Đại sứ Phạm Quang Vinh nói về những kịch tính bất ngờ nhất của bầu cử Mỹ 2020

Khả năng đảo chiều của cuộc bầu cử luôn có thể xảy ra khi tính đến số lượng lớn những người đã bỏ phiếu qua thư trước đó, mà nhóm này lại thường ủng hộ Đảng Dân chủ.

Những diễn biến đầy bất ngờ của cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ, kịch tính mấu chốt nhất xoay chuyển cục diện bầu cử và ẩn số còn lại của cuộc bầu cử năm nay, tất cả những vấn đề này đã được Nguyên Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, nguyên Đại sứ Việt Nam tại Mỹ phân tích trong cuộc phỏng vấn mới đây nhất sau bầu cử Mỹ với BizLIVE.

ÔNG JOE BIDEN KHÔNG DẪN TRƯỚC QUÁ CÁCH BIỆT NHƯ CÁC CUỘC KHẢO SÁT CHO THẤY

Đại sứ có nhận xét gì về diễn biến cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ tính đến hiện tại?

Lúc đầu, điểm dẫn của ông Joe Biden khá xa so với ông Donald Trump, các bang chiến trường vẫn là nơi trọng tâm nhất. Qua diễn biến của bầu cử 3/11 cho đến lúc này. Có thể thấy dự báo dẫn xa là như vậy nhưng cuối cùng đến ngày bầu cử lại là cuộc cọ xát rất sát sao. Khoảng cách chênh lệch giữa hai ứng viên không xa mà lại đảo chiều liên tục.

Cho đến nay thực tế còn 4 mà thực ra là 5 trừ Alaska có 3 phiếu đại cử tri thì còn 4 bang quan trọng còn lại, đó là Nevada, Georgia, North Carolina và Pennsylvania. Nếu nhìn vào bức tranh hiện tại này, ông Joe Biden đang 264 phiếu còn ông Donald Trump đang 214 phiếu. Một bên thiếu 6 và một bên thiếu 56 phiếu để có đủ 270 phiếu đại cử tri cần thiết để trở thành Tổng thống Mỹ.

Trong 4 bang quan trọng còn lại và nếu việc kiểm phiếu hoàn tất, có thể dự báo rằng ông Joe Biden vì chỉ cần thêm 6 phiếu nữa thì chỉ cần đạt được bất kỳ bang nào trong 1 trong 4 bang còn lại bất kỳ lúc nào cũng có đủ 270 phiếu đại cử tri, như vậy ông có đến 4 con đường. Ít nhất ông chỉ cần có được Nevada thôi ông cũng đã đạt rồi, và đến Pennsylvania và North Carolina hay Georgia.

Trong 4 bang đó, ta có thể thấy bang Nevada đang xanh nhạt, tức là thiên về Biden. Nếu ông đạt xong cái này mọi chuyện coi như đã được định đoạt. Ông Donald Trump đang dẫn tại Pennsylvania nhưng kiểm phiếu còn lại là những phiếu đã bỏ từ trước mà theo dự báo số đông của dân chủ nên ngang ngửa ở đây cũng rất lớn.

Nếu Pennsylvania kiểm phiếu xong, mà quan trọng là kiểm phiếu xong lúc nào. Đường đi tốt nhất của ông Joe Biden đến 270 là cả 4 bang đó cứ đạt được bang nào thì cũng thắng, vậy ông có đến 4 cửa liền. Trong khi đó, ông chỉ cần bang Nevada đang màu xanh nhạt ông đã có thể thắng rất dễ dàng, vấn đề là thời gian nào công bố thôi.

Còn với ông Donald Trump hiện còn đang thiếu 56 phiếu để đến được mốc 270 phiếu thì ông cần phải có đủ cả 4 bang, trong đó có một bang 6, một bang 20, một bang 16 và một bang 15, tóm lại ông chỉ còn một cửa duy nhất là phải có được cả 4 bang còn lại. Khả năng này, nếu nói là cửa thì vẫn còn nhưng gần như không thể xảy ra trên thực tế.

