duy nhất của họ dựa vào là khung giá đất của chính quyền địa phương.

Hợp đồng mua bán hai bên được xác định bởi cơ quan công chứng, giao dịch thông qua ngân hàng hiện nay chủ yếu mang tính dịch vụ đơn thuần, không được đưa vào hợp đồng giao dịch, chuyển nhượng, giá trị tính thuế của cơ quan thuế, phòng đăng ký đất đai. Chính vì vậy, các giao dịch ngân hàng không có tính chất pháp lý ràng buộc giữa người mua, người bán và căn cứ giá khi làm các thủ tục chuyển nhượng.