Đại gia thuốc ung thư Roche mất ưu thế

(TBKTSG Online) - Hãng dược phẩm Roche (Thụy Sĩ) thống trị thị trường thuốc trị ung thư toàn cầu trong gần hai thập kỷ qua nhưng ngôi vị này bắt đầu lung lay khi nhiều đối thủ gia nhập thị trường và tung ra các sản phẩm giá rẻ hơn, bào mòn doanh thu của các loại thuốc trị ung thư bán chạy nhất của Roche.

Trong năm 2018, doanh thu của nhà sản xuất thuốc trị ung thư lớn nhất thế giới Roche cao gấp hơn hai lần so với đối thủ đứng ngay sau đó. Trong bối cảnh nhiều hãng dược phẩm vốn có ít hoặc hoàn toàn không có lịch sử sản xuất thuốc trị ung thư đang khuếch trương cạnh tranh, mức doanh thu khổng lồ này của Roche được dự báo giảm trong những năm tới.

Roche cũng đứng trước nguy cơ bị lật đổ khỏi vị trí dẫn đầu trên thị trường thuốc trị ung thư khi hãng dược phẩm Bristol-Myers Squibb Co. tiến hành thâu tóm xong công ty công nghệ sinh học Celgene Corp. với giá 74 tỉ đô la Mỹ.

Roche thống trị thị trường thuốc trị ung thư từ năm 2002, chủ yếu nhờ hợp tác với công ty công nghệ sinh học Genentech ở California (Mỹ) mà sau đó được Roche thâu tóm vào năm 2009. Genentech phát triển ba loại thuốc trị ung thư bán chạy nhất của Roche gồm Herceptin, Avastin và Rituxan.

Herceptin sử dụng để điều trị ung thư vú, còn Rituxan giúp điều trị ung thư hạch, trong khi đó, Avastin có tác dụng trong điều trị nhiều loại bệnh ung thư như ung thư đại trực tràng di căn, ung thư biểu mô cổ tử cung, ung thư biểu mô buồng trứng, ống dẫn trứng... Ba loại thuốc trị ung thư đắt đỏ này mang về cho Roche tổng doanh thu tích lũy 235 tỉ đô la trong 15 năm qua. Hơn 60% doanh thu dược phẩm hàng năm của Roche đến từ danh mục thuốc trị ung thư.

Song các đối thủ đang giới thiệu các phiên bản giá rẻ của ba loại thuộc trị ung thư nói trên, làm bào mòn doanh thu của Roche. Theo công ty nghiên cứu thị trường EvaluatePharma, Roche sẽ mất khoảng 10 tỉ franc Thụy Sĩ (9,8 tỉ đô la) doanh thu của Herceptin, Avastin và Rituxan vào năm 2022. Tổng cộng, doanh thu từ danh mục thuốc trị ung thư của Roche được dự báo giảm 12% trong sáu năm tới. Trong cùng thời gian, giá trị thị trường thuốc trị ung thư toàn cầu sẽ tăng gần gấp đôi.

Nhận thấy ưu thế thống lĩnh trên thị trường thuốc trị ung thư đang bị đe dọa, Roche đang tăng cường nhắm đến các loại thuốc khác ngoài thuốc trị ung thư để bù đắp doanh thu bị mất mát. Ông lớn dược phẩm này này đang dựa vào thuốc trị bệnh đa xơ cứng Ocrevus để thay thế cho một nửa doanh thu bị mất mát. Đa xơ cứng (Multiple Sclerosis) là một chứng rối loạn não bộ và tủy sống với chức năng thần kinh bị giảm sút kết hợp với việc hình thành sẹo trên lớp phủ ngoài của các tế bào thần kinh.

Roche cũng “mua” tăng trưởng bằng cách thâu tóm các đối thủ nhỏ, chẳng hạn gần đây, Roche đang tiến hành các thủ tục mua lại hãng dược phẩm chuyên về các trị liệu pháp gen Spark Therapeutics (Mỹ) với giá 4,3 tỉ đô la.

Bill Anderson, Giám đốc bộ phận dược phẩm của Roche nhấn mạnh nỗ lực tăng cường hiện diện ở các loại thuốc ngoài lĩnh vực ung thư không có nghĩa là Roche thoái lui khỏi lĩnh vực này, thay vào đó, công ty đang tiếp tục tiến hành các quyết định đầu tư thích hợp.

Tuy nhiên, việc các đối thủ của Roche ồ ạt rót tiền nghiên cứu thuốc trị ung thư có nghĩa là sự cạnh tranh phát triển các loại thuốc trị ung thư mới và cuộc chiến giành thị phần sẽ khốc liệt hơn nhiều so với trước.

Nhờ những đột phá trong nghiên cứu khoa học gần đây, hệ thống quản lý nới lỏng và tiềm năng lợi nhuận cao trong lĩnh vực thuốc trị ung thư, các hãng dược phẩm như Pfizer, GlaxoSmithKline và AstraZeneca đang chuyển trọng tâm sang lĩnh vực này.

Theo nhà cung cấp dữ liệu y tế IQVIA, trong giai đoạn 2007-2017, số lượng thuốc trị ung thư trên toàn cầu bước vào giai đoạn thử nghiệm lâm sàng cuối cùng đã tăng vọt hơn 60% lên con số 710.

Các lãnh đạo Roche tự tin rằng công ty vẫn duy trì lợi thế dù sự cạnh tranh ngày càng gia tăng. Bill Anderson cho biết kế hoạch phát triển thuốc trị ung thư của Roche có các phương án tiếp cận tấn công ung thư đa dạng hơn nhiều đối thủ khác. Ông cũng khẳng định nỗ lực đầu tư vào dữ liệu của Roche sẽ cho phép công ty giành ưu thế trong việc phát triển các thuốc trị ung thư mới.

Tuy nhiên, cục diện cạnh tranh trên thị trường thuốc trị ung thư sẽ rõ ràng hơn trong những năm tới ở một thế hệ thuốc mới, giúp tăng cường khả năng miễn dịch của cơ thể để chống lại ung thư.

Hãng dược phẩm Merck & Co. đã đánh bại Roche trong cuộc chiến giành sự thống trị trong lĩnh vực thuốc tăng cường miễn dịch trị ung thư dù cả hai có cùng bắt đầu thử nghiệm lâm sàng ở bệnh nhân vào năm 2011. Merck & Co. đã đẩy nhanh cuộc cuộc thử nghiệm lâm sàng cho thuốc miễn dịch Keytruda, nhờ vậy, thuốc này được Cục Quản lý Thực phẩm và dược phẩm Mỹ (FDA) cấp phép trước hai năm so với thuốc miễn dịch Tecentriq của Roche. Hiện nay, doanh thu của Keytruda lớn gấp 10 lần doanh thu của Tecentriq.

Daniel Chen, người phụ trách chương trình nghiên cứu và phát triển Tecentriq, thừa nhận Merck & Co. vượt lên dẫn trước ở mảng thuốc miễn dịch trị ung thư nhờ chi tiêu gấp 5-10 lần so với Roche. Ông Chen đã nghỉ việc ở Roche vào năm ngoái để gia nhập một công ty khởi nghiệp công nghệ sinh học.

Theo Wall Street Journal