Đàm phán thương mại Mỹ - Trung đi về đâu?

Hiện nay, theo nhiều nguồn tin thân cận với Nhà Trắng, chính quyền Mỹ đã lên kế hoạch tăng thuế vào hai đợt trong tháng 10 và tháng 12/2019 tới. Do vậy, nếu phía Trung Quốc quyết định loại bỏ nhiều điều khoản cốt lõi trong bản thỏa thuận, có khả năng hai nước sẽ khó đạt được kết quả, cho dù là thỏa thuận tạm thời.

Căng thẳng thương mại Mỹ - Trung leo thang từ tháng 7/2018. Hai nước liên tiếp bổ sung các mức thuế đánh vào hàng hóa trị giá hàng trăm tỷ USD của nhau. Mới đây nhất, chính quyền Tổng thống Trump áp thuế 15% đối với các mặt hàng nhập khẩu từ Trung Quốc có tổng trị giá 125 tỷ USD, bao gồm loa thông minh, tai nghe bluetooth và nhiều loại giày dép. Về phần mình, Bắc Kinh áp các mức thuế bổ sung 5% và 10% đối với 1.717 mặt hàng của Mỹ. Trung Quốc cũng áp thuế 5% đối với dầu thô nhập từ Mỹ.

Tuy nhiên, sau thông báo ngày 11/9 của Tổng thống Trump hoãn thực hiện kế hoạch tăng thuế đối với lượng hàng hóa trị giá 250 tỷ USD nhập khẩu từ Trung Quốc cho đến ngày 15/10, Trung Quốc ngày 12/9 cũng thông báo tiến hành tham vấn về khả năng mua nông sản của Mỹ, gồm các loại thịt lợn và đậu nành và thực tế đã nhập một lượng lớn nông sản từ Mỹ vào nửa cuối tháng 9.

Ngoài ra, Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết, hai bên vẫn đang duy trì quan hệ đối thoại hiệu quả. Trong khi đó, Bộ Thương mại Trung Quốc cũng khẳng định nước này sẽ không có bước đi đáp trả nào với lệnh thuế quan mới nhất của Mỹ.

Các động thái của Trung Quốc và Mỹ cho thấy hai bên đang nỗ lực tạo không khí hòa hoãn, thúc đẩy đàm phán để sớm giải quyết tranh chấp thương mại vốn đang gây tổn hại cho hai nền kinh tế lớn nhất thế giới cũng như đe dọa triển vọng tăng trưởng toàn cầu.

Chính vì vậy, các chuyên gia vẫn lạc quan rằng vòng đàm phán giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ vẫn diễn ra với bầu không khí thiện chí và cởi mở. Mỹ không thể phát triển mạnh sau một bức tường thuế quan và Trung Quốc cũng không thể tái cấu trúc thành công mô hình tăng trưởng và phát triển mà không cần dựa vào các thị trường và công nghệ toàn cầu. Hai bên vẫn cần đạt được một kết quả, dù chỉ là tạm thời để kích thích thị trường và khôi phục niềm tin của cộng đồng doanh nghiệp trước khi bước vào giai đoạn mới.

Riley Walters, nhà phân tích chính sách tại Trung tâm nghiên cứu châu Á đánh giá, chiến lược áp thuế quan của Mỹ đối với Trung Quốc không phải là một công cụ hữu hiệu để giải quyết sự mất cân bằng thương mại song phương, vốn chủ yếu bắt nguồn từ những yếu tố cơ cấu ở trong nước. Do vậy để giảm sự mất cân bằng thương mại đòi hỏi mỗi nước phải thực hiện những điều chỉnh cơ cấu lớn hơn.

Theo đề xuất của ông Walters, giải pháp tốt nhất hiện nay là cùng nhượng bộ trong một số điều khoản đơn giản như Trung Quốc tăng mua hàng hóa Mỹ và Mỹ xóa bỏ một phần thuế quan cho Trung Quốc để cùng hướng tới mục tiêu cao hơn, chuyên gia này cho biết.

Giới quan sát nhận định, có thể trong vòng đàm phán sắp tới, Mỹ và Trung Quốc sẽ thảo luận về một thỏa thuận thương mại nông sản tạm thời, nhất là trong bối cảnh Tổng thống Trump đang hối thúc Trung Quốc tăng cường mua nông sản Mỹ. Tuy nhiên, vấn đề này cũng đang phải đối mặt với nhiều rào cản, khi mà nhiều quan chức theo chủ trương cứng rắn trong chính quyền Mỹ mong muốn đạt được một thỏa thuận thương mại toàn diện với Trung Quốc, trong đó đề cập tới cả vấn đề quyền sở hữu trí tuệ.

Không những thế, một số tuyên bố gần đây của Trung Quốc đang làm dấy lên nghi ngờ về kết quả đạt được của cuộc đàm phán. Phó Thủ tướng Trung Quốc, Lưu Hạc, người sẽ dẫn đầu đoàn đàm phán của Trung Quốc trong vòng đàm phán bắt đầu vào thứ 5 tuần này, đã tuyên bố trước các đại diện của Mỹ tại Bắc Kinh rằng, Trung Quốc sẽ loại bỏ khỏi đề xuất đàm phán của nước này các cam kết về cải cách chính sách công nghiệp và các khoản trợ cấp của chính phủ - những vấn đề bị Mỹ nhắm đến lâu nay.

Trước đó, dù cả hai bên đều nói rằng, cuộc đàm phán thương mại cấp Thứ trưởng diễn ra tốt đẹp và “có tính xây dựng”, nhưng việc đột ngột cắt ngắn lịch trình, gấp rút trở về Bắc Kinh của đoàn Trung Quốc được cho là dấu hiệu cho thấy đang có nhiều điểm chưa đồng thuận.

Động thái này chính là một trong những tín hiệu cho thấy Trung Quốc gần đây đang ngày càng cứng rắn hơn với Mỹ trong bối cảnh ông Trump cũng đang gặp nhiều áp lực trong nước trong giai đoạn trước cuộc bầu cử, đồng thời ngày càng có nhiều ý kiến cho rằng cuộc thương chiến của ông Trump khiến nền kinh tế Mỹ trở nên trì trệ.

Theo Scott Kennedy, chuyên gia về Trung Quốc thuộc Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS) ở Washington, hiện tại cuộc đàm phán thương mại Mỹ - Trung đang ở trong giai đoạn nhạy cảm và phụ thuộc nhiều vào việc Trung Quốc sẽ mang đề xuất thế nào đến Washington vào ngày thứ 5 tuần này.

Hiện nay, theo nhiều nguồn tin thân cận với Nhà Trắng, chính quyền Mỹ đã lên kế hoạch tăng thuế vào hai đợt trong tháng 10 và tháng 12/2019 tới. Do vậy, nếu phía Trung Quốc quyết định loại bỏ nhiều điều khoản cốt lõi trong bản thỏa thuận, có khả năng hai nước sẽ khó đạt được kết quả, cho dù là thỏa thuận tạm thời.