Cuộc đua vào Nhà Trắng lần này có hai mốc rất quan trọng: mốc thứ nhất vào đầu ngày, đó là khi ông Donald Trump thắng ở Florida và giữ được Texas, nó cho thấy ông Donald Trump tiếp tục đi sâu vào trong chứ không phải tụt lại phía sau như dự báo ban đầu của thăm dò dư luận. Cuộc bầu cử lần này thực sự là một cuộc cọ sát gay cấn thật.

Một yếu tố thứ hai trong ngày hôm qua, đó chính là cũng nên tính đến sự đổi màu của Wisconsin. Sự đổi màu của Wisconsin vào giữa buổi chiều cho thấy những bang còn lại là từng bước từng bước ngả về Biden trong đó có Nevada, Wisconsin và có cả Michigan. Trước đó không ai nghĩ rằng ông Biden sẽ có cửa đó, với Nevada, Wisconson và Michigan thì con đường đến 270 của ông Joe Biden thậm chí không cần đến Pennsylvania.

Việc đổi màu rất quan trọng, tỷ lệ kiểm phiếu từ 94% ở Wisconsin ông Trump vẫn dẫn nhưng sang đến 95% phiếu thì ông Biden lại dẫn.

Vì sao lại có những sự chuyển màu vào phút cuối? Tùy theo quy định của từng bang về kiểm phiếu đã bỏ. Đúng như dự đoán, những người đi bỏ phiếu sớm, nhất là bỏ phiếu bằng bưu điện thiên Dân chủ nhiều hơn. Nếu được nhìn lại tổng cục bỏ phiếu lần này, có tỷ lệ phần trăm kỷ lục đi bỏ phiếu trước, nó có yếu tố của dịch bệnh.

Người ta dự báo năm nay 160 triệu người Mỹ đi bỏ phiếu, con số này cũng là cao kỷ lục, nhưng trong 160 triệu đó thì hơn 100 triệu đã bỏ phiếu trước ngày bầu cử, như vậy đến ngày bầu cử chỉ ghép thêm non nửa vào đa số đã được bỏ từ trước. Khi ghép lại, người ta luôn phải tính đến khả năng đảo chiều đó.

BANG NEVADA ĐANG CÓ VỊ TRÍ VÔ CÙNG QUAN TRỌNG

Khi nào nước Mỹ sẽ có kết quả bầu cử cuối cùng?

Kết quả bầu cử đến khi nào có được sẽ có 2 quy định. Kết quả bầu cử chỉ có thể có được chính thức khi mà Quốc hội Mỹ phê chuẩn. Đó là khi bầu ra các đại cử tri ở các bang, các đại cử tri đó bỏ phiếu. Có 2 mốc thời gian liên quan đến việc này.

Đến ngày 14/12/2020, trước đó các bang phải lựa chọn đại cử tri. Đại cử tri tại các bang sẽ chính thức bỏ phiếu ủng hộ ứng viên nào để nói lên tiếng nói chính thức của các bang về lựa chọn của bang mình.

Đến ngày 6/1/2021, Quốc hội Mỹ sẽ trên cơ sở tập hợp các phiếu đại cử tri ở các bang đó, kiểm phiếu và công bố chính thức tuyên bố. Đó là 2 mốc chính thức mà chỉ có thể có kết quả chính thức vào thời điểm đó.

Còn nếu mà để báo chí công bố như thế nào, có 2 câu chuyện trong thông lệ của nước Mỹ. Như vừa phân tích, Biden chỉ cần đạt 1 trong 4 bang thì bất kỳ lúc nào một trong bốn bang công bố ai thắng khi đó sẽ có kết quả sơ bộ. Nhưng mọi chuyện lại chưa dừng ở đó. Thông lệ của nước Mỹ là sau khi có kết quả sơ bộ, người thua sẽ tuyên bố chấp nhận kết quả bầu cử, lúc đó mới thực sự gọi là sơ bộ.

Nếu Biden giành được Nevada thì sẽ có đủ 270 phiếu. Nevada hiện đang tạm dừng và đến mùng 5/11 mới kiểm phiếu xong. Pennsylvania nhiều yếu tố phức tạp hơn nhưng lại đang tích cực kiểm phiếu. Vậy nên không biết khi nào quá trình kiểm phiếu sẽ xong. Và Pennsylvania có trúng vào Biden hay không lại là câu chuyện khác. Người thắng sẽ tuyên bố thắng nhưng người thua có chấp nhận không lại là vấn đề khác.

Nhìn lại câu chuyện năm 2000 khi AlGore và Bush ở Florida khi có kết quả sơ bộ, vào tối ngày bầu cử thì AlGore chấp nhận thua nhưng đêm hôm đó lại thấy kết quả kiểm phiếu càng ngày càng sát sao lại dừng lại việc chấp nhận thua đó và đề nghị kiểm phiếu lại rồi ra một quy trình pháp lý khác.

THÁCH THỨC LỚN NHẤT LÀ ĐƯA NƯỚC MỸ THOÁT ĐẠI DỊCH

Nếu trong trường hợp ông Joe Biden lên làm Tổng thống, ông sẽ đối mặt với những thách thức gì?

Trước khi nhậm chức Tổng thống Mỹ, bất cứ một ai, nhưng với ông Biden nếu mà thẳng cử lần này chắc chắn sẽ phải đối diện với 2 vấn đề rất lớn của nước Mỹ. Câu chuyện về đại dịch và phát triển kinh tế xã hội mà bất cứ một ai lên làm Tổng thống, đặc biệt ông Joe Biden đang có cửa sáng như vậy, cũng sẽ phải lo. Đó là cơm áo gạo tiền, đó là bệnh dịch, những gì mà nước Mỹ đang lo lắng nhất.

Câu chuyện thứ hai cũng rất lớn, đó là nước Mỹ cũng đã từng phân hóa, cả về chính trị và xã hội, qua cuộc vận động chính trị lần này, bầu cử lần này lại càng bị phân hóa, mình nhìn tỷ lệ phiếu sát sao và tranh luận của cử tri, có thể thấy rằng nước Mỹ rất phân hóa chứ không phải nghiêng bên này hay bên kia.

Ông Joe Biden hô khẩu hiệu đoàn kết nước Mỹ, nhưng ông sẽ phải đoàn kết như thế nào là câu chuyện cũng rất lớn. Như vậy câu chuyện đại dịch, kinh tế và đoàn kết nước Mỹ chắc chắn sẽ phải là mối lo hàng đầu.

Cuộc bầu cử lần này không chỉ là bầu cử Tổng thống mà còn là bầu cử Hạ viện và 1/3 Thượng viện. Hiện nay chưa có công bố chính thức nhưng khả năng lớn là Cộng hòa vẫn giữ được Thượng viện còn Dân chủ giữ được Hạ viện. Tình hình này cũng không khác so với các đời Tổng thống trước khi mà có viện này viện kia do đảng khác giữ. Đó là điều bình thường và đó cũng là sự kiểm soát quyền lực.

Tòa án Tối cao Mỹ hiện đang có tỷ lệ 6/3, đó là sự phân chia quyền lực. Một nước Mỹ phân chia quyền lực có điểm tốt là phải tranh thủ được sự đồng thuận của hai đảng trong quyết sách lớn của đất nước.

Nhưng nếu khi mà Đảng Cộng hòa giữ đa số tại Thượng viện. Ngay lập tức trong chính quyền sẽ có sự phê chuẩn đối với nhân sự quan trọng trong Thượng viện. Thượng viện phụ trách về chính sách đối ngoại.

Chính sách đối ngoại có sự kiểm soát quyền lực theo hai đảng cũng là điều tốt. Hạ viện trong khi đó chủ yếu phụ trách các vấn đề liên quan đến đối nội, thuế khóa và ngân sách tài chính.

Nước Mỹ đang cần sự ổn định, nước Mỹ cũng có những xu hướng đoàn kết mà muốn mọi người cùng chung tay vào để đưa nước Mỹ ra khỏi cuộc khủng hoảng lần này.

Câu chuyện lần này không phải câu chuyện thắng. Cái thắng sát sao lần này chứng tỏ rằng nước Mỹ vẫn tiếp tục bị phân hóa về mặt chính trị về mặt xã hội. Một ứng viên nào đó thắng nhưng vẫn đương đầu với câu chuyện đoàn kết xã hội để cùng vượt qua đại dịch như thế nào là cái rất lớn chứ không phải chỉ nhìn vào phía thắng.

Xin cám ơn những chia sẻ của ông